Bakı, 19 may, AZƏRTAC

Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının (ÜMT) himayəsi altında “iqlim vəziyyəti” barədə hesabat təqdim edilib.

AZƏRTAC BMT-nin Xəbərlər xidmətinə istinadla bildirir ki, dəniz səviyyəsinin sürətlə qalxması səbəbindən bir çox sahil şəhərləri tezliklə su altında qala bilər. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş hazırkı qlobal enerji sisteminin bəşəriyyəti iqlim fəlakətinə aparacağı barədə xəbərdarlıq edib və bərpa olunan enerji mənbələrinə keçid planını təklif edib.

ÜMT-nin məruzəsində qeyd olunur ki, 2021-ci ildə iqlim dəyişikliyinin dörd əsas göstəricisi - istixana qazlarının konsentrasiyası, dəniz səviyyəsinin qalxması, okeanların istiliyi qoruyub saxlamaq qabiliyyəti və okeanların turşulaşması ilə bağlı yeni rekord qeydə alınıb. Belə ki, qlobal orta dəniz səviyyəsi 2013-2021-ci illər ərzində orta hesabla ildə 4,5 millimetr artdıqdan sonra 2021-ci ildə o yeni maksimuma çatıb. Ötən il Şimali Amerikanın qərbində və Aralıq dənizində görünməmiş istilik dalğaları müşahidə olunub.

Afrika Buynuzu, Kanada, ABŞ-ın qərb hissəsi, İran, Əfqanıstan, Pakistan və Türkiyə də daxil olmaqla, dünyanın bir çox bölgələrində quraqlıq müşahidə olunub. Son yeddi il müşahidə tarixində ən isti illər olub.

Ekspertlər hesab edirlər ki, bütün bu məlumatlar gələcəkdə "İnsan fəaliyyətinin quruda, okeanda və atmosferdə planetar miqyasda mənfi, uzunmüddətli nəticələrə səbəb olan dəyişikliklərə səbəb olduğu" faktını təsdiqləyir.

Ekstremal hava şəraiti - iqlim dəyişikliyinin gündəlik "siması" yüz milyardlarla dollar məbləğində iqtisadi itkilərə gətirib çıxarıb, insanların həyat və rifahına ağır zərər vurub, ərzaq və su təhlükəsizliyi sahəsində təlatümlərlə nəticələnib. Onlar əhalinin kütləvi yerdəyişmələrinə səbəb olub.

BMT rəhbəri vurğulayıb ki, bütün bu məlumatlar ciddi narahatlıq doğurur. O, enerji sistemlərinin transformasiyası üzrə planını təqdim etmək üçün Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının məruzəsinin dərc edilməsindən istifadə edib.

BMT-nin Baş katibi əmindir ki, yeganə mümkün davamlı gələcək bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəyə əsaslanır. “Yeganə evimizi yandırmazdan əvvəl mədən yanacaq növlərindən istifadəyə görə ətraf mühitin çirklənməsinə son qoymağın və bərpa olunan enerjiyə keçidi sürətləndirməyin vaxtıdır", - deyə Antonio Quterreş çağırıb.

Vaxt itirməyin yolverilməzliyini qeyd edən Antonio Quterreş enerji sistemlərinin transformasiyası ilə məşğul olmağın, xüsusilə külək və günəş enerjisi qurğularına keçidin təcili olaraq lazım olduğunu bildirib. Bu gün əksər hallarda onların istifadəsi kömür və digər mədən yanacaq növlərinin istifadəsindən daha ucuz başa gəlir. Son on ildə külək enerjisinin dəyəri yarıdan çox azalıb. Günəş enerjisi və günəş batareyalarının qiyməti 85 faiz ucuzlaşıb. Bundan əlavə, bərpa olunan enerjiyə qoyulan sərmayələr iş yerləri yaradır – yanacaq energetikasına qoyulan investisiyalardan üç dəfə çoxdur.

Bununla əlaqədar olaraq, BMT-nin Baş katibi bərpa olunan energetikaya keçidin sürətləndirilməsi üçün beş vacib tədbir təklif edib. Bunlara bərpa olunan enerjinin istehsalı və təchizatı texnologiyalarına çıxış imkanlarının genişləndirilməsi, onlardan istifadə edilməsi üçün şəraitin yaradılması, bərpa olunan enerji mənbələrinə özəl və dövlət investisiyalarının üç dəfə artırılması və dəqiqədə təxminən 11 milyon dollar təşkil edən mədən yanacağı üçün subsidiyaların dayandırılması daxildir.

BMT-nin Baş katibi hesab edir ki, bərpa olunan enerji mənbələri olmadan gələcək yoxdur. "Bugünkü məruzədən göründüyü kimi, bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidin sürətləndirilməsi vaxtı çatıb, hələ ki, gec deyil", — deyə BMT-nin Baş katibi vurğulayıb.

Antonio Quterreşin bu çağırışını ÜMT-nin Baş katibi Petteri Taalas dəstəkləyib və xəbərdarlıq edib ki, ekstremal hava şəraiti gündəlik həyatımıza bilavasitə təsir göstərir.

ÜMT-nin yeni məruzəsi interaktiv xəritə ilə müşayiət olunur və iqlim dəyişikliyi göstəricilərinin qlobal miqyasda son illər necə təzahür etdiyi və bununla bağlı ekstremal hadisələrin nəticələrinin 2021-ci ildə milli və regional səviyyələrdə necə hiss edildiyi barədə məlumatları əks etdirir.