Narahat dünyamızda müharibə qədər dəhşətli heç nə ola bilməz. Xalqlar dinclik, əmin-amanlıq arzusundadırlar. Yaşadığı cəmiyyətin rifahını düşünən hər kəs bu gün səksəkə içindədir, münaqişə ocaqlarından, qaynar nöqtələrdən gələn xəbərləri həyəcanla izləyir. Fövqəldövlətlərin geostrateji maraqlarının toqquşduğu, xüsusilə karbohidrogen ehtiyatları ilə zəngin nöqtələr diqqət mərkəzindədir. 

Belə nöqtələrdən biri də SSRİ adlı imperiya dağılandan sonra barıt çəlləyinə çevrilmiş Qafqazdır. Bu regionda sülhün qorunması müasir şəraitdə dünya birliyində yaranmış vəziyyətlə üzvi surətdə bağlıdır. Problemin mahiyyəti ondadır ki, bəşəriyyət qarşıdurma və “soyuq müharibə”dən yorulub, o kiçik, lokal müharibələrdən, geostrateji üstünlük uğrunda mübarizədən xilas olmaq, müxtəlif regionlarda yerləşən, sosial-iqtisadi inkişafın müxtəlif mərhələlərində olan dövlətlərin dinc yanaşı yaşamasını, qarşılıqlı faydaya əsaslanan əməkdaşlığını istəyir.

Bakı Dövlət Universitetinin professoru Ağalar Abbasbəylinin “Azərnəşr”də Azərbaycan və rus dillərində yenicə çapdan çıxmış “Qafqaz geostrateji məkanda” kitabı bu istəyin təzahürüdür. Müəllifin başlıca amalı ondan ibarətdir ki, Qafqaza, onun subyektlərinə münasibətdə fərdi yanaşma metodundan istifadə olunmalı, Rusiya, Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistanın milli, beynəlxalq təhlükəsizliyi naminə qarşıdurmalardan imtina edilməlidir. Bu ona görə zəruridir ki, dünyada dəyişmiş qüvvələr nisbəti Qafqaza xüsusi maraq oyatmışdır. Hazırda bu region dünyanın böyüklü-kiçikli onlarca dövlətinin geostrateji maraqlarının rəqabət zonasına çevrilmişdir. Yaranmış vəziyyətdə Qafqaz əmin-amanlıq zonasına da çevrilə bilər, dünyanı təməlindən sarsıdan qaynar vulkana da. Təəssüf ki, Qarabağ münaqişəsi təşəbbüskarlarının əməli nəticəsində sonuncu ehtimal daha realdır. Çünki gec hərəkətə gələn detonatora çevrilmiş bu münaqişə artıq Gürcüstan və Rusiyaya da yayılmışdır. Müəllif xatırladır ki, sülh şəraitində yaşamaq həm kiçik, həm də böyük dövlətlər üçün eyni dərəcədə vacibdir. Unutmaq olmaz ki, XX əsrin iki dünya müharibəsi böyük dövlətlərin kiçik dövlətlərlə toqquşmasından başlanmış, bəşəriyyətə hədsiz fəlakətlər gətirmişdir. Kitab da tarixin dərslərindən nəticə çıxarmağa çağırır.

Müəllifin dediyi kimi, Qafqaz xalqlarının qonşuluğu seçimlə yox, tale yazısı ilə müəyyənləşmişdir. Biz Qafqazın sülh və əməkdaşlıq zonasına çevrilməsini istəyiriksə münaqişələrə son qoymalıyıq. Həm də bu zaman “Qafqaz” anlayışına daxil olan dövlətlərin hamısının ərazi bütövlüyü və suverenliyi təmin edilməlidir. Regionun böyük enerji ehtiyatlarına malik olması, “İpək yolu”nun üzərində yerləşməsi, müxtəlif infrastrukturlar ümumi Qafqaz bazarının yaranmasının rəhnidir. Ermənistanın qonşularına qarşı ərazi iddiaları, sülh danışıqlarında qeyri-konstruktiv mövqe tutması bu arzunun reallaşmasına mane olur. Həmin problemlər kitabın “Azərbaycan Respublikası və Qafqaz”, “Qafqaz və müasir geostrategiya” fəsillərində daha geniş təhlil edilmişdir.

Qafqazın nüfuz dairələrinə parçalanmasına yol vermək olmaz! Müəllifin qətiyyətlə vurğuladığı bu fikir kitabın leytmotivini təşkil edir.

“Qafqaz geostrategiya məkanında” kitabı qafqazı öyrənmək istəyən hər bir oxucu üçün dəyərli vəsaitdir.