Naxçıvan, 28 sentyabr, Rauf Kəngərli, AZƏRTAC

Arıçılıq kənd təsərrüfatının ən qədim, maraqlı, gəlir gətirən, qida və müalicəvi baxımdan xeyirli təsərrüfat sahələrindən biridir. Arı təsərrüfatının yaradılmasına lazım olan xərc az, qoyulmuş xərcin qaytarılma müddəti qısa, təsərrüfatın inkişaf imkanları daha genişdir. Ən əsası, arıçıların istehsal etdiyi çox dəyərli qida maddəsi olan bal insanlara şəfa verir. Dünyada isə sağlamlıqdan daha gözəl nemət yoxdur.

Bal kimi dərmandan imtina etməyin

Kəngərli rayonunun Təzəkənd sakini, uzun illərdir arıçılıqla məşğul olan Habil Abbasov AZƏRTAC-ın Naxçıvan bürosunun əməkdaşı ilə söhbətində balın şəfalı xüsusiyyətlərindən ətraflı danışıb. Otuzdan çox arı ailəsi saxlayan arıçı bildirib ki, “Bal min bir dərdin dərmanıdır” deyimi heç də təsadüfi deyil. Güləm, arı südü, vərəmum, mum, arı çörəyi, möhür (balın qaymağı), bal arısının ölüsü, arı zəhəri və sair bir çox xəstəliklərin təbii dərmanıdır. Məsələn, balın qaymağı ilə inək südünün qarışığının bir sıra xəstəliklərin müalicəsinə çox böyük təsiri var. Hələ qədimdən el arasında “mumurqan” adlı məlhəm var idi ki, bu, xüsusən dağ yerlərində yaranan dəri çatları üçün istifadə olunurdu. Vaxtilə dava-dərmanın olmadığı vaxtlarda babalarımız, nənələrimiz xəstəliklərin dərmanını balda, arıçılıq məhsullarında tapırdılar. Təbii ki, bal da, gərək həqiqi bal olsun və ondan kortəbii istifadə etməyəsən. Təsadüfi deyil ki, vaxtilə tibb elminə misilsiz töhfə verən dünyaşöhrətli təbib İbn Sina deyib ki, əgər sağlam ömür sürmək və cavan qalmaq istəyirsənsə, onda mütləq bal yeməlisən.

Naxçıvanın kəskin kontinental iqliminin burada hasilə gələn balın müalicəvi xüsusiyyətlərinə müsbət təsir göstərdiyini vurğulayan Habil Abbasov deyib: “Yaz aylarından başlayaraq havaların isti keçməsi Kəngərli rayonunun ərazisində mövcud olan balverən bitkilərə də təsirsiz ötüşmür. Belə ki, onların çiçəklərindən arıların topladığı balın rütubət faizi çox aşağı olur. Bu isə balın dadına və tamına təsir göstərir, onun tərkibindəki maddələrin sıxlığının artmasına səbəb olur”.

Onun sözlərinə görə, bu gün həmin balverən bəzi bitkilərdən müxtəlif xəstəliklərdə türkəçarə kimi də istifadə edilir. Müşahidələr də göstərir ki, bu bitkilərdən hasilə gələn balın şəfaverici təsiri daha da yüksəkdir. Çünki arının çoxsaylı çiçəklərdən topladığı balın tərkibindəki maddənin miqdarı bitkinin adi çay dəmləməsindən daha çox olur. Həm də həmin maddələr bədən tərəfindən daha yaxşı mənimsənilir. Balın uzunmüddətli həzm prosesinə məruz qalmadan birbaşa qana sorulması da buna imkan verir. Əgər sizdə bala qarşı allergiya yoxdursa, onda bal kimi dərmandan heç vaxt imtina etməyin. Xüsusən də yüksək keyfiyyəti və şəfaverici xüsusiyyəti olan Naxçıvan balından.

Kəklikotu, üzərlik, boyaqotu balı

Naxçıvan Muxtar Respublikasının digər bölgələri kimi, Kəngərli rayonunun da florası çox zəngin və heyranedicidir. Qeyd etdiyimiz kimi, burada çoxsaylı dərman bitkiləri mövcuddur. Bu barədə danışan arıçı bildirib ki, onlar arasında kəklikotu, üzərlik, boyaqotu, tənbəki, kəvər (çöl yalaması), keçitikanı və adını qeyd etmədiyimiz digər bitkilər daha çox diqqəti cəlb edir. Kəngərlidə arılar çox zaman fərqli vaxtlarda həmin bitkilərin hamısından bal toplayır ki, bu da məhsulun keyfiyyətini birə-beş artırır.

“Arıçı yeşikləri bu bitkilərin daha sıx olduğu yerlərə gətirdiyi vaxt, təbii ki, bu zaman balda hər hansı bir bitkinin şəfaverici təsiri daha çox olur”, - deyən Habil Abbasov buna misal da göstərərək vurğulayıb: “Qarabağlar və Çalxanqala kəndlərinin yerləşdiyi dağlarda qızılgül, limon ətirli kəklikotunun çiçək açdığı vaxtlarda arı yeşikləri həmin əraziyə gətirələrsə, təbii ki, kəklikotunun şəfaverici təsiri bala daha çox sirayət edəcək. Dədə-babalarımızdan eşitmişik ki, həmin bal, xüsusən, soyuqdəymədə, boğaz ağrısında, xora və iltihab problemlərində əvəzsiz təsir göstərir. Üzərlik balı isə davamlı baş ağrılarında, mədə-bağırsaq problemlərində istifadə oluna bilər. Boyaqotu balı böyrək və sidik yolları xəstəliklərində, bədənin gücünün bərpa olunmasında, daxili orqanların bəzi xəstəliklərində faydalı sayılır”.

Tütün balı ürək-damar və əsəb xəstəliklərinin dərmanıdır

Tütün balından danışan arıçı qeyd edib ki, Kəngərli rayonunda tütünçülüyün inkişafı istiqamətində görülən işlər nəticəsində, tütün balını da istehsal etmək imkan artıb. Bu balın qoxusu da fərqlidir. Hazırlanan bal sırf tütün çiçəyindən hasil olmuşsa, həmin bal qara rəngdə olacaq. Ancaq məsələ burasındadır ki, tütün bütün bitkilərdən gec – sentyabr ayında çiçək açır. Bu müddətə qədər arılar digər bitkilərin çiçəyindən də istifadə edirlər. Buna görə də bizim istehsal etdiyimiz bal digər çiçəklərdən alınmış bal ilə qarışmış şəkildə olur. Lakin bununla belə, balın tərkibində tütünün qoxusunu və fərqli dadını hiss etmək mümkündür. Bu, eyni zamanda, balın müalicəvi əhəmiyyətini də artırır. Tütün balı ürək-damar və əsəb xəstəliklərinin əsl dərmanıdır.

Habil Abbasov vurğulayıb ki, bu gün Naxçıvanda bütün ailə təsərrüfatları kimi, arıçıların da təsərrüfatlarını genişləndirmələri üçün hərtərəfli şərait yaradılıb. Bu sahəyə göstərilən dövlət dəstəyinin digər mühüm təzahürü isə arıçılara saxladıqları hər arı ailəsinə görə subsidiyaların verilməsi, tələbata uyğun yeni yem mənbələrinin yaradılması, yaşıllıqların salınması, əkin sahələrinin genişləndirilməsidir. “Kəngərli rayonunda yeni heyvandarlıq – arıçılıq əczaxanasının yaradılması biz arıçıların vaxtında keyfiyyətli dərman preparatları əldə etməsinə imkan verib. Digər tərəfdən, arıçılıqla bağlı lazımi ləvazimatlarla təmin olunmağımızda da problem yoxdur. Yaratdığı bu gözəl şəraitə görə dövlətimizə minnətdarlığımı bildirirəm və çalışacağam ki, gələcəkdə məhsul istehsalını daha da artırım”, – deyə arıçı vurğulayıb.