CƏMİYYƏT
ÜST-nin Avropa bürosu: pandemiya ruhi sağlamlıq sahəsində böhranı ağırlaşdırıb
Bakı, 26 iyul, AZƏRTAC
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Avropa bölgəsində, COVID-19 pandemiyası ilə əlaqəli olanlar da daxil olmaqla, ruhi sağlamlıq sahəsində böhranla mübarizə üzrə tövsiyələr hazırlanıb. AZƏRTAC BMT-nin Xəbərlər xidmətinə istinadla xəbər verir ki, əhalinin ruhi sağlamlığı üçün pandemiyanın nəticələri genişmiqyaslı xarakter daşıyır və uzun müddət hiss olunacaq.
Bu nəticələr - virusun yayılmasının yaratdığı narahatlıq və həyəcan, ümumi karantin və özünütəcridin psixoloji nəticələri də daxil olmaqla, habelə işsizliyin nəticələri, maddi çətinliklər, sosial uzaqlaşma və əyani formatda yardıma çıxış üçün maneələr - bu və ya digər şəkildə hər kəsə toxunub.
İnsanların ruhi sağlamlığına yalnız infeksiyanın özü və ya ona yoluxma qorxusu təsir etməyib. Sosial-iqtisadi bərabərsizliklər və məhdudlaşdırıcı tədbirlərin nəticələri, ümummilli karantinlər və məktəblərin, müəssisələrin və təşkilatların bağlanması ilə əlaqəli stres onların psixoloji vəziyyətinə eyni dərəcədə ciddi mənfi təsir göstərib.
Əvvəllər də ruhi sağlamlıq problemlərindən əziyyət çəkən insanlar COVID-19-a nisbi olmayan bir yoluxma riski ilə qarşılaşırdılar, bu zaman ruhi sağlamlıq xidmətlərinin göstərilməsində əhəmiyyətli dərəcədə pozuntular da daxil olmaqla, pandemiya və onunla əlaqəli nəticələr, onlarda olan ruhi xəstəliklərin daha da ağırlaşdırılmasına gətirib çıxarırdı.
"Avropa bölgəsinin sakinləri, sözün əsl mənasında, COVID-19 pandemiyası və onun nəticələrilə bağlı psixoloji təzyiqlərə tab gətirə bilmirlər. Pandemiya bütün dünya üçün böyük sarsıntı oldu. Dünya miqyasında o, 4 milyondan çox insanın ölümünə səbəb oldu, insanları gündəlik dolanışıqlarından məhrum etdi, qohumları, həmkarları və qonşuları bir-birindən ayırdı, müəssisələrin iflasına gətirib çıxardı və insanları bir çox imkanlardan məhrum etdi. Pandemiyanın bu cür nəticələri Avropa bölgəsi sakinlərinin ruhi sağlamlığı və rifahına son dərəcə ağır təsir edib”, - deyə ÜST-nin Avropa bürosunun rəhbəri doktor Hans Klyuge bildirib.
Lakin onun sözlərinə görə, pandemiya, eyni zamanda, əhali üçün ruhi sağlamlıq yardımı sistemini yenidən gözdən keçirməyə və onda islahat aparmaq imkanı da verdi. “Heç bir ölkə bu fürsəti əldən verə bilməz, əgər biz həqiqətən də əvvəllər mövcud olan sistemləri, sadəcə, bərpa etmək deyil, yaxşılaşdırmaq və möhkəmləndirmək istəyiriksə”, - deyə o, xəbərdarlıq edib.
ÜST əmindir ki, ruhi sağlamlıq və rifah hüququna əsas insan hüququ kimi baxılmalıdır, yüksəkkeyfiyyətli dövlət ruhi sağlamlıq xidmətlərindən isə hər kəs faydalanacaq.
ÜST-nin Avropa Regional direktorunun təşəbbüsü ilə 2021-ci ilin fevral ayında COVID-19 pandemiyasının əhalinin ruhi sağlamlığına təsirini tədqiq edən Texniki Məsləhət Qrupu (TMQ) yaradıldı.
TMQ ekspertləri bir sıra tövsiyələr hazırlayıblar: əhalinin mədəni xüsusiyyətlərinə, məsələn, rəqəmsal və digər vasitələrlə uyğunlaşdırılan psixiatrik yardım xidmətlərinə çıxış imkanlarını yaxşılaşdırmaq; insanlara psixoloji dayanıqlılığının artırılmasında və stres və tənhalıq hissinin öhdəsindən gəlməsinə kömək etmək; işləyə bilməyənlərə məşğulluq axtarışında dəstək və/və ya maliyyə dəstəyi göstərmək; iş yerində psixoloji dəstəyin göstərilməsi üzrə təşəbbüsləri təşviq etmək; yoxsulluq və işsizlik kimi ruhi sağlamlığın sosial determinantlarına qarşı mübarizə aparmaq; fərdi icmalar səviyyəsində ruhi sağlamlıq vəziyyətində dəyişiklikləri izləmək.
Bundan əlavə, yeniyetmələr və gənclər, əlilliyi olan insanlar və uzunmüddətli qulluq müəssisələrində olan şəxslər də daxil olmaqla, əhalinin həssas qrupları ilə işin gücləndirilməsi və digər tədbirlər də təklif olunur.