Afina, 10 mart, AZƏRTAC

Yunanıstanda Yaxın və Orta Şərq ölkələri tarixi üzrə mütəxəssis, tarix elmlər doktoru, şərqşünas Sokratis Angelidisin “Azərbaycan yunanları” sərlövhəli kitabı yunan dilində nəşr olunub. Qeyd edək ki, Azərbaycan xalqının tarixi, dövlətçiliyinin təşəkkülü, əhalinin etnik-milli tərkibi və Azərbaycanda yaşayan yunanların həyatı tərzi, mədəniyyəti və tarixi proseslərdə iştirakı ilə bağlı faktları özündə əks etdirən tədqiqat əsəri Yunanıstanda bəhs olunan mövzuda nəşr olunmuş ilk kitab hesab olunur.

AZƏRTAC xəbər verir ki, kitab Azərbaycan xalqının təşəkkül tarixi, onların yaşadığı regionun xüsusiyyətləri, müxtəlif etnik qrupların yayılma arealı və onların milli xüsusiyyətləri, müxtəlif dil qrupuna aid etnosların tarixi miqrasiya prosesindəki iştirakı ilə bağlı, o cümlədən xalqımızın zəngin dövlətçilik ənənələri barədə məlumat verilib. Kitabda Azərbaycan torpağında bir sıra dövlətlərin formalaşdığını, Azərbaycan xalqının müxtəlif dövrlərdə işğala məruz qaldığı barədə məlumat verilməklə yanaşı, müxtəlif dövrlərdə dünyanın müxtəlif regionlarında ksenofobiya kimi irqi ayrı-seçkiliyin artdığı bir dövrdə, Azərbaycanda dinlərarası dialoqun və tolerantlığın özünəməxsus modelinin yaradıldığı, Azərbaycanın müasir dünyaya nümunə olacağı bildirilib.

Kitabda Rusiya ilə İran arasında 1804-1813 və 1826-1828-ci illərdə baş vermiş müharibədən sonra indiki Azərbaycan ərazisinə xristian azlığı olan ermənilərlə yanaşı, İranın Urmiya ərazisində yaşayan yunanların da köçürüldüyü, Kür və Araz çayı arasında məskunlaşdırıldığı, onların Azərbaycan xalqı ilə birgə yaşayış tərzi, məşğuliyyəti və mədəni fəaliyyəti barədə geniş məlumat verilib. Regiondakı etnik mənzərənin yaradılması ilə bağlı oxuculara təqdim olunan statistik göstəricilər çar və sovet Rusiyasının dövlət orqanları tərəfindən tərtib olunmuş demoqrafiq arayışların təqdim etdiyi hesabatlar əsasında verilmişdir. Kitabda çar Rusiyası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və SSRİ dövründə yunanların fəaliyyəti, Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra yunanların qarşılaşdıqları çətinliklər, 30-cu ilin repressiya qurbanları haqqında danışılmış və onların böyük əksəriyyətinin Gürcüstanın Batumi limanı vasitəsilə ölkəni tərk edərək ana vətənləri Yunanıstana köç etdikləri, ölkənin şimalında yerləşən Veriya və Florina ərazisində məskunlaşdıqları bildirilib. Müəllif, həmçinin 2008-2010-cu illər ərzində Mehmana kəndindən olan azərbaycanlı yunan ailələrinin məskunlaşdığı bölgələri gəzdiyini, onların əsasən Veriya və Florina şəhərlərində, onun ətraf kəndlərində məskunlaşdığını bildirib. O bu ərazilərdə günlərlə qaldığını, onlarla ünsiyyət yaratdığını və yunanların Azərbaycan xalqı ilə bağlı xoş təəssüratlarını qeyd edib. Sakinlər deyiblər: “Biz heç vaxt Qarabağı və dost Azərbaycan xalqını tərk etmək fikrində olmamışıq. Amma 1990-1992-ci illərdəki siyasi qeyri-sabitlik bizi sevimli kəndimiz Mehmanadan həmişəlik tərk etməyə məcbur etdi. Görün hörmət etdiyimiz Azərbaycan xalqının dilində necə danışırıq”. Azərbaycandan olan qaçqınlar mahnıları göz yaşları ilə oxuduqlarını, sevgidən və unudulmaz keçmiş həyatlarından danışıblar. Onlar, həmçinin Heydər Əliyev Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə gəldikdən sonra ölkədə vəziyyətin sabitləşdiyini, müstəqil Azərbaycan cəmiyyətinin demokratikləşməsi şəraitində milli azlıqların diasporlarının fəallaşdığını, icmaların yaradılmasının mümkün olduğunu bildiriblər.

Kitabda Florina şəhərindəki qaçqın ailənin yunan dilində Mehmana kəndi haqqında mahnı yazdığı barədə də məlumat verilib. Yunanlar təkcə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində deyil, Gəncə, Sabirabad, Şamaxı və Naxçıvan bölgəsində də yaşamışlar. Hazırda, Azərbaycanda 200-ə yaxın yunan ailəsinin yaşadığını, onların böyük əksəriyyətinin respublikanın paytaxtı ilə yanaşı, Sumqayıt, Quba, Xaçmaz, Qax və Gəncə şəhərlərində yaşadıqları bildirilib. Yunanların Azərbaycanın dağ-mədən sənayesinin inkişafındakı əməyi, Azərbaycanın Armutluk kəndinin - Karataş, Mehmana, Şamaxı və Barabatum mədənlərinin yunan mədənçiləri tərəfindən salınması barədə də məlumat verilib. Onların yaşadıqları bölgədə dini ibadət kompleksləri yaratdıqlarını, 1850-ci ildə Şamaxı yunanlarının pravoslav kilsələrini qurduqlarını və bu daş məbədin Müqəddəs Nikolayın adı ilə fəaliyyət göstərdiyini və həmin mədəni-dini komplekslərin 1928-ci ilə kimi fəaliyyət göstərdiyini bildiriblər.

Qeyd olunub ki, Azərbaycanda dövlət başçısının məqsədyönlü siyasəti nəticəsində Azərbaycan özünün multikulturalizm modelini dünyaya təqdim edib. 2014-cü il fevralın 28-də Azərbaycan millətlərarası, dinlərarası və multikulturalizm məsələləri üzrə dövlət institutu, 2014-cü il mayın 15-də isə Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradıldığı barədə məlumat verilib. Eyni zamanda, 2008-ci ildən etibarən iki ildən bir Bakıda tolerantlığın və qarşılıqlı anlaşmanın gücləndirilməsi, ayrı-seçkilik, ekstremizm və ksenofobiya ilə mübarizəyə yönəlmiş beynəlxalq səylərin əlaqələndirilməsi platforması olan Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun keçirildiyi diqqətə çatdırılıb. Həmçinin Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətinin respublikada multikulturalizmin və tolerantlığın inkişafına böyük töhfə verdiyi bildirilib, Fondun “Tolerantlığın ünvanı – Azərbaycan” layihəsi çərçivəsində həm Azərbaycanda, həm də xaricdə bir çox məscidlərin, kilsələrin, məbədlərin yenidən qurulması və ya bərpa olunması barədə məlumat verilib.

Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi keçmişi, etnik siyasi mənzərəsi və burada yaşayan etnik qrup və xalqların nümayəndələri ilə Azərbaycan xalqı arasındakı xoş münasibətdən, xalqımızın müsbət keyfiyyətlərindən bəhs edən kitab Yunanıstanın elmi, siyasi, humanitar və ictimai dairələrində geniş şəkildə tanıtdırılacaq, eyni zamanda, ictimaiyyətin məlumatlandırılması məqsədilə ölkədə fəaliyyət göstərən kitab mağazalarında da satışı təşkil ediləcək.

İqbal Hacıyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Afina