Bakı, 5 iyul, AZƏRTAC

BP Azərbaycan şirkətinin Hökumətlə işlər üzrə baş müşaviri, Qarabağ müharibəsi veteranı Qivami Rəhimli ölkəmizin iqtisadı tərəqqisinə, hərbi qüdrətinin güclənməsinə və 44 gün sürən Vətən müharibəsində tarixi qələbəmizə töhfə verən Azərbaycanın həyata keçirdiyi neft strategiyası barədə “Dəmir yumruğa çevrilən möhtəşəm əl izi” adlı məqalə hazırlayıb.

AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.

Qlobal güclər və güclü qonşularla toqquşan maraqlarını balanslaşdıran Azərbaycan Avro-Asiya məkanında enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün öz tərəfdaşları ilə birlikdə regionda həyata keçirdiyi neft və qaz layihələri, yaratdığı infrastruktura mühüm rol oynayır. Bunların arasında Xəzər dənizi regionu üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən BP şirkətinin əməliyyatçısı olduğu, dəniz yataqlarından gələn boru xətlərinin və bütün ixrac boru kəmərlərinin öz başlanğıcını götürdüyü Səngəçal terminalını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Azərbaycanın bu strateji mərkəzi dünyanın ən böyük inteqrasiya edilmiş neft və qaz terminalı olması baxımından da unikal hesab edilir. Səngəçal terminalından başlayan Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri, dünyanın ən böyük enerji layihəsi olan Şahdəniz qaz yatağının ikinci mərhələsinin işlənməsi və Xəzər dənizindən hasil edilmiş təbii qazı Avropaya çatdıran - Cənubi Qafqaz, TANAP və TAP boru kəmərlərini birləşdirən Cənub Qaz Dəhlizinin fəaliyyətə başlaması qlobal enerji təchizatının şaxələndirilməsinə və enerji təhlükəsizliyinə əlavə təminat verir.

Azərbaycanın mühüm strateji obyekti olan Səngəçal terminalı onu ziyarət edən xarici qonaqlar üçün dərin məna kəsb edir və bu, regionda baş verən inkişaf proseslərini daha ətraflı öyrənmək istəyən xarici nümayəndə heyətləri üçün gözəl imkan yaradır.

Bu səfərlər çərçivəsində BP şirkətinin nümayəndəsi kimi mən xarici qonaqları və hökumət rəsmilərini müşayiət etmək şərəfinə nail oluram.

Terminalla tanışlıq Xəzər regionunda bənzərsizliyi ilə seçilən Xəzər Enerji Mərkəzindən başlanır və ardınca avtobusla əməliyyatlar sahəsinə gedərək oradakı qurğularla tanışlıqla davam edir.

Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin tarixini dolğun əks etdirən Xəzər Enerji Mərkəzi ölkəmizin dünya neft və qaz sənayesindəki rolunu geniş təbliğ edir. Mərkəzin istifadəyə verilməsi Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas neft ixrac boru kəmərinin Azərbaycan hissəsinin işə salınması ilə bağlı keçirilən təntənəli mərasimlə eyni vaxta təsadüf edib.

2005-ci il may ayının 25-də baş tutan bu tədbirdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Türkiyənin keçmiş Prezidenti Əhməd Necdət Sezər, Gürcüstanın keçmiş Prezidenti Mixail Saakaşvili, Qazaxıstanın keçmiş Prezidenti Nursultan Nazarbayev, ABŞ-ın keçmiş energetika naziri Samuel Bodman, Böyük Britaniya Krallığından Şahzadə Endryu, BP şirkətinin prezidenti Lord Con Braun, Böyük Britaniyanın, Fransanın, Ukraynanın, Yaponiyanın, Norveçin və digər ölkələrin yüksək vəzifəli şəxsləri iştirak edib.

Yüksək səviyyəli rəsmi qonaqların iştirakı ilə Prezident İlham Əliyev Böyük Britaniya kral ailəsinin üzvü Şahzadə Endryu ilə birlikdə qırmızı lenti kəsərək Xəzər Enerji Mərkəzin rəsmi açılışını elan edir. Tədbirdə iştirak edən yüksək səviyyəli qonaqlar açılış mərasimində rəmzi nişan kimi gipsdən olan kərpiclər üzərində öz əl izlərini qoyub və bu nişan Xəzər Enerji Mərkəzinin rəmzinə çevrilib.

Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin tarixini dolğun əks etdirən bu Mərkəz ölkəmizin dünya neft və qaz sənayesindəki rolunu geniş təbliğ edir. Neft və qaz sənayesi Azərbaycan üçün yalnız iqtisadi dəyər daşımır, o, eyni zamanda, milli qürur mənbəyidir. Xəzər Enerji Mərkəzinin əsas məqsədlərindən biri Azərbaycanın neft sənayesi tarixini qonaqlara nümayiş etdirməklə bərabər ölkəmizin bu sahədə əldə etdiyi birinciliklər barədə ətraflı məlumat verməkdir. Bu silsilədən dünya tarixində Azərbaycanın əldə etdiyi bir çox ilklər barədə Mərkəzdə sərgilənən tarixi sənədlər və eksponatlar diqqəti çəkir:

• 1846-cı ildə Bibiheybət neft yatağında 21 metr dərinliyində quyudan dünyada ilk dəfə olaraq sənaye üsulu ilə neft hasil olunub.

• 1878-ci ildə Xəzər dənizində suya salınan “Zərdüşt” (“Zoroastr”) tankeri dünyada ilk neft tankeri olub.

• 1901-ci ildə Bakıda çixarılan 11,5 milyon ton neft dünya neft hasilatının 50 faizindən çoxunu təşkil etmişdir.

• Dünyada ilk ən uzun neft kəməri (833 km) 1897-1907-ci illərdə Bakıdan Batumiyə çəkilmiş boru xəttidir.

• 1941-ci ildə Azərbaycanda çıxarılan 23,6 milyon ton neft SSRİ-də hasil olan neftin 76 faizini təşkil etmişdir.

• 1949-cu ildə Xəzərin Neft daşları yatağında Azərbaycan dünyada ilk dəfə olaraq açıq dənizdən neft çıxarmağa başlamışdır. Neft Daşları Ginnesin Rekordlar Kitabına ilk dəniz neft platforması kimi düşmüşdür.

XIX əsrin ikinci yarısında məşhur xarici iş adamları - bunların arasında Rotşildlər və Nobel qardaşları Azərbaycanda biznes fəaliyyətinə başlayıblar. Dünyada məşhur olan Nobel mükafatı həm də Alfred Nobelin Bakıdakı neft yataqları üzrə səhmlərinin satışından əldə olunmuş vəsaitlərin toplanması hesabına təsis edilmişdi.

Eksponatlar arasında diqqəti ən çox cəlb edənlərdən biri də Xəzər Enerji Mərkəzinin rəsmi açılışı zamanı prezidentlər və yüksək səviyyəli rəsmi qonaqların gipsdən olan kərpiclər üzərində rəmzi nişan kimi qoyduğu əl izləridir. Simvolik məna daşıyan bu əl izlərinin arasında öz əzəməti və böyüklüyü ilə seçilən əl izi Prezident İlham Əliyevə məxsusdur.

Prezident İlham Əliyevin Mərkəzdə sərgilənən bu möhtəşəm əl izi bu gün Azərbaycanın uğur simvoluna çevrilib. “Sağ əlin mənim başıma!” Azərbaycanda uğur qazanan şəxs haqqında belə bir deyim olduğu barədə məlumatı mən həmişə Xəzər Enerji Mərkəzində əl izləri ilə tanış olan qonaqlara bölüşürəm. Bunu eşidən qonaqlar Azərbaycanın böyük uğurlarını görüb məmnuniyyətlə sağ əlini Prezident İlham Əliyevin əl izi olan kərpicə qoyaraq ardınca başlarına çəkirlər. Bu, artıq terminalı ziyarət edənlər arasında bir ənənə halını alıb.

Azərbaycanın uğuru, iqtisadi yüksəlişi 2006-cı ildə Səngəçal terminalından nəql olunan neftin Türkiyənin Ceyhan limanından dünya bazarına çıxarılmaqla başladı. 2007-ci ildə isə "Şahdəniz" qaz-kondensat yatağından hasil edilən təbii qaz Cənubi Qafqaz qaz boru kəməri ilə Türkiyə sərhədlərini aşaraq qardaş ölkənin qaz kəmərləri sisteminə qoşulur və bu gün həm də, Avropa İttifaqında istehlakçılara çatdırılır.

2006-cı ildən başlayaraq enerji ixracı nəticəsində Azərbaycana daxil olan böyük maliyyə resursları sürətli iqtisadi tərəqqiyə, müasir sosial, mədəni infrastrukturların yaradılmasına, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə və qeyri-neft sektorunun dinamik inkişafına yönəldildi. Əlbəttə ki, Azərbaycan əldə etdiyi maliyyə gəlirlərini, eyni zamanda, işğal altında olan torpaqları azad etmək üçün ölkənin hərbi qüdrətinin möhkəmləndirilməsinə sərf edirdi.

“…mənim fəaliyyətimdə ölkəmizin gücləndirilməsi, beynəlxalq müstəvidə mövqelərimizin möhkəmləndirilməsi, ölkə daxilindəki proseslərin müsbət məcrada getməsi əsas vəzifə idi. …Çünki bir amalım var idi – güclü Azərbaycan qurmaq, torpaqlarımızı işğaldan azad etmək! … iqtisadi müstəqillik və sürətli inkişaf bizim Qələbəmizi yaxınlaşdırırdı”, – deyə Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyev cari ilin iyun ayında Kəlbəcər rayonunda komando hərbi hissəsinin açılışındakı çıxışı zamanı qeyd etmişdi.

Beləliklə, Prezident İlham Əliyevin Səngəçal terminalında qoyduğu möhtəşəm əl izi dəmir yumruğa çevrilərək 44 gün davam edən Vətən müharibəsində Azərbaycan dövlətinin hərbi qüdrətinin və Azərbaycan xalqının qələbə əzmini nümayiş etdirdi. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müzəffər Azərbaycan Ordusu Qarabağ torpaqlarını, hər bir azərbaycanlının mənəvi paytaxt hesab etdiyi Şuşanı erməni işğalından azad edərək beynəlxalq səviyyədə tanınan ərazi bütövlüyünü bərpa etdi.