Bakı, 28 iyun (AZƏRTAC). “Şahdəniz” Konsorsiumu Azərbaycan qazını Avropaya çatdırmaq üçün “Trans-Adriatik Pipeline” (TAP) boru kəməri layihəsini seçmişdir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə iyunun 28-də Bakıdakı “Four Seasons” otelində “Şahdəniz” Konsorsiumunun keçirdiyi tədbirdə bp-nin Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üzrə regional prezidenti Qordon Birrel məlumat vermişdir.

Avropa Komissiyasının sədri Xose Manuel Barrozunun iki il əvvəl Azərbaycana səfəri zamanı “Cənub qaz dəhlizi” ilə bağlı imzalanan Birgə Bəyannaməni yüksək qiymətləndirən Q.Birrel “Şahdəniz Mərhələ 2” layihəsi çərçivəsində çıxarılacaq qazı Avropaya nəql edəcək kəmərin seçilməsinə dair verilən qərarın kommersiya xarakterli olduğunu diqqətə çatdırmışdır.

“Şahdəniz” qaz-kondensat yatağının işlənməsi layihəsinin operatoru olan bp-nin regional prezidenti demişdir ki, enerji əməkdaşlığı Azərbaycanın Avropa ilə əlaqələrinin ən mühüm istiqamətlərindən biridir. Bu əməkdaşlıq ölkənin dünya bazarları üçün etibarlı neft və qaz təchizatçısı kimi qazandığı mükəmməl təcrübəyə əsaslanır. Azərbaycan etibarlı tərəfdaş olduğunu ilk dəfə dünya səviyyəli “Azəri-Çıraq-Günəşli” yatağının işlənilməsi ilə nümayiş etdirmiş və indiyədək bu yataqdan hasil olunmuş təxminən 2,3 milyard barrel neft əsasən Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri vasitəsilə dünya bazarlarına çıxarılmışdır. Azərbaycan, həmçinin nəhəng “Şahdəniz” yatağının işlənilməsinin birinci mərhələsində Cənubi Qafqaz Boru Kəməri ilə Türkiyə və Gürcüstanı “mavi yanacaq”la təchiz edən etibarlı qaz təchizatçısı kimi də özünü təsdiqləmişdir.

Azərbaycan qazının Avropaya ilk nəqlinin TAP vasitəsilə həyata keçiriləcəyini və seçilmiş bu variantın “mavi yanacağ”ı İtaliya və Cənub-Şərqi Avropa bazarlarına çatdıracağını vurğulayan Q.Birrel demişdir: Son iki ildə qazın nəqli üçün yekun təkliflərin qiymətləndirilməsi zamanı çox böyük işlər görülmüşdür. Uzun çəkən, hərtərəfli qiymətləndirməyə əsaslanan bu proses ictimaiyyətə açıqlanmış seçim meyarları əsasında həyata keçirilmişdir. Bu meyarlara kommersiya səmərəliliyi, layihənin icra, texniki layihələndirmə, tənzimləmə və şəffaflıq, təhlükəsiz və səmərəli istismar mümkünlüyü, genişləndirmə imkanı və ictimai maraqlar daxildir. Şübhəsiz ki, əlavə qaz ehtiyatları, o cümlədən mövcud yataqların altında yerləşən daha dərin kollektorlar, habelə “Şəfəq-Asiman” və digər perspektiv strukturlar gələcəkdə Azərbaycanın qaz ixracını daha da artıracaqdır. Biz əminik ki, gələcəkdə daha iri həcmdə qazın Avropaya nəqli üçün ikinci boru kəməri, eləcə də əlavə regional birləşdirici boru kəmərləri də vaxtında inşa ediləcəkdir.

Cənab Q.Birrel daha sonra qeyd etmişdir ki, “Şahdəniz Mərhələ 2” çərçivəsində dənizdə aparılan qazma və infrastruktur işləri ilə yanaşı, Səngəçal terminalında əlavə həcmlər üçün hazırlıq işləri də sürətlə davam edir və bu, Azərbaycanda və Gürcüstanda Cənubi Qafqaz boru kəmərinin genişləndirilməsi qismində həyata keçirilir. Türkiyədə biz Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti ilə birlikdə TANAP-ın (Trans-Anadolu təbii qaz boru kəməri layihəsi) işlənilməsi üzərində çalışırıq. Ümumiyyətlə, “Şahdəniz Mərhələ 2” layihəsi 40 milyard dollardan artıq dəyərə malikdir və bazarlara ildə 16 milyard kubmetrdən çox qaz çıxaracaqdır.

ARDNŞ-in prezidenti Rövnəq Abdullayev çıxışında bildirmişdir ki, Azərbaycanın Avropanın mühüm və etibarlı qaz təchizatçısına çevrilməsi yolunda ciddi irəliləyiş əldə olunmuşdur. Qeyd edilmişdir ki, bu mühüm uğurun əsasında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən 2011-ci ildə irəli sürülmüş təşəbbüs dayanır. Dövlətimizin başçısı ötən həftə Brüsselə səfəri zamanı Avropanın etibarlı və çoxşaxəli qaz təchizatında Azərbaycanın mühüm strateji rolunu bir daha diqqətə çatdırmışdır. Bugünkü irəliləyiş Azərbaycanın Avropanın etibarlı qaz təchizatçısı rolunda çıxış etməyə hazır olduğunu əyani surətdə təsdiqləyir.

R.Abdullayev gələcək imkanlar haqqında danışarkən Prezident İlham Əliyevin fikirlərinə istinad edərək vurğulamışdır ki, Azərbaycan tərəfi Avropaya ixrac edilən qazın həcminin sırf “Şahdəniz-2” layihəsi ilə məhdudlaşmayacağına ümid bəsləyir. Çünki bizim 2 trilyon kubmetrdən artıq təsdiqlənmiş qaz ehtiyatımız vardır. Azərbaycan gələcəkdə hasil ediləcək qazın tədarükü üçün də Avropaya mühüm bazar kimi baxır. “Cənub qaz dəhlizi”, o cümlədən bugünkü qərar Avropa istehlakçılarının təhlükəsiz və etibarlı təchizatçısı olmaq haqqında planlarımızın ən vacib hissəsini təşkil edir.

TAP layihəsinə qazandığı uğur, “Şahdəniz” Konsorsiumuna isə qiymətləndirmə prosesinin tamamlanması və seçimi münasibətilə səmimi təbriklərini çatdıran ARDNŞ-in prezidenti daha sonra demişdir: Biz bu seçimi Azərbaycanın Avropa bazarları ilə bağlı planlarının reallaşdırılması istiqamətində ilk addım hesab edirik. “Cənub qaz dəhlizi”nin açılması ilə bağlı planlar yalnız bununla məhdudlaşmır, qarşıda bizi sonrakı mərhələlər gözləyir. Biz “Şahdəniz-2” yatağından ildə 10 milyard kubmetr qazın nəqlini zəncirin yalnız ilk halqası kimi təsəvvür edirik. Biz, eyni zamanda, “Şahdəniz” Konsorsiumunun Cənub-Şərqi Avropa ölkələrinə qaz ötürəcək digər kəmər layihələri ilə işləmək planlarından da məmnunluq duyuruq. “Şahdəniz” Konsorsiumu Avropa Komissiyası ilə birlikdə Bolqarıstana qaz nəqlinin alternativ variantları üzərində də işləyir. Avropa Komissiyası artıq Cənubi və Cənub-Şərqi Avropada qaz şəbəkələrinin inkişafına yardım edəcək birləşdirici kəmərləri dəstəkləməyə üstünlük verir. Bu birləşdirici kəmərlər qaz həcmlərinin gələcəkdə daha da artmasının əsasını qoyur.

Azərbaycanın zəngin qaz ehtiyatlarına malik olduğunu deyən R.Abdullayev əlavə etmişdir ki, biz bu gün mövcud imkanları nəzərə almaqla, “ikinci qaz dalğasını” da aydın görürük. “Şahdəniz”dən əlavə, “Azəri-Çıraq-Günəşli”nin dərinsulu hissəsinin, “Abşeron”, “Ümid” və “Şəfəq-Asiman” kimi yataqların işlənilməsi Azərbaycanın qaz ixracını kəskin şəkildə artıracaqdır. Biz TAP-ın potensial genişlənməsi, eləcə də Bolqarıstan, Rumıniya və Macarıstan ərazisindən Avstriyaya doğru ikinci marşrutun açılması ilə Avropaya qaz ixrac həcmlərinin artmasının da şahidi olacağıq. Hər iki kəmər marşrutunun inkişaf planları gələcəkdə qaz həcmlərinin artmasının əsasını təşkil edir və biz bu prosesin gedişində Avropa Komissiyasının göstərdiyi yardımı yüksək qiymətləndiririk. Beləliklə, biz “Nabukko” qaz dəhlizini gələcəkdə hasil olunacaq qaz həcmləri üçün təbii bazar kimi görürük. Başqa sözlə, yeni təchizat mənbələrinin “Cənub qaz dəhlizi” ilə Avropa bazarlarına çıxışının TAP-la məhdudlaşmayacağı, onun hüdudlarından kənarda da davam edəcəyi gözlənilir.

Azərbaycanın “Şahdəniz”in ardınca Avropanı əlavə qazla təmin edəcək digər layihələri də inkişaf etdirmək əzmində olduğunu bildirən ARDNŞ-in prezidenti Yaxın Şərq və Şərqi Aralıq dənizi hövzəsinin də Türkiyə ərazisindən keçəcək TANAP ilə “Cənub qaz dəhlizi”ni təchiz etmək potensialına malik olduğunu diqqətə çatdırmışdır. Qeyd olunmuşdur ki, bəziləri gələcək imkanlar haqqında danışmağın hələ çox tez olduğunu söyləyə bilərlər. Amma son zamanlar “Abşeron” yatağında aparılan uğurlu kəşfiyyat işləri və ARDNŞ tərəfindən “Ümid” qaz yatağının kəşfi Xəzər dənizində aşkarlanmış yeni yataqların potensialını aydın göstərir. Bu kəşflər 2020-ci illərin əvvəllərində əlavə qaz həcmləri ixrac etmək imkanı yaradır. Buna görə də əminik ki, Azərbaycana gələcəkdə daha çox ixrac marşrutu lazım olacaq və bugünkü qərar həqiqətən də qarşılıqlı mənfəətə əsaslanan yanaşmanın zaman keçdikcə xəyaldan reallığa çevrilməsi deməkdir.

Azərbaycan Respublikasının sənaye və energetika naziri Natiq Əliyev “Şahdəniz” yatağının işlənməsinin ikinci mərhələsində infrastrukturun yaradılması üçün təxminən 40 milyard ABŞ dolları məbləğində sərmayənin qoyulmasının həm ölkəmizə, həm də Gürcüstan və Türkiyəyə irimiqyaslı investisiyalar yatırılmasına səbəb olacağını vurğulamışdır. O qeyd etmişdir ki, hazırda Gürcüstan ərazisindən nəql edilən qazın 5 faizi bu ölkə tərəfindən istehlak olunur. Bu baxımdan ötürülən qazın həcmi artdıqca Gürcüstan üçün daha çox qaz əldə etmək imkanları yaranır. Bu layihənin həyata keçirilməsi nəticəsində Türkiyəyə ildə əlavə 6 milyard, bütövlükdə isə 12,6 milyard kubmetr, Yunanıstan, Albaniya və İtaliyaya 10 milyard kubmetr Azərbaycan qazı çatdırılacaqdır. Bununla yanaşı, Cənubi Qafqaz boru kəmərinin illik ötürücülük qabiliyyətinin mövcud 8 milyard kubmetrdən 24 milyard kubmetrədək artırılması və maksimal ötürücülük həcminin 60 milyard kubmetrədək nəzərdə tutulması bu siyasətin əsas elementlərindən biridir.

Nazir bildirmişdir ki, “Cənub qaz dəhlizi”nin fəaliyyətə başlaması Transxəzər layihəsinin gerçəkləşməsinə və eyni zamanda, Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən yeni yataqların daha sürətlə işlənilməsinə səbəb olacaqdır. Bu da öz növbəsində “Azəri-Çıraq-Günəşli” blokunda yerləşən dərin qaz laylarının tezliklə mənimsənilməsinə, “Abşeron”, “Ümid”, “Şəfəq-Asiman” və digər perspektiv strukturlarda nəhəng işlərin başlanmasına müsbət təsir göstərəcək və beləliklə, yaxın onilliklərdə Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiyaların axınını təmin edəcəkdir.

ABŞ-ın Azərbaycandakı səfiri Riçard Morninqstar “Şahdəniz” Konsorsiumunu seçimi münasibətilə təbrik edərək, TAP-ın həm Avropanın enerji təhlükəsizliyində böyük rol oynayacağını, həm də qlobal müstəvidə qaz təchizatının həcmlərinin artmasına töhfə verəcəyini vurğulamışdır. Birləşmiş Ştatların layihə seçimi prosesində neytral mövqedən çıxış etdiyini deyən səfir diqqətə çatdırmışdır ki, ABŞ “Şahdəniz” Konsorsiumunun seçimini alqışlayır və TAP layihəsini dəstəkləyir.

Avropa İttifaqının ölkəmizdəki nümayəndəliyinin müvəqqəti işlər müdiri Toralf Pilts “Şahdəniz Mərhələ 2” çərçivəsində hasil olunacaq qazın Avropanın enerji təhlükəsizliyindəki rolundan danışaraq demişdir ki, TAP çox önəmli layihədir və bu kəmər genişlənmə imkanlarına malikdir. Avropa Komissiyası “Cənub qaz dəhlizi” çərçivəsində seçilmiş və icra olunacaq bütün boru kəmərləri layihələrini dəstəkləyir.

Böyük Britaniya Parlamentinin üzvü, Baş nazirin Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistanda ticarət məsələləri üzrə elçisi Çarlz Hendrinin müraciətini tədbir iştirakçılara çatdıran bu ölkənin Azərbaycandakı müvəqqəti işlər vəkili Adrian Li də “Şahdəniz” Konsorsiumunun seçimini alqışladıqlarını bildirmiş, bu seçimi qaz təminatı və marşrut müxtəlifliyi baxımından Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında vacib mərhələ adlandırmışdır.

Ədalətli və şəffaf seçim prosesinə görə “Şahdəniz” Konsorsiumuna təşəkkürünü bildirən TAP-ın icraçı direktoru Kjetil Tunqland layihə barədə məlumat verərək diqqətə çatdırmışdır ki, uzunluğu 870 kilometr olacaq TAP boru kəməri Azərbaycan qazını Türkiyə, Yunanıstan, Albaniya ərazisi isə İtaliyanın cənubuna çatdıracaqdır. TAP-ın bu ölkələrin iqtisadiyyatına böyük töhfə verəcəyini vurğulayan icraçı direktor irihəcmli sərmayə qoyuluşunun və minlərlə iş yerinin açılmasının planlaşdırıldığını demişdir. Qeyd olunmuşdur ki, layihə çərçivəsində İtaliyanın qaz şəbəkəsinin genişləndirilməsi üçün də böyük investisiyalar yatırılacaqdır. Bu qaz şəbəkəsinin Avropanın hər tərəfinə “mavi yanacaq” ötürmək imkanına malik olduğunu deyən K.Tunqland layihə çərçivəsində görüləcək digər işlər barədə də məlumat vermiş, kəmər vasitəsi ilə təchizatı 10 milyard kubmetrdən 20 milyard kubmetrədək artırmaq imkanının olduğunu söyləmişdir.

Sonra mətbuat konfransı keçirilmiş, jurnalistləri maraqlandıran suallar cavablandırılmışdır.