Moskva, 5 aprel, AZƏRTAC

Şair Vladimir Vısotski və geoloq Fərman Salmanov 1970-ci illərin sonunda Moskvada tanış olublar. O vaxt onlar gecəyarıyadək söhbət edib, ertəsi gün isə Vladimir Semyonoviç böyük həmvətənimizə bir mahnı həsr edib.

(O mahnının sətri tərcüməsini təqdim edirik:

“Çəkməsinin palçığını silərək,

Gənc geoloq belə dedi, gülərək:

“Yaxamız qalıb əbləhlər əlində -

Neft nə gəzir tayqa meşələrində?” – AZƏRTAC).

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə “Yuqra” teleradio şirkətinin həmyerlimiz, əfsanəvi geoloq Fərman Salmanova həsr etdiyi materialda deyilir.

Yuqranı “qara qızıl” diyarı kimi kəşf etmiş geoloq Fərman Salmanov sağ olsaydı, bu il onun 90 yaşı olardı. Martın 31-də - onun anım günündə Surqut diyarşünaslıq muzeyi tanınmış geoloqun ev-muzeyində böyük tədbirlər proqramı təqdim edib.

Fərman Salmanovun evi bu yaxınlarda Rusiyanın 1000 ən məşhur mədəni irs obyektinin siyahısına daxil edilib.

Surqut diyarşünaslıq muzeyinin kiçik elmi işçisi Emil Yuskayev bildirib ki, Sibir torpağına sevgi Fərman Salmanova babası Süleymandan keçib. E.Yuskayev deyib: “Tale elə gətirib ki, 1888-ci ildə Süleyman öz şəxsi mal-qarasının bir hissəsini yerli mollaya vermədiyinə görə onu Sibirə sürgün ediblər. Süleyman Azərbaycana qayıtdıqdan sonra balaca Fərmana Sibirin gözəlliklərindən söz açıb və yəqin ki, o vaxtdan Salmanov Sibiri görmədən belə oraları sevməyə başlayıb”.

Surqutla ilk görüş 1957-ci ilin martında baş verib. O, Surquta gələrək başa düşüb ki, nefti burada axtarmaq lazımdır. Artıq həmin ilin payızında o, geoloqlar kollektivini buraya gətirib. Geoloqlar komandası buraya gəlişindən iki il sonra ilk quyunu qazıb. Quyu Salmanovun evi ilə üzbəüzdə yerləşirdi. Beləcə orada neft tapılmadı, əvəzində artezian suyu olan mənbə üzə çıxdı. Şəkkakların sayı Salmanovun xəritəsində qazma nöqtələrinin sayı kimi getdikcə artırdı: Nijnevartovsk, Nefteyuqansk rayonu, Surqut və nəhayət Megion. Orada neft fontan vurdu. Xəritədə Fyodorovsk, Mamontovsk, Qərbi Surqut, Pravdinsk və Samotlorsk yataqları yarandı.

Sibir neftinin “atası”nı 1987-ci ildə SSRİ geologiya nazirinin müavini təyin etdilər. O, Sovet İttifaqı dağılanadək bu vəzifəni tutub. Surqutda Fərman Salmanovu tanıyır və sevirlər. Buradakı gimnaziyaya onun adı verilib. Onun bir vaxtlar yaşadığı ev ilkin vəziyyətdə olduğu kimi qalıb - sidr ağacları da, it damı da, pəncərələrdəki pərdələr və soba da. Fərman Salmanovun həyat yoldaşı onun şəxsi əşyalarının böyük hissəsini məhz bu muzeyə verib.

Surqut diyarşünaslıq muzeyi tanınmış geoloqun 90 illiyində onun xatirəsinə böyük proqram hazırlayıb, geoloqun yaşadığı Tereşkova küçəsini muzey məhəlləsinə çevirməyi vəd ediblər. Burada təkcə böyükləri gözləmirlər. Yuqranı böyük ölkə üçün kəşf edən insan haqqında xatirəni, onunla bağlı baş verənləri uşaqlar üçün də uyğunlaşdırıblar ki, onlar insanın öz arzusuna doğru necə irəliləməli olduğunu öyrənsinlər, başa düşsünlər və yadda saxlasınlar.

Fəridə Abdullayeva

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Moskva