İran İslam Respubliasının Prezidenti Əkbər Haşimi-Rəfsəncani və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev dünən respublika Elmlər Akademiyasında olmuş, akademiyanın rəhbərləri ilə görüşmüşlər. Əkbər Haşimi-Rəfsəncani Azərbaycanın elm mərkəzinin strukturu, kadr potensialı, aparılan tədqiqat işlərinin əsas istiqamətləri və perspektivləri ilə maraqlanmışdır. Respublikanın dövlət katibi Lalə-Şövkət Hacıyeva və akademiyanın prezidenti, akademik Eldar Salayev iki ölkənin elm idarələri arasında əlaqələrin genişləndirilməsi, qarşılıqlı surətdə faydalı əməkdaşlıq imkanlarından istifadə olunması və birgə tədbirlər keçirilməsi sahəsində son vaxtlar görülmüş işlər barədə hörmətli qonağa məlumat vermişlər. Dövlət katibi ölkələrimiz arasında çoxcəhətli əlaqələrin, xüsusilə humanitar sahədə əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsinə və İrandakı böyük elmi təcrübənin öyrənilməsinə ciddi ehtiyac olduğunu qeyd etmişdir.

İran Prezidenti Azərbaycan Elmlər Akademiyası nəzdində ilahiyyat sahəsində doktorluq disertasiyaları müdafiə etmək üçün ixtisaslaşdırılmış elmi şuranın fəaliyyət göstərməsi barədə məlumatı razılıqla qarşılamışdır.

Görüşdə İran İslam Respublikasının xarici işlər naziri Əli Əkbər Vilayəti, Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Həsən Həsənov, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Rafael Allahverdiyev, İranın Azərbaycandakı səfiri Əli Əsğər Nəhavəndian və digər rəsmi şəxslər iştirak etmişlər.

Hər iki ölkənin prezidentləri respublika Elmlər Akademiyası rəyasət heyətinin iclas salonunda Azərbaycan ziyalıları – alimlər, yazıçılar, mədəniyyət və incəsənət xadimləri ilə görüşmüşlər.

Görüşü EA-nın prezidenti, akademik Eldar Salayev giriş sözü ilə açmışdır. Akademiyanın müxbir üzvü, Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiri Əlyar Səfərli, respublika Bəstəkarlar İttifaqının birinci katibi, xalq artisti Vasif Adıgözəlov, şair-publisist Məmməd Aslan, Azərbaycan–İran Mərkəzinin rəhbəri Həsən Əbluc görüşdə çıxış etmişlər. Natiqlər İran İslam Respublikasının Prezidenti Əkbər Haşimi-Rəfsəncanini salamlamış və qeyd etmişlər ki, lap qədimdən qonşu, dindaş və qardaş olan bu iki ölkənin xalqları bir hava ilə nəfəs almış, bir Allaha xidmət etmiş, əzəmətli mədəni və ədəbi sərvətlər yaratmışlar. Azərbaycanın bir çox qüdrətli şairləri dünya ədəbiyyatı xəzinəsinə həm ana dilində, həm də fars dilində misilsiz incilər bəxş etmişlər. Xalqlarımız yadelli düşmənlərə qarşı dəfələrlə birgə vuruşmuş və bir-birinə arxalanaraq özlərini qoruya bilmişlər.

Çıxış edənlər elm, mədəniyyət və incəsənət sahəsində əməkdaşlıq imkanlarından, Xəzər dənizinin son dərəcə vacib problemlərinin birgə həlli məsələlərindən də danışmışlar.

Akademik Eldar Salayev İran İslam Respublikasının Prezidenti Əkbər Haşimi-Rəfsəncaninin Azərbaycan Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü seçilməsi haqqında akademiya rəyasət heyətinin qərarı barədə görüş iştirakçılarına məlumat vermişdir.

Əkbər Haşimi-Rəfsəncani Azərbaycanın ədəbiyyat, mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin ona göstərdikləri rəğbət və məhəbbətə görə minnətdarlığını bildirmiş və akademiyanın fəxri üzvü seçilməsi ilə əlaqədar bu nüfuzlu elm ocağının kollektivinə təşəkkür etmişdir. İran Prezidenti Orta Asiya ölkələrinə səfərindən bəhs edərək demişdir ki, orada da ziyalılarla keçirdiyi görüşlər yaddaqalan olmuşdur. Qonaq Azərbaycan-İran əməkdaşlığının genişləndirilməsində ziyalıların rolunu yüksək qiymətləndirmiş və qeyd etmişdir ki, bizim müştərək tariximiz, dinimiz, mədəniyyətimiz, coğrafi mövqeyimiz əlaqələrimizin daha da möhkəmləndirilməsi üçün əvəzsiz imkanlardır.

Əkbər Haşimi-Rəfsəncani respublikamıza gəlişindən məmnunluqla söz açaraq demişdir ki, burada mən özümü Tehranda, İsfahanda, Təbrizdə olduğu kimi hiss edirəm. Bu isə bir daha göstərir ki, biz qəlbən bir-birimizə bağlıyıq.

İran Prezidenti Azərbaycanda İslam dininə inam və etiqadın yaşamasından razılıqla söhbət açaraq qeyd etmişdir ki, ötən 70 ildə ateistlərin apardığı təbliğat müsəlmanları Allah yolundan döndərə bilməmişdir. Görünür, marksistlər əbəs yerə çalışmışlar. Xalq öz dininə rəğbətini qoruyub saxlaya bilmişdir. Qonaq sözünə davam edərək demişdir: Sizə də, bizə də çoxlu ziyan vurulub. Vaxtilə qalxan od Türkmənçay və Gülüstan müqavilələri ilə nəticələndi. Bundan siz də biz də zərər çəkdik. Lakin gərək ermənilər tarixdən ibrət dərsi götürsünlər. Əgər Rusiya kimi böyük bir imperiya bu regionda öz niyyətlərinə çata bilmədisə, Ermənistan kimi xırda dövlətin bu fikrə düşməsi nahaqdır və onlar olsa-olsa özlərinə ziyan gətirəcəklər.

Ali qonaq İranla yeni müstəqil dövlətlər arasında münasibətlərin daha da yaxşılaşdırılmasının zəruriliyindən danışaraq qeyd etmişdir ki, bütün müsəlman xalqları qarşılaşdıqları problemlərin aradan qaldırılmasında bir-birinə yaxından kömək göstərməlidirlər. İranda zəlzələ baş verərkən sizin köməyiniz orada böyük rəğbətlə qarşılandı və bu da bizim nə qədər yaxın olduğumuzu bir daha sübut edir.

İran Prezidenti qeyd etmişdir ki, əlaqələrimizin möhkəmləndirilməsində elm adamlarımızın üzərinə daha böyük vəzifələr düşür. İranda da, burada da elmin müxtəlif sahələrində çox zəngin təcrübə vardır. Əgər əl-ələ versək, bundan hər iki tərəf xeyli fayda götürər. Sizdə bir sıra sahələrdə görkəmli alimlər var. İranda isə güclü ali məktəblər fəaliyyət göstərir. Qarşılıqlı əməkdaşlıq bu qüvvələri bir yerə toplamağa və daha çox xeyir götürməyə imkan yaradar.

Əkbər Haşimi-Rəfsəncani axırda demişdir: Prezident Heydər Əliyevin yeritdiyi siyasət düzgün siyasətdir və o, öz xalqı üçün düzgün yol açmışdır. Mən əminəm ki, bu yol Azərbaycanın bütün problemlərinin tezliklə həll olunmasına gətirib çıxaracaqdır.

Sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevə söz verilmişdir. O demişdir:

- Cənab Prezident, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü seçilməyiniz münasibətilə Sizi səmimi qəlbdən təbrik edir, gələcək siyasi və elmi fəaliyyətinizdə Sizə böyük uğurlar arzulayıram. Azərbaycan elminin qədim və zəngin tarixi vardır. Azərbaycan elmi dünya elminə, dünya mədəniyyətinə əvəzsiz töhfələr vermişdir. Azərbaycanda Elmlər Akademiyası 50 ildir ki, fəaliyyət göstərir və bu akademiyanın fəxri üzvü olmaq böyük şərəfdir. Azərbaycan alimlərinin qəbul etdiyi qərar, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü adı almağınız Sizin elm və siyasət sahəsində böyük xidmətlərinizə, eyni zamanda İran elminə və mədəniyyətinə verilən qiymətdir.

Azərbaycan Prezidenti sözünə davam edərək demişdir: Cənab Prezident, siyasi, ictimai, elm xadimi kimi Siz dünyada məşhursunuz. Azərbaycanda da Sizi çox yaxşı tanıyırlar. İran İslam Respublikasının yaranmasında və inkişaf etməsində Sizin xidmətləriniz Azərbaycan xalqı tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Sizə göstərdiyi bu böyük hörmət və ehtiram eyni zamanda xalqımızın şəxsən Sizə və Sizin simanızda bütün İran xalqına, İran İslam Cümhuriyyətinə hörmət və ehtiramdır. Bu hadisə İran xalqı ilə Azərbaycan xalqı arasında əsrlərdən bəri davam edən dostluq və qardaşlıq əlaqələrinin bu gün yeni mərhələyə çatmasının parlaq təzahürüdür.

Cənab Prezident, Azərbaycana səfəriniz, bu günlərdə aparılan görüşlər və danışıqlar iki ölkə arasında, xalqlarımız arasında əlaqələrin inkişafının yeni mərhələsidir və güman edirəm ki, ən yüksək intellektual səviyyədə olan Azərbaycan alimlərinin Sizin hüzurunuza toplanması bu əlaqələrin möhkəmlənməsinə və inkişaf etməsinə kömək göstərəcəkdir.

Əminəm ki, Azərbaycan Respublikasının alimləri ilə İran İslam Respublikasının alimləri arasındakı elmi, mədəni, insani əlaqələr bundan sonra daha da möhkəmlənəcək və bu əlaqələr xalqlarımız arasında münasibətlərin yaxşılaşdırılmasına böyük yardım edəcək, ölkələrimiz həyatın bu ağır dövründə müştərək fəaliyyət göstərərək qarşılaşdığı problemlərin öhdəsindən gələcəklər.

Heydər Əliyev axırda demişdir:

- Fürsətdən istifadə edərək öz adımdan, Azərbaycan alimləri, xalqımız adından İran İslam Respublikasının elm adamlarına, mədəniyyət xadimlərinə gələcək fəaliyyətlərində uğurlar arzulayıram. Əziz dostlarımız, Sizi bu böyük hadisə münasibətilə bir daha səmimi qəlbdən təbrik edirəm, sizə cansağlığı, səadət, gələcək işlərinizdə yeni-yeni müvəffəqiyyətlər arzulayıram.

Ziyalılarla görüşdə İran İslam Respublikasının xarici işlər naziri Əli Əkbər Vilayəti, Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Həsən Həsənov, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Rafael Allahverdiyev, İranın Azərbaycandakı səfiri Əli Əsğər Nəvahəndian və digər rəsmi şəxslər iştirak etmişlər.

Dünən Prezident Aparatının binasında Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında əməkdaşlıq haqqında sənədlər paketinin imzalanma mərasimi olmuşdur. Tərəflər 14 saziş, protokol və memorandum imzalamışlar. Mütəxəssislərin fikrincə, bu sənədlər iki dövlət arasında bir çox sahədə münasibətləri genişləndirmək üçün möhkəm zəmin yaradır.

Aşağıdakı sənədlər imzalanmışdır: İran İslam Respublikasının Mədəniyyət Mərkəzi ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyası arasında elm sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş; Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Sənaye Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Niyyət Protokolu; iki ölkənin ticarət nazirlikləri arasında Niyyət Protokolu; Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında qarşılıqlı ticarət haqqında Saziş; Azərbaycan Milli Bankı ilə İran İslam Respublikasının Mərkəzi Bankı arasında bank ödəniş Sazişi; Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında tranzit haqqında Saziş; Azərbaycan Respublikası ilə İran Respublikası arasında nəqliyyat sahəsində qarşılıqlı Anlaşma Memorandumu; Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında iqtisadi əməkdaşlıq haqqında Niyyət Protokolu; İran İslam Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında elm, mədəniyyət, iqtisadiyyat sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş (Naxçıvan Muxtar Respublikasına dair); Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında mədəniyyət, elm və təhsil sahəsində əməkdaşlıq haqqında qarşılıqlı Anlaşma Protokolu; Azərbaycanın Təhsil Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Ali Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyi arasında elm, təhsil və tədqiqatlar sahəsində əməkdaşlıq haqqında Memorandum.

İki dövlətin xarici işlər nazirləri Həsən Həsənov və Əli Əkbər Vilayəti Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında adi xarici pasportlarla gediş-gəlişin asanlaşdırılmasına dair Memorandum, Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında siyasi məsləhətləşmələr haqqında Protokol imzalamışlar.

Mərasimin sonunda Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev və İran Prezidenti Əkbər Haşimi-Rəfsəncani Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin prinsipləri haqqında Memorandum imzalamışlar.

Aslan Aslanov

AZƏRTAC-ın müxbiri