İQTİSADİYYAT
Tranzit imkanlarının artması büdcə gəlirlərinin də çoxalmasına səbəb olacaq
Tehran, 22 yanvar, AZƏRTAC
Ötən il İranın Rusiya və digər MDB ölkələrinə ixracının həcmi 656 milyon dollar olub ki, bu da 2018-ci illə müqayisədə 48 faiz artım deməkdir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, İran əsasən kənd təsərrüfatı məhsulları və tikinti materialları ixrac edir. Bu məhsulların ixracı Azərbaycan üzərindən həyata keçirilir. İl ərzində İranın Qəzvin vilayətindən 2600 ton kişmiş ixrac edilib.
Sanksiyalardan əziyyət çəkən İran idxal potensialını artırmağı qarşıya məqsəd qoyub. Bununla da ölkəyə valyuta axınının artırılması nəzərdə tutulur. Bu baxımdan “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinə daxil olan yollar İran üçün əhəmiyyətli xarakter daşıyır və rəsmi Tehran bu yolların tezliklə inşa edilib başa çatmasında maraqlıdır.
İranın Ticarətin İnkişafı Təşkilatının sədri Həmid Zadbumi bildirib ki, İran iqtisadiyyatını yaxşılaşdırmaq üçün yerli istehsal hesabına ixrac potensialının artırılması zəruridir. İran bu istiqamətdə addımlar ataraq ilk növbədə yolların inşasını və yenidən qurulmasını diqqət mərkəzində saxlayır. Hazırda Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisi ilə yanaşı, Ərdəbil-Astara və Rəşt-Astara avtomobil yollarının inşası davam edir.
Bununla yanaşı, İranın tranzit potensialı da mövcuddur. Həm Körfəz, həm də Cənub-Şərqi Asiya ölkələri idxal-ixrac əməliyyatlarını ucuz və tez başa gəldiyi üçün İranla Azərbaycan üzərindən həyata keçirmək niyyətindədirlər. İdxal-İxrac əməliyyatlarını reallaşdırmaq üçün isə nəqliyyat əsas məsələlərdən biridir. Göründüyü kimi həm dəmir, həm də avtomobil yollarının Azərbaycan ilə sərhəddə yerləşən Astara şəhərinə çəkilməsi də təsadüfi xarakter daşımır. Əvvəla onu qeyd edək ki, bu istiqamət İran ilə Azərbaycanın birgə iştirakı ilə formalaşadırılan “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinə daxildir. Bu dəhliz isə İran, Azərbaycan və Rusiyanı birləşdirir, Rusiyadan isə Avropaya qədər uzanacaq. Niderland, Almaniya, Rumıniya, Çex Respublikası, Bolqarıstan kimi dövlətlər İrandan kənd təsərrüfatı və tikinti materialları idxal edirlər. İdxal ilə yanaşı, bu dövlətlərin İrana ixracını da nəzərə alsaq böyük rəqəm meydana gəlir. Malların Azərbaycan üzərindən keçməklə daşınması isə dövlətimizin büdcəsinə valyuta axınının təminatı deməkdir.
Prezident İlham Əliyevin ötən ilin yekunlarına həsr olunan müşavirədə İran ilə Azərbaycan arasındakı ticarət dövriyyəsinin və hər iki ölkəni birləşdirəcək avtomobil yolunun, Astaraçay üzərində salınan körpünün müzakirəyə çıxarılması da təsadüfi deyildi. Müşavirədə çıxış edən Baş Nazirin müavini Şahin Mustafayev Prezidentə məlumat verərək bildirdi ki, Azərbaycan ilə İran arasındakı ticarət dövriyyəsinin həcmi 30 faiz yüksəlib və yük maşınları üçün inşa edilən körpü bu il istismara veriləcək. Qeyd edək ki, ötən ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycan ilə İran arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 422 milyon 688 min dollar olub. Göründüyü ki, ticarət dövriyyəsi hər il artım tempi ilə inkişaf edir.
Yuxarıda qeyd olunan avtomobil və dəmir yollarınının, eləcə də avtomobil körpüsünün istifadəyə verilməsi isə nəinki İran ilə Azərbaycanın ticarət dövriyyəsini artıracaq, həmçinin tranzit imkanlarının da artmasına səbəb olacaq. Bu isə Azərbaycanın beynəlxalq nəqliyyat habına çevirməklə yanaşı, büdcə gəlirlərinin artmasına gətirib çıxaracaq.
Azərbaycan Prezidentinin iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində həyata keçirdiyi islahatlar uzaq perspektivə hesablanıb. Bu islahatların nəticəsində dünya bazarında neftin qiymətinin dəyişməsi Azərbaycan iqtisadiyyatına təsir etməyəcək və dayanıqlı inkişaf təmin olunacaq.
Rabil Kətanov
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
Tehran