Naxçıvan, 1 iyun, AZƏRTAC

1918-ci il mayın 28-də müsəlman Şərqində yaradılan ilk demokratik respublika – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) milli inkişafın və təşkilatlanmanın yeni səviyyəsinin göstəricisi kimi çıxış edib.

AZƏRTAC-ın Naxçıvan bürosu xəbər verir ki, bu fikir Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatının icra katibliyi və YAP Naxçıvan Şəhər Təşkilatının AXC-nin 100 illik yubileyi münasibətilə Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun akt zalında “AXC-nin dövlət idarəçiliyi və siyasi sistemi” mövzusunda keçirdiyi elmi konfransda səsləndirilib.

YAP Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatının icra katibi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı Anar İbrahimov çıxış edərək bildirib ki, XX əsr həm Cümhuriyyətin yaradılması və süqutu, həm də müstəqilliyimizin və milli dövlətçiliyimizin yenidən bərpa edilməsi ilə yadda qalıb. 1918-1920-ci illərdə mövcud olan Xalq Cümhuriyyəti Mərkəzi Asiya, Qafqaz, Yaxın Şərq, hətta o zamanlar ağır dövrünü yaşayan Türkiyə üçün parlamentar, müasir xalq idarəçiliyinə əsaslanan siyasi sistemin təşkilində seçki institutlarının təşkili baxımından örnək rolunu oynayıb. Bu mənada ulu öndər Heydər Əliyev qurucusu və memarı olduğu müstəqil Azərbaycan Respublikasını AXC-nin varisi elan etməsi mühüm tarixi-siyasi hadisədir. Bununla siyasi, milli dövlət varisliyi təmin edilmiş oldu.

“AXC-nin dövlət quruluşu: parlamentli respublika” mövzusunda məruzə ilə çıxış edən YAP Naxçıvan Şəhər Təşkilatının şura üzvü, “Naxçıvan” Universitetinin idarəetmə fakültəsinin dekanı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Elbrus İsayev bildirib ki, Cümhuriyyət parlamentinin qəbul etdiyi qanunlar milli dövlətçiliyin əsaslarının möhkəm hüquqi təməllər üzərində qurulması yönündə böyük əhəmiyyətə malikdir.

“AXC: ərazisi, sərhədləri və inzibati-ərazi bölgüsü” mövzusundakı məruzəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin direktoru Şahin Əliyarov qeyd edib ki, AXC öz ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi istiqamətində ciddi mübarizə aparsa da, bir sıra obyektiv səbəblərdən müəyyən ərazi itkisinə məruz qalsa da, Cümhuriyyət hökuməti Naxçıvan və Qarabağ ərazilərini öz nəzarətində saxlaya bilib.

“1904-1918-ci illərdə “Hümmət”, “Difai”, “Qeyrət”, “Müdafiə”, “Müsavat”, “İttihad”, “Türk Ədəmi- Mərkəziyyət”, “Əhrar” və başqa siyasi partiya, təşkilat və cəmiyyətlər yaradılıb. Həmin dövrdə müstəqil dövlətçilik ideyasına gələn yol sosial-demokratiya ideyası ilə başlasa da, ermənilərin 1905-1907-ci illərdə xalqımıza qarşı törətdiyi soyqırımından sonra milli xarakter kəsb edib, düşmənə qarşı milli siyasi səfərbərlik müşahidə olunub, son nəticədə milli azadlıq uğrunda mübarizə aparan partiyaların meydana çıxması ilə nəticələnib”, – deyən YAP Naxçıvan Şəhər Təşkilatının sədri, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Elman Cəfərli “AXC dövründə siyasi partiyalar” mövzusundakı məruzəsində bildirib ki, bu dövrdə fəaliyyət göstərmiş siyasi təşkilatların bir çoxu milli dövlətçilik mənafeyindən çıxış edərək, Cümhuriyyətin yaradılmasında və fəaliyyətində mühüm xidmətlər göstərmişlər.

Konfransda AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun Qafqaz tarixi şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Emin Şıxəliyev “1918-1920-ci illərdə böyük güclərin Cənubi Qafqazla bağlı siyasətlərində Naxçıvan”, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ələkbər Cabbarov “1917-1920-ci illərdə Naxçıvanda yerli idarəetmə orqanları”, YAP Şərur Rayon Təşkilatı Qadınlar Şurasının sədri, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Yeganə Məmmədova “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpası: siyasi varislik və ənənələr” mövzularında məruzələr ediblər.

Məruzələr müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyinin inkişafını əks etdirən slaydlarla müşayiət olunub.