Bakı, 14 oktyabr, AZƏRTAC

Dövlət Ekoloji Ekspertiza Agentliyində son illərdə ölkə ərazisində şam ağaclarının qurumasının səbəbləri mövzusunda tədbir keçirilib. Agentliyin əməkdaşlarının, alimlərin, mütəxəssislərin, müstəqil ekoloqların iştirakı ilə keçirilən tədbirin məqsədi şam ağaclarının kütləvi qurumasına səbəb olan amillərin, həmin hallara qarşı mübarizə üsullarının, həmçinin aparılan tədqiqat və monitorinq işlərinin nəticələrinin müzakirəsi olub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, agentliyin İdarə Heyətinin sədri Mirsalam Qənbərovun sözlərinə görə dünya ölkələrində şam ağaclarında müşahidə edilən həmin proses otuz ildən çoxdur davam edir. Lakin həmin proses Qafqaz bölgəsində üç il əvvəl qeydə alınıb və hazırda respublika ərazisində həmin xəstəliyə qarşı xüsusi mübarizə tədbirləri aparılır.

M.Qənbərov qeyd edib ki, əvvəlki illərə nisbətən şam ağaclarının qurumasının kütləvi hal alması səbəbindən Ekologiya və Təbii Sərvətlər və Kənd Təsərrüfatı nazirlikləri, AQTA, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti və Yaşıllaşdırma İdarəsinin mütəxəssisləri və alimlərdən ibarət işçi qrup yaradılıb. İlkin araşdırmalardan sonra ağaclarda yaranan xəstəlik və parazitlər onların bioloji inkişafdan qalmasına səbəb olub. Xəstəliyin torpağa, ətraf mühitə və digər ağaclara keçməsinin qarşısının alınması üçün xəstə, quru ağaclar yerindən çıxarılır, Yaşıllaşdırma İdarəsi tərəfindən müvafiq dərmanlama, sanitar işlər aparılır. Belə hal Gürcüstanda da baş verib.

Meşələrin İnkişafı Xidmətinin Meşəbərpa şöbəsinin müdiri Vahid Fərzəliyev qeyd edib ki, bu sahədə yaradılmış işçi qrup əsasən yaşı 40-45 il olan şam ağaclarında müşahidə olunan xəstəliklərin aradan qaldırılması ilə bağlı tədqiqat və monitorinqlər aparır. Ümumilikdə isə payız mövsümündə xəstə ağacların müalicəsi ilə bağlı profilaktik tədbirlər görülür. Nümunə olaraq, təkcə Xəzər rayonu, Mərdəkan qəsəbəsi ərazisində aparılan monitorinqlər zamanı ziyanvericilərlə sirayətlənərək köküstə tam qurumuş vəziyyətdə aşkarlanan 69 ədəd ağac - 67 ədəd şam və 2 ədəd sərv ağacı digər ağaclara yoluxmanın qarşısının alınması məqsədilə və hər birinin əvəzinə yeni tinglərin əkilməsi şərtilə köklərinin torpaqdan çıxarılaraq götürülməsi barədə Dövlət Ekoloji Ekspertiza Agentliyi tərəfindən rəy verilib.

Həmin monitorinqlərdə iştirak edən biologiya elmlər doktoru Dilzarə Ağayeva qeyd edib ki, dövlət qurumlarını, ictimaiyyəti və sakinləri ciddi narahat edən bu məsələ ilə əlaqədar Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində bir sıra aidiyyəti qurumların nümayəndələrinin, alim və mütəxəssislərin iştirakı ilə müşavirə və görüşlər keçirilib, Bakıya xarici ölkələrdən alimlər, həmçinin BMT Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı təşkilatının mütəxəssisləri dəvət edilib: “Paytaxtda şam ağaclarında müşahidə edilən xəstəliklərin aradan qaldırılması məqsədilə tədqiqat işləri üçün xüsusi olaraq İsraildən paytaxta dəvət edilən bitkiçilik üzrə mütəxəssis, aqronom Qabriel Eliazz şəhərin bir çox yerlərində xəstə şam ağaclarının vəziyyəti ilə tanış olub, onların müxtəlif hissələrindən nümunələr götürərək analizlər aparıb, xəstə ağacların müalicəsi və profilaktikası, kütləvi qurumanın qarşısının alınması ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayıb”.

Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru İlhamə Kərimovanın sözlərinə görə, mürəkkəb landşaft və quru iqlimə malik Bakı şəhərinin bəzi ərazilərində şam ağaclarının bir hissəsi sürətlə yayılan göbələk xəstəliyinə tutulub: “Bu kimi hallar tək ölkəmizdə deyil, qonşu ölkələrdə də geniş yayılıb. Abşeronun iqlimi üçün əlverişli olan bu ağaclarda göbələk xəstəliyinin fəsadlarının aradan qaldırılması, xəstəliyin başqa ağaclara keçməsinin qarşısının alınması və yaşıllıq sahələrinin qorunması üçün Dövlət Ekoloji Ekspertiza Agentliyinin mütəxəssislərinin rəyi əsasında xəstə, qurumuş ağaclar çıxarılaraq utilizasiya olunmalı və eyni zamanda, digər ağacların qorunması üçün onlar tərkibində mis olan xüsusi dərman preparatları ilə dezinfeksiya edilməlidir.

Bakı Şəhər Yaşıllaşdırma Təsərrüfatı Birliyinin şöbə müdiri Şaiq Vəliyev bildirib ki, aidiyyəti qurumlarla birgə paytaxtın bütün rayonlarında genişmiqyaslı tədbirlərin həyata keçirilməsinə başlanılıb. Bununla bağlı xəstə, qurumuş, utilizasiya ediləcək ağacların siyahısı hazırlanır və bu işlər qurum tərəfindən mərhələli şəkildə həyata keçirilir. Utilizasiya edilən ağacların yeri dezinfeksiya edildikdən sonra mövsüm ərzində burada yeni ağaclar əkiləcək. Bu günə kimi Bakı şəhərində 3 min ədəd şam ağacı götürülərək utilizasiya edilib.

Digər çıxış edənlər bir müddətdir ki, Abşeron yarımadasında, həmçinin Gəncə, Şirvan, Naftalan, Mingəçevir və digər şəhərlərdə də şam ağaclarının bir sıra növlərinin quruması hallarının qarşısını almaq məqsədilə xüsusi mübarizə metodlarının hazırlandığını və birgə səylər, düzgün elmi yanaşma nəticəsində həmin problemin qarşısının alınması mümkün olacağını vurğulayıblar.