Bakı, 13 avqust, AZƏRTAC

Peşə təhsilinə marağın artırılması, onun birinci seçimə çevrilməsi, prestijinin artırılması və peşə təhsilini bitirənlərin işlə təminatının gücləndirilməsi müasir dünyada əsas çağırışlardan biridir. Hazırda Azərbaycanda işçi qüvvəsinin 33 faizinin peşə və ali təhsil kvalifikasiyaları vardır. Yəni işçi qüvvəsinin 67 faizi əmək bazarına ümumi orta təhsili bitirməklə daxil olub və bunların böyük əksəriyyəti aşağı ixtisaslı işçi qüvvəsidir.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında Avropa İttifaqı (Aİ) tərəfindən maliyyələşdirilən və Təhsil Nazirliyinin əsas benefisiarı olduğu, təhsil və təlim sisteminin keyfiyyətini artırmaq məqsədinə xidmət edən “Azərbaycanda Milli Kvalifikasiyalar Çərçivəsinin İcrasına Dəstək” layihəsinin baş eksperti İlkin Nəzərov deyib.

O bildirib ki, kvalifikasiyasız işçi qüvvəsinin işsiz olma riski daha yüksəkdir və işsizlər arasında belələrinin nisbəti yuxarıdır. Hesablamalar göstərir ki, hazırda əhalinin 40 faizi əmək bazarına birbaşa orta təhsili bitirdikdən sonra daxil olur. İnkişaf etmiş ölkələr çalışır ki, insanlar əmək bazarına peşə təhsilindən sonra daxil olsunlar. Son 10 ildə Azərbaycanda peşə təhsilində aparılan islahatların da əsas məqsədlərindən biri məhz budur. Azərbaycanda son illərdə peşə təhsilinin normativ-hüquqi və institusional bazası gücləndirilib. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda müvafiq düzəlişlər edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 6 dekabr tarixli Fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasında peşə təhsili və təliminin inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi” təsdiq edilib.

Azərbaycan Respublikasında peşə hazırlığının səmərəliliyinin artırılması və rəqabətqabiliyyətli ixtisaslı kadrların hazırlanması məqsədilə peşə təhsili sahəsində dövlət siyasətinin prinsiplərini, peşə təhsili və təlimi sisteminin təşkilati-hüquqi və iqtisadi əsaslarını müəyyən edən “Peşə təhsili haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul olunub. Nazirlər Kabinetinin 2018-ci il 18 iyul tarixli qərarı ilə “Azərbaycan Respublikasının ömürboyu təhsil üzrə Milli Kvalifikasiyalar Çərçivəsi” təsdiq edilib. Bu, bütün pillələr və səviyyələr üzrə təhsilalanların bilik, bacarıq və səriştələrini müəyyənləşdirən və təsvir edən çərçivə sənədidir. Bu sənəd ölkə daxilində kvalifikasiyaları beynəlxalq təcrübəyə uyğun sistemləşdirir, beynəlxalq mobilliyi və milli kvalifikasiyaların xaricdə tanınmasını asanlaşdırır, ixtisasların və diplomların tanınmasına imkan yaratmaqla Azərbaycan vətəndaşlarının xaricdə təhsilinə və işləməsinə əlverişli şərait yaradır. Əmək bazarı ilə təhsil sistemi arasında əlaqələri gücləndirir, qeyri-formal və informal təhsil vasitəsilə əldə olunmuş səriştələrin tanınması sisteminin yaradılmasını təşviq edir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti ölkənin müəyyən olunmuş iqtisadi prioritetlərinə əsaslanmaqla səmərəli məşğulluğun təmin edilməsinə yönəldilmiş uzunmüddətli dövlət məşğulluq siyasətinin formalaşdırılması məqsədilə “2019–2030-cu illər üçün Azərbaycan Respublikasının Məşğulluq Strategiyası”nın təsdiq edilməsi haqqında Sərəncam verib.

Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 18 avqust tarixli qərarı ilə Təhsil Nazirliyinin tabeliyində “Peşə Təhsilinin İnkişafı Fondu” yaradılıb. “Peşə təhsilinin dövlət standartları” təsdiq edilib. Peşə təhsil mərkəzlərinin publik hüquqi şəxsə çevrilməsinə başlanılıb.

İlkin Nəzərov diqqətə çatdırıb ki, son 10 ildə Azərbaycanda peşə təhsilində infrastrukturun təkmilləşdirilməsi və genişləndirilməsi sahəsində də mühüm addımlar atılıb. Müasir standartlara cavab verən yeni peşə təhsili mərkəzləri tikilib və əsaslı təmir edilib. Peşə təhsilində rəqəmsallaşdırmanın gücləndirilməsi məqsədilə peşə təhsilinin onlayın idarə edilməsi sistemi üzərində işlər aparılır, onlayın tədrisin gücləndirilməsi istiqamətində mühüm işlər görülüb. Menecer, pedaqoji-mühəndis heyətin gücləndirilməsi və onların potensialının artırılması üçün müəllimlərin diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılıb, peşə təhsili müəssisələrinə işə qəbul imtahanları təşkil edilib. Çoxsaylı təlimlər keçirilib, xarici ölkələrə təcrübə səfərləri edilib.

Peşə təsilin məzmununun əmək bazarının tələblərinə uyğunlaşdırılması istiqamətində peşə-kvalifikasiya standartlarına əsaslanan kurikulumlar hazırlanıb, modul strukturlu səriştə əsaslı təlim materialları hazırlanıb və tədrisinə başlanılıb.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 29 dekabr tarixli müvafiq Fərmanına əsasən, Təhsil Nazirliyinin Akkreditasiya və Nostrifikasiya İdarəsi Təhsil Nazirliyinin tabeliyində publik hüquqi şəxs statusuna malik Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinə çevrilməsi yolu ilə yenidən təşkil edilib. Agentlik Azərbaycanda beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş standartlara əsaslanan ali, orta ixtisas və əlavə təhsilin keyfiyyətinin müstəqil qiymətləndirilməsi sahəsində peşəkar qurumdur. Agentlik həmçinin peşə təhsili üzrə qeyri-formal və informal təhsil formaları vasitəsilə əldə edilmiş bilik, bacarıq, səriştə və təcrübənin qiymətləndirilməsi və tanınması məqsədilə imtahan keçirilməsi və peşə ixtisasını təsdiq edən dövlət təhsil sənədinin verilməsi sahəsində fəaliyyət göstərir. Qeyri-formal təhsilin tanınması karyera imkanlarının genişləndirilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Artıq, aşpaz və bərbər ixtisasları üzrə qiymətləndirmə və tanınma prosesinə başlanılıb.

İşəgötürənlərlə əməkdaşlığın artırılması və iş yerində təlim mexanizminin formalaşdırılması məqsədilə işəgötürənlərlə birgə layihələr həyata keçirilir.

İlkin Nəzərov vurğulayıb ki, əmək bazarına inteqrasiya baxımından peşəyönümü xidmətlərinin inkişaf etdirilməsi zəruridir. Bununla bağlı təhsilalanlar və məzunlarla müvafiq işlər aparılır. “Açıq qapı” günləri təşkil edilir, təhsilalanlar üçün CV yazmaq, müsahibədə iştirak etmək mövzularında təlim-seminarlar keçirilir. Ümumi təhsil bazasında təhsilalanların müxtəlif peşələr üzrə ilkin bilik və bacarıqlara yiyələnməsini təmin etmək, peşə ixtisasları barədə məlumatlandırılmaqla əmək bazarına, eləcə də peşə təhsilinə hazırlanması məqsədilə peşə təmayüllü siniflər təşkil olunub. Peşə təmayüllü sinifləri bitirən şagirdlər tam orta təhsil haqqında sənəd almaqla yanaşı, müvafiq peşələrə də yiyələnirlər. Peşə təmayyüllü siniflər 2019/2020-ci tədris ilində 14 şəhər və rayonda ümumilikdə 20 məktəbdə 420 şagirdlə fəaliyyətə başlayıb. 2020/2021-ci tədris ilində 15 yeni sinif açılmaqla “Peşə təmayüllü siniflərin təşkili” layihəsinin əhatəsi daha da genişləndirilib. Layihə 28 şəhər və rayonda 35 məktəb, 55 sinif, 1187 şagird, 165 müəllim heyəti ilə tədris prosesini davam etdirib. Layihə çərçivəsində peşə təmayüllü siniflərin yerləşdiyi ümumtəhsil məktəblərində müxtəlif peşələrə uyğun yeni emalatxanalar və sinif otaqları qurulub, müvafiq avadanlıqlarla təchiz edilib. 2021/2022-ci tədris ilində peşə təmayüllü siniflərin sayının 80 məktəbdə 124 sinfə, şagirdlərin sayının isə 2500-ə çatdırılması planlaşdırılır. Həmçinin 35 ümumi təhsil müəssisəsində 700 nəfər şagird üçün “Sürücülük” modulunun və “STEAM” metodologiyasının tətbiqi nəzərdə tutulub.

“Yuxarıda qeyd olunan istiqamətlərdə peşə təhsilində islahatların daha da genişləndirilməsi, sistemliyin və davamlılığın təmin edilməsi zəruridir. Digər tərəfdən peşə təhsil mərkəzlərinin fəaliyyətinin effektivliyinin və səmərəliliyinin artırılması qarşıda duran ən ümdə məsələlərdən biridir”, - deyə İlkin Nəzərov qeyd edib.