Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

CƏMİYYƏT

Psixiatr Aydan Cabbarova: Postravmatik stres pozuntusu sağalan bir xəstəlikdir

Psixiatr Aydan Cabbarova: Postravmatik stres pozuntusu sağalan bir xəstəlikdir

Bakı, 27 iyul, AZƏRTAC

Postravmatik stres pozuntusu həyatında ciddi bir faciəvi hadisə yaşamış və şahidi olmuş şəxslərdə inkişaf edən bir pozuntudur. Vətən müharibəsindən sonra qazilərimizin bir qismində həmin pozuntu müşahidə olunur. Postravmatik stres pozuntusu müxtəlif əlamətlərlə özünü büruzə verir. Belə ki, şahid olduğu, başına gələn faciələr indi baş vermiş kimi həmin şəxsin gözləri önündən keçir. Onlar bunu məqsədli şəkildə xatırlamırlar. Özlərindən asılı olmayaraq, bir növ beyninin travmatik məhsulu olaraq gözlərinin qarşısına gəlir. Yuxu pozuntusundan çox əziyyət çəkirlər. Müraciət edən əksər qazilər 24 saat ərzində maksimum 3-4 saat yata bildiklərini deyirlər. Yuxu pozuntusu özü də ayrıca psixoloji problemlər yaradır. Özlərinə qapanırlar, çox əsəbi olurlar. Buna affekt vəziyyət deyilir. Onlar əsəb fonunda törətdikləri əməlləri sonradan xatırlamırlar. Həmin şəxslərə bu barədə məlumat verəndə əlavə travma alırlar. Bunun təsiri ilə də onlarda depressiv əlamətlər yaranır. Heç kimlə danışmaq istəmirlər, özlərinə qapanırlar, heç bir işə həvəsləri olmur, əmək qabiliyyətləri azalır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bunu Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, psixiatr Aydan Cabbarova deyib.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, postravmatik stres pozuntusu sağalan bir xəstəlikdir: “Burada vaxtında başlayan müalicə önəmlidir. Gecikdirilmiş müalicədən hansı nəticələrin alınacağına heç bir həkim zəmanət verə bilməz. Çünki yanaşı travmalar, həyat şəraiti, şəxsiyyət tipindən asılı olaraq müalicənin gecikməsi nəticəsində tamam başqa problemlər ortaya çıxa bilər. Müalicə vaxtında başlayarsa, ilk növbədə mütləq şəkildə dərman müalicəsi lazımdır. Bir çoxları dərman müalicəsindən çəkinirlər ki, yuxu əmələ gətirir və ya asılılıq yarada bilər. Bunlar mütləq nəticələr deyil. Bu zaman vəziyyətə görə qiymətləndirmə aparır və sağlamlığa yan təsirlərlə zərər vurmamağa çalışırıq. Bəzi yan təsirlər müvəqqəti narahatlıq yarada bilər. Bu zaman biz prioritetimizi seçirik. Yəni qazi hansı əlamətdən daha çox əziyyət çəkirsə, onu aradan götürməyə çalışırıq. Qazilərə başa salırıq ki, sağaldığımız zaman dərmanı dayandıranda digər yan təsirlər keçib gedəcək. Dərman müalicəsi minimum 3-6 ay ərzində davam edir. Vəziyyətə görə fərdi olaraq daha tez bitən və daha uzun zaman alan müalicələr var. Effekti dərmanı qəbul etdiyimiz ilk 10 gün ərzində görməyə başlayırıq. Həmin effektin öz yerini alması, dərmanları dayandırandan sonra mənfi əlamətlərin geri qayıtmaması üçün müalicə daha uzunmüddətli olmalıdır.

Postravmatik stress pozuntusundan əziyyət çəkənlərə ikinci növbədə psixoterapiya lazımdır. Psixoterapiyanın növləri çoxdur. Qazinin cari vəziyyəti psixoterapevtik tərəfdən dəyərləndirilir və ona uyğun növ seçilir. Psixoterapiya koqnitiv davranış terapiyasında minimum 12 seans nəzərdə tutulur. Həmin seanslar həftədə bir dəfə keçirilir. Qazinin travması ağırlığı, yanaşı problemləri öyrənildikdən sonra terapiyanın ortalama müddəti müəyyənləşdirilir”.

Psixiatr bildirib ki, postravmatik stress pozuntusundan əziyyət çəkən bütün qazilərə ambulator müalicə tövsiyə olunmur. Onların bir qisminə stasionar müalicə məsləhət görülür: “Bəzilərinin vəziyyəti kifayət qədər ağır olur, ev şəraitində özünə və ətrafına zərərli, təhlükəli situasiyalar yaradır. Belə hallarda onlara stasionara göndəriş veririk. Stasionara daxil olana qədər müvəqqəti olaraq ambulator müalicəsi də aparılır. Stasionar müalicənin keçirildiyi müəssisələr qazinin müşahidə olunan problemi ilə əlaqədar dəyişə bilər”.

A.Cabbarova həmin pozuntudan əziyyət çəkən qazilərin yaxınlarının onların əsəbi və səslərə həssas olduğunu nəzərə almalarının vacibliyini diqqətə çatdırıb: “Hər bir cüzi səs onlara yaşadığı anları, partlayış təhlükəsini, düşmən hücumunu, döyüş tapşırıqlarında qarşılaşdıqları halları xatırlada bilər. Beyinləri vərdiş etdiyindən onlar həmin təhlükələri gözləməyə başlayırlar. Mümkün qədər onları yüksək, qəfil səslərdən, aqressiv münasibətdən qorumaq lazımdır. Təbii ki, aqressiv münasibətdən hər kəsi qorumaq vacibdir, lakin qazilər həssas qrupdur və buna daha tez reaksiya verirlər. Bir müddət onların sakitliklə, rahatlıqla təmin olunmalarını tövsiyə edirik. Dərmanlar öz effektini göstərməyə başlayanda həmin qazilər əvvəlki həyatlarına yavaş-yavaş geri dönəcəklər”.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Qulu Ağsəsin “Görsən üşüyürsən...” adlı şeirlər kitabı çap olunub

Moskvada MDB İqtisadi Şurasının iclası keçirilib

Türkiyədə ABŞ nümayəndə heyəti ilə Ukrayna müharibəsi və terrorizmlə mübarizə məsələləri müzakirə ediləcək

Argentina millisinin futbolçusunu hədələyən cinayətkarlar saxlanılıb

Yaz mövsümü və allergik xəstəliklər

Azərbaycan Premyer Liqasında daha 2 turun cədvəli məlum olub

Deputat: Mart soyqırımları bəşər tarixində ən qanlı faciələrdəndir

Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Neftçalada vətəndaşları qəbul edib

Bakıda VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu keçiriləcək

Barselonada ekstremal quraqlıq hökm sürür

“Uğurlarımın arxasında duran ən böyük səbəb budur” – peşə məktəbi məzununun UĞUR HEKAYƏSİ

Azərbaycan Kubokunda yarımfinal mərhələsinin cavab oyunlarının proqramı açıqlanıb

Fransa dövləti və Daxili Təhlükəsizlik Baş İdarəsi məhbusu necə manipulyasiya edib?

Salyan sakinindən külli miqdarda heroin götürülüb

ABŞ-ın Ukraynaya yardımının ümumi məbləği 113 milyard dolları keçib

Sabah ölkə ərazisində hava şəraiti dəyişkən buludlu olacaq

“60 çiçək – bir çələng” adlı Zəfər almanaxı işıq üzü görüb

Baş katib: Azərbaycan basketbolunda yeni tarix yazmaq istəyirik

Ən varlı amerikalıların 1 faizinin sərvəti 44,6 trilyon dollara yüksəlib

Milli Kitabxanada 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar tədbir təşkil olunub

Kembricdə şahzadə Filippin heykəlini demontaj edəcəklər

BDU-da Günəş aktivliyinin tədris göstəricilərinə təsiri məsələsi müzakirə olunub

Moskvada MDB İqtisadi Şurasının 101-ci iclası başlayıb

Ölkəyə idxal olunan bir sıra qida məhsullarında uyğunsuzluqlar aşkarlanıb

Səhiyyə Nazirliyi Laçın şəhərində uşaqların kompleks tibbi müayinəsini aparıb və maarifləndirici aksiya təşkil edib

Olimpiya idman növləri üzrə federasiyalar üçün seminar keçirilib

Ramazan bayramı ilə əlaqədar Bakı-Qəbələ-Bakı marşrutu üzrə qatarların hərəkətində dəyişiklik edilir

Dövlət Ekoloji Təhlükəsizlik Xidməti ictimai-iaşə obyektlərinin sahiblərinə çağırış edib

Cənubi Koreyada sürət qatarı ilə doğum səviyyəsi arasında maraqlı əlaqə tapıblar

Bakı kəndləri arasında futbol turniri başlayır 

AzMİU-da maarifləndirici seminar - Plastik tullantıların təbiətə zərəri

Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin sədri Gəncə şəhərində vətəndaşlarla görüşüb

Milli Məclisin növbəti plenar iclasının vaxtı açıqlanıb

Kainatın bir çox sirrini açmağa imkan yaradan texnoloji yenilik

Azərbaycan cüdoçuları “Böyük Dəbilqə” turnirinin ilk günündə medal qazana bilməyiblər

Mart soyqırımı - insanlığın faciəsi

Naxçıvandan olan şəhid ailələrinin üzvləri Şuşada

Bakıda keçiriləcək lisenziya turnirinə satılan biletlərin sayı açıqlanıb

Sağlam və düzgün qidalanmanın ən önəmli qaydalarından biri meyvə və tərəvəzləri mövsümündə istehlak etməkdir

NATO İspaniyada üçüncü hərbi-dəniz bazasını yerləşdirir

GUAM ölkələri insan alverinə və qanunsuz miqrasiyaya qarşı mübarizəni gücləndirəcək

Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən daha bir qanunsuz tikili sökülüb

Yunanıstanda 6 bal gücündə zəlzələ olub

Vüqar Rəhimzadə: XX əsrdə xalqımız böyük bəlalarla üzləşsə də, sınmadı, güc topladı və məqsədinə nail oldu

Azərbaycanda hansı şəxslərin təhsil haqqı dövlət vəsaiti hesabına ödəniləcək?

Ukraynaya raket hücumu nəticəsində 6 bölgənin enerji infrastrukturuna ziyan dəyib

Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında ağacəkmə aksiyası keçirilib

Alimlər fövqəlnovanın ən erkən mərhələlərini qeyd edirlər

Qubada III Aqrobiznesin İnkişafı Forumu keçirilir - YENİLƏNİB

Donald Tusk Ukrayna müharibəsinin uzanacağını güman edir

Füzulidə daha 35 ailəyə mənzillərinin açarları təqdim olunub - YENİLƏNİB VİDEO

Azərbaycan Karate Federasiyasında fəxri prezidentlik institutu yaradılır

Dördüncü “Yüksəliş” müsabiqəsinə 14 min nəfərdən çox iştirakçı qeydiyyatdan keçib

Gürcüstanda müsəlman icmasına daha 20 məscid veriləcək

Cəmiyyətin Ermənistan işğalı altında olan kəndlərin azad ediləcəyi ilə bağlı gözləntisi yüksəkdir-SORĞU

Oğuz sakinlərindən nəcib təşəbbüs - yanmış meşə sahələri bərpa edilir FOTO VİDEO

“Heydər Əliyev və Azərbaycan mərasim mədəniyyəti” kitabı çapdan çıxıb

“Hoa Lo” həbsxanası - Fransanın Vyetnamdakı cinayətlərinin şahidi VİDEO

İnzibati Xətalar Məcəlləsinin bir sıra maddələri üzrə cərimələrin məbləği artırılır

“Şahin” hərbi-idman oyununun Şəki rayon turunda 11 komanda mübarizə aparıb

Elektroenergetika və bərpaolunan enerji sahəsində Texniki Komitə yaradılıb

Məktəbəhazırlıq qruplarında, 4-cü və 6-cı siniflərdə şagirdlərin yerdəyişmə prosesi dayandırılacaq

“N” hərbi hissəsində komanda-qərargah təlimi keçirilib

Müasir imperializm ideyasının sələfi olan Qərb merkantilizmi indi də Ermənistanı “xərcləyir” - ŞƏRH

İKTA operator və provayderlərə radiotezliklərdən səmərəli istifadəni tövsiyə edib

Cinayət-Prosessual Məcəlləyə təklif edilən bir sıra dəyişikliklər təsdiqlənib

Görkəmli ədibin 125 illiyi adını daşıdığı kitabxanada qeyd edilib

Alzheimer xəstəliyi orqan nəqli ilə də yayıla bilər

Hüquqşünas kimi 5 ildən artıq işləyən Azərbaycan vətəndaşları hakim ola biləcəklər

Aprelin 15-dən 19-dək ölkəmizdə quş qripi xəstəliyinə qarşı epizootoloji monitorinq keçiriləcək

Ramiz Əskərin yaradıcılığında əski və çağdaş türk abidələrinin tədqiqi və tərcüməsi - seminar

Ermənistanda Vladimir Solovyovun verilişlərinin yayımı dayandırılıb

Kukla Teatrı aprel repertuarını açıqlayıb

“Qarabağ”ın qapıçısı Azərbaycan və Rusiya çempionatlarını müqayisə edib

Yunis Hüseynov: “Qarabağ” bütün oyunlarını uduzsa belə, çempion olacaq

Mülki Prosessual Məcəlləyə dəyişikliklər təsdiqlənib

Elm və təhsil naziri Samuxda vətəndaşları qəbul edəcək

Bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə sahəsində layihələrin həyata keçirilməsi üzrə komissiyanın iclası keçirilib

Azərbaycanda su təchizatı və kanalizasiya sisteminə qoşulmanın qayda və şərtləri yenilənəcək

“İlham Əliyev. İnkişaf - məqsədimizdir” çoxcildliyinin 132-ci kitabı çapdan çıxıb

Bərdədə “Peşə təhsili və özəl dövlət əməkdaşlığı” mövzusunda regional forum keçirilir

Bill Qeyts: Süni intellekt gələcəkdə asan tapşırıqları da yerinə yetirə bilməyəcək

İqlim dəyişikliyi saatların bir saniyə itirməsinə səbəb ola bilər

Azərbaycanın su qıtlığı probleminin həllində əldə edilən irəliləyişlər müzakirə edilib

Valideynlik hüququndan məhrumetmə barədə iddia qaldıra bilənlərin sayı artırılır

Nazir: TDT-nin platformasından istifadə etməklə biz aqrar sektorun inkişafına töhfə verə bilərik

Türkiyəli nazir: Zəlzələ zonasında 300 min obyekt tikilir

Ölkəmiz ABŞ-da Oyun Tərtibatçıları Konfransında təmsil olunub

Kiyev və Varşava təhlükəsizlik zəmanəti barədə saziş imzalamağı planlaşdırır

Azərbaycan gimnastları Dünya Kubokunda iştirak edəcəklər

ABŞ husilərə aid daha dörd PUA-nın vurulduğunu bildirib

FHN: Ötən sutka ərzində 2-si azyaşlı olmaqla 5 nəfər xilas edilib

Vaşinqtonda Hirşhorn kolleksiyasının sərgisi açılıb

Məktəb psixoloqları üçün müsabiqə

Türkiyədə FETÖ ilə əlaqədə şübhəli bilinən daha 70 nəfər saxlanılıb

BDU-nun müəllimi Rumıniyanın Aleksandr İohan Kuzi adına Yassı Universitetində mühazirə deyib

AMB: Ötən il ixracın 25,9 milyard dolları neft-qaz sektorunun payına düşüb VİDEO

Premyer Liqa: “Sumqayıt” – “Araz-Naxçıvan” oyununun hakimləri bəlli olub

Milli Məclis 21 məsələnin müzakirəsinə başlayıb

Qəbələdə torpağın qanunsuz zəbtinin qarşısı alınıb