QAN YADDAŞI
“Xocalı şikəstəsi”- yurd həsrətli insanların romanı
Bakı, 23 fevral, AZƏRTAC
Ermənilər tərəfindən törədilən Xocalı soyqırımından bizi üç onillik ayırır. Aradan 27 il keçsə də, acı xatirələr hələ də insanlara əzab verir. Ancaq soydaşlarımız silah gücünə tərk etdikləri torpaqlara qayıtmaq ümidlərini bir an belə itirmirlər. Xüsusilə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən həyata keçirilən “Xocalıya ədalət!” beynəlxalq təbliğat kampaniyası hər ilin fevral ayında dünyanı silkələyir, bəşəriyyəti haqqın yanında olmağa çağırır. Yazıçı Ulduz Qasımın “Xocalı şikəstəsi” romanı da belə çağırışlardan biridir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, fevralın 23-də “Azərkitab”da ədəbi və elmi ictimaiyyətin nümayəndələrinin iştirakı ilə Ulduz Qasımın Azərbaycan və türk dillərində çap olunan “Xocalı şikəstəsi” romanının təqdimatı keçirilib.
Tədbirdə “Xocalı şikəstəsi” kitabının redaktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Vaqif Bəhmənli bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin “Xocalı soyqırımının iyirmi yeddinci ildönümü haqqında” 2019-cu il 5 fevral tarixli Sərəncamına əsasən ölkəmizdə müvafiq tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bugünkü tədbir də bunlardan biridir. O qeyd edib ki, Ulduz Qasım Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) jurnalistika fakültəsini bitirib. Ötən əsrin 80-90-cı illərində mətbuatımızda "Ulduz İmanova" imzası ilə publisistik yazıları, kiçik həcmli hekayələri işıq üzü görüb. Sonra isə taleyin hökmü ilə Moskva şəhərinə köçüb. Aradan ötüb keçən 30 il müddətində Ulduz Qasım nə Azərbaycanı, nə gəncliyin və tələbəliyin doğma yuvası Bakını, nə də dünyaya göz açdığı Cəbrayıl rayonunu bir an belə unutmayıb. “Mən aşiqəm Qarabağda”, “Tələbə gündəliyi”, “Qürbət Zöhrəsi”, “Açılmayan sirlər” kimi kitabların müəllifidir. “Qürbət Zöhrəsi” İstanbulda türk dilində də çapdan çıxıb. V.Bəhmənli deyib ki, Ulduz xanım təbiətindəki yenilməz milli qürur hissini, yurda, dilə, valideynlərinə, adət-ənənələrə, İslam inancına bağlılığını qoruyub saxlayıb. Elə bu səbəbdən də “Xocalı şikəstəsi” kimi romanı yaza bilib.
Tənqidçi Elnarə Akimova “Xocalı şikəstəsi” romanının ideya–məzmun xüsusiyyətlərindən danışaraq bildirib ki, Xocalı faciəsi və onun qurbanları haqqında yüzlərlə kitablar nəşr edilib, yerli və xarici mətbuat səhifələrində yazılar dərc olunub. Ulduz Qasımın “Xocalı şikəstəsi” romanı da Xocalı faciəsini və hadisələrin sonrakı inkişafını ümumiləşmiş şəkildə, bədii obrazlar vasitəsilə bir ailənin timsalında dolğunluqla əks etdirən bir əsərdir. Qeyd olunub ki, əsərdə Xocalıda yaşayan bir ailənin başına gətirilən müsibətlərdən bəhs olunur. Ailənin başçısı Fərhad həkim iki ayağını itirir, ananın (Fəridə) gözü qabağında balaca oğlu Fuad ermənilər tərəfindən param-parça edilir. Belə bir vaxtda onlar meşədə anası ermənilərin özləri tərəfindən öldürülmüş körpə erməni uşağına rast gəlirlər. Uşağı götürüb özləri ilə Bakıya gətirirlər. Böyüdüb ali təhsil verirlər. Göründüyü kimi, əsərdə məğlubiyyət var, Xocalı yerlə-yeksan edilib. Ancaq mənəviyyatın xaosu yoxdur. Azərbaycanın mənsub olduğu milli-mənəvi dəyərlərin qələbəsi var. Fəridə ananın ağrısı var, oğlunu itirib, onu unuda bilmir. Fərhad həkim ağrı çəkir, çünki iki ayağını itirib, ailəsini dolandırmaqda çətinlik çəkir. Bu ağrılar birləşib Xocalı ağrısına çevrilir. Yazıçı böyük ustalıqla bunları göstərə bilib.
Milli Məclisin deputatı Tahir Rzayev çıxışında qeyd edib ki, Xocalı haqqında keyfiyyətindən asılı olmayaraq bütün yazılanlar tarixdir. Bu mənada Moskvada yaşaya-yaşaya illərlə zəhmət çəkib düşüncələrini Xocalıdan bəhs edən əsərə çevirmək böyük qəhrəmanlıqdır. O, əsərin təbliğ olunmasının vacibliyini diqqətə çatdırıb.
“Xocalı şikəstəsi” romanını türk dilinə çevirən Azərbaycan ədəbiyyatının yaxın dostu İmdad Avşar tarixi hadisələrin gələcək nəslə, eləcə də dünyaya çatdırılmasında ədəbiyyatın və sənətin rolundan danışıb. Qeyd edib ki, bu baxımdan “Xocalı şikəstəsi” müxtəlif dillərə tərcümə olunmalıdır.
Yaxın tarixi keçmişimizə işıq salan əsərə görə müəllifə minnətdarlığını bildirən Milli Məclisin deputatı Jalə Əliyeva vurğulayıb ki, hələ Xocalı haqqında çox kitablar yazılmalı, xalqımızın başına gətirilən bu müsibətlər ədəbiyyatımızda layiqincə təbliğ olunmalı, gənc nəsil bu faciənin ağrı–acılarını tarixi faktlarla yanaşı, belə əsərlərdən də oxuyub öyrənməlidirlər.
Əslən Xocalıdan olan şair Ələmdar Quluzadə deyib: “1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə xocalılar dərdlərinə yalnız özləri ağlayırdı. Bu gün Azərbaycanın hər yerində Xocalı faciəsi anılır. Bütün azərbaycanlılar Xocalı dərdinin başına toplaşıblar. “Xocalı şikəstəsi” yurd həsrətli insanların romanıdır. Xocalılar onların dərdinə yananları çox sevirlər. Xocalıdan 3 min kilometr aralıda yerləşən Moskvada yuxusuz gecələr hesabına yazdığı bu əsərə görə Ulduz xanıma bütün xocalılar adından təşəkkür edirəm”.
Tədbirdə “Kredo” qəzetinin baş redaktoru, tanınmış şair-publisist Əli Rza Xələfli, şair Əli Mahmud, “Ədəbiyyat” qəzetinin baş redaktoru Azər Turan və başqaları kitab haqqında fikirlərini bölüşüb, gənclərin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsi, tariximizin təbliği üçün bu əsərin əhəmiyyətli olduğunu vurğulayıblar.
Sonda kitabın müəllifi Ulduz Qasım əsərə verdikləri yüksək dəyərə görə tədbirin iştirakçılarına minnətdarlığını ifadə edib. Xocalı hadisələrinin hər bir azərbaycanlının yaralı yeri olduğunu söyləyən yazıçı romanın real hadisələr əsasında yazıldığını bildirib.