MƏDƏNİYYƏT
…SƏNƏTİ ÖZÜNDƏ SEVƏN REJİSSOR
Ədalət Ziyadxanov sözün həqiqi mənasında hazırladığı səhnə əsərlərində belə bir əməli prinsipə söykənir ki, «yazıçının duyğu və fikirləri, onun arzuları, əzabları və sevinclərinin çatdırılması tamaşanın ali məqsədinə çevrilməlidir» (K.Stanislavski). Onun təbirincə, rejissorlar dram əsərlərinə özlərinin ifadə vasitəsi kimi baxmamalı, tamaşanın müəllifliyi iddiasına düşməməlidirlər. Əksinə, rejissor fərdiyyəti müəllif fərdiyyəti vasitəsilə aşkar olmalıdır.
Ədalət böyük səhnədə peşəkar rejissor yaradıcılığına 1974-cü ildə Akademik Milli Dram Teatrında xalq şairi Səməd Vurğunun «İnsan» pyesinin rejissoru kimi başlayıb. Sonralar bir çox teatrlarda, o cümlədən Dövlət Teleradio Verilişləri Şirkətində, C.Cabbarlı adına «Azərbaycanfilm» studiyasında, Şəki Dövlət Teatrında, Azərbaycan Konsert Birliyinin Miniatür Teatrında, Sumqayıt Dövlət Teatrında, Bakı Bələdiyyə Teatrında, Dövlət Musiqili Komediya Teatrında bir-birinin ardınca maraqlı televiziya tamaşalarına və səhnə əsərlərinə quruluş verib. Müxtəlif illərdə Ağdam Dövlət Dram Teatrının direktoru və baş rejissoru, Fizuli Dövlət Dram Teatrının baş rejissoru, Dövlət Musiqili Komediya Teatrının quruluşçu rejissoru vəzifələrində çalışıb.
Ötən 29 illik rejissorluq fəaliyyətində, axtarışlar prosesində Ədalət Ziyadxanov işgüzarlığı, nəzəri hazırlığı və dünyagörüşünün yeniliyi ilə həyatla, zamanla sənət arasında əlaqə bağlarını tapa bilib, tamaşadan-tamaşaya ardıcıl şəkildə bu əlaqə bağlarının yeni-yeni ilmələrini kəşf edib.Ədalət Ziyadxanovun yaradıcılığının ən qabarıq fərdi xüsusiyyətlərindən biri və bəlkə də, birincisi səhnədə tamaşanın ali məqsədini, ana xəttini, konfliktini, janrını, tərtibatını, musiqi məqamlarını, mizan vermək prinsiplərini qurandan sonra improvizasiyalar edə bilmək ustalığına malik olmasıdır. Şübhəsiz, bunun nəticəsidir ki onun quruluş verdiyi əsərlərdə rejissor işinin gözəlliyi, estetik hüsnü, bədii təravəti elə ilk görünüşdəcə tamaşaçının qəlbini oxşayır, onu ələ ala bilir.
Rejissorun indiyə qədər səhnələşdirdiyi 50-dən çox əsərin siyahısını nəzərdən keçirdikdə ilk baxışdan hiss edirsən ki, bu tamaşaların hərəsinin özünəməxsus iqlimi, havası vardır. Bir tərəfdən gülüş gətirən, komediya yaradan, digər tərəfdən həyacan doğuran, hissləri çırpındıran, zərif duyğulara sığal çəkən, onları oyadan iqlim. Ona görə də eyni janrlı «Sərgüzəşti-vəziri-xani Lənkəran», «İbrahim Xəlil kimyagər» (M.F.Axundov), «Mehmanxana sahibəsi» (K.Qoldoni), «Poçt şöbəsində xəyal» (Elçin), «Hələlik» (R.Əhmədzadə və E.Sabitoğlu), «İtkin ər» (Ə.Əmirli), «Oğul» (A.Babayev) tamaşalarında rejissor üslubu, dəst-xətti nə qədər oxşar olsa da, iqlim bir o qədər fərqlənir.
Hazırda rejissorun yeni quruluş verdiyi iki əsərin – Əli Əmirlinin «İtkin ər» və Cahangir Məmmədovun və Ramiz Mustafayevin «Məsmə xala dayımdır» komediyalarının Dövlət Musiqili Komediya Teatrında tamaşaları göstərilir.
Teatr sənəti aləmində korifey sənətkarların yolunu sədaqətlə davam etdirən Bakı Bələdiyyə Teatrının bədii rəhbəri, xalq artisti, Milli Məclisin deputatı, professor Amaliya Pənahovanın dəvəti ilə həmin teatrda quruluşçu rejissor kimi fəaliyyət göstərən Ədalət Ziyadxanov bu günlərdə yazıçı-dramaturq Aqşin Babayevin «Oğul» pyesi üzərində yaradıcılıq işlərini başa çatdırıb. Tamaşanın premyerası yeni mövsümdə Bakı Bələdiyyə Teatrının səhnəsində olacaqdır. Əsas rolları xalq artisti Vaqif Əliyev, əməkdar artistlər Azad Şükürov, Səmayə Sadıqova, Tofiq Bayramov, Mahirə Yaqubova, Əfqan Soltanov, Kazım Abdullayev, Rafiq İbrahimov, Əhməd Salahov, Firəngiz Babayeva, Gülsabah Quliyeva, Arzu Hüseynova, Şahzadə Babayeva və başqaları oynayacaqlar.
Ədalət Ziyadxanov bu gün də gənclik ehtirası ilə müasirliyin özəyinin, fikirlərin dinamik çevikliyinin, estetik təsirinin, cazibədarlığının yorulmaz yaradıcılıq axtarışındadır. Bu yolda isə ancaq K.Stanislavski demiş «özünü sənətdə yox, sənəti özündə sev»ənlər uğur qazana bilərlər.
Bakı Bələdiyyə Teatrının quruluşçu rejissoru Ədalət Ziyadxanov da məhz sənəti özündə sevən rejissorlardandır.
