Biləsuvar, 15 fevral, İlkin Adıyev, AZƏRTAC

Azərbaycanlılara qarşı ermənilər tərəfindən mərhələ-mərhələ həyata keçirilən etnik təmizləmə və soyqırımı planı nəticəsində həmvətənlərimiz öz doğma yurdlarından zorla köçürülüb, deportasiya siyasətinin qurbanı olublar. Xalqımız əsrlər boyu ermənilərin vəhşiliyi və qəddarlığı ilə üzləşiblər. Belə ailələrdən biri də Biləsuvar rayonunun Xırmandalı kəndində yaşayan Sultanovlar ailəsidir.

AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri 1949-cu ildə Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunan 85 yaşlı İsmət dayı ilə həmsöhbət olub, onun nisgilli Vətən həsrətini qələmə alıb.

Sultanov İsmət Qəmbər oğlu 1938-ci ildə Zəngibasar rayonunun Zəngilər kəndində anadan olub. İsmət dayı on bir yaşı olanda ailəsi ilə birlikdə doğma yurdundan didərgin düşüb. Ahıl yaşına çatsa da, hər an Vətən həsrəti çəkdiyini, yenidən o torpaqlara qayıtmaq istədiyini deyir: “Kəndimizdən çıxanda uşaq olsam da, hər şeyi çox gözəl xatırlayıram. 1949-cu ilin dekabr ayı idi. Güclü qar yağırdı. Bizi heyvan vaqonlarına mindirib yola saldılar. Təsəvvür edin ki, soyuq vaqonlarda bir həftə ərzində necə gəlib bura çatdıq... Əvvəlcə Ağcabədi şəhərində məskunlaşdıq, bir neçə ildən sonra Biləsuvar rayonunun Xırmandalı kəndinə gətirdilər. Bura gələndən sonra da çətinliklərimiz çox oldu. Amma hamısına dözdük. Oxuduq, qardaşlarım və mən hərəmiz bir peşə sahibi olduq”.

İsmət dayı deyir ki, Zəngilər kəndində geniş evləri, bağ-bağçaları, səliqəli həyətləri ermənilərə qaldı: “Meyvə-tərəvəz əkərdik, anam aparıb şəhərdə satardı. Atam 1942-ci ildə vəfat edəndən sonra ailəmizin bütün yükü anamın üstündə idi. Anam bizi əlinin qabarı, alnının təri ilə böyüdüb”.

İsmət dayının 85 yaşı var. Hələ də Vətən nisgili ilə yaşayır. Hər dəfə Zəngilərdən söz düşəndə kövrəlir, gözü yaşla dolur. “Öz ana torpağıma, Vətənimə gedib o torpağa başımı qoyacağam, gedib oranı ziyarət edəcəyəm. Oğul, Vətən şirin şeydir. Bir gün də olsa, bir saatlığına da olsa yurdumu, atamın məzarını görmək istəyirəm. Allah möhlət versə, ölməsəm qalsam...”, – deyən İsmət dayı doğma yurduna dönəcəyi günü səbirsizliklə gözləyir.

Xatırlatma: Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan, yəni indiki Ermənistan ərazisindən qovulması siyasi, hüquqi və humanitar ölçüsünə görə tarixdə misli-bərabəri olmayan ədalətsizlikdir. Bu proses 1905-1906, 1918-1921, 1948-1953 və 1988-1991-ci illərdə, xüsusilə şiddətli və amansız olub. Aparılmış etnik təmizləmə nəticəsində azərbaycanlılar həmin ərazilərdən sürgün edilib və hazırda o yerlərdə ancaq ermənilər yaşayır. Ermənistan adlanan ərazidə azərbaycanlılara məxsus tarixi və mədəni irs, o cümlədən məscidlər və qəbiristanlıqlar kütləvi şəkildə dağıdılıb, yer adları dəyişdirilib, azərbaycanlılara qarşı sistematik xarakterli irqi ayrı-seçkilik həyata keçirilib.