Göz ən vacib və əvəzedilməz orqandır, onun nurunu itirməsi insan üçün əsl faciədir. Görmə qabiliyyətinin pisləşməsi bir çox fiziki və psixoloji problemlər yaradır. Dərs ilinin başlanmasına hələ bir aydan da çox vaxt var. Əyləncəli yay günləri bir anda ötüb keçəcək və məktəblər öz qapılarını uşaqların üzünə açacaq. Dərs ilinin başlanğıcı hər bir valideyn üçün narahatlıqlar və qayğılar dövrüdür. Lakin bütün bu qayğıların içində bir vacib məqamı yaddan çıxarmaq olmaz: həkim-oftalmoloqa müraciət edib uşağın görmə qabiliyyətini yoxlamağın əsl vaxtıdır. Hər bir valideyn övladının sağlamlığının qayğısına qalaraq onun görmə qabiliyyətini əvvəlcədən müayinə etdirməlidir ki, dərs ilində hansısa formada problem ortaya çıxmasın.

Beynəlxalq Oftalmoloqlar Günü ilə əlaqədar Mərkəzi Gömrük Hospitalının Poliklinika şöbəsinin oftalmoloqu, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Aynurə Əliyeva ilə uşaqların məktəbə getməzdən əvvəl göz müayinəsindən keçməsinin səbəbləri və əhəmiyyəti barədə söhbət etdik.

- Həkim, dərs ili başlamamışdan əvvəl uşaqların göz müayinəsindən keçməsi nə üçün vacibdir?

-Bütün məktəbyaşlı uşaqlar üçün hər il oftalmoloq müayinəsi mütləqdir. Çünki tədris ili ərzində gözlər yorulur, görmə problemlərinə səbəb ola biləcək böyük stres və gərginliklər yaşayır. Daimi diaqnostika pisləşməni vaxtında aşkarlamağa və onun qarşısını almağa kömək edir. Dərslərdə qazanılan uğurların 80 faizi informasiyanı vizual şəkildə qəbul etmək bacarığından asılıdır. Yer üzündə hər dörd uşaqdan birində dərslərdə uğur qazanmağa mane olacaq qədər ciddi görmə problemləri var və bunlar oxumaqda və ya diqqəti cəmləşdirməkdə çətinliklər yaradır. Miopiyalı (miopiya – görmə defektidir, bu zaman insan yaxını yaxşı görsə də, uzağı pis görür) uşaqlar lövhədəki qeydləri yaxşı görmürlər və müəllimin onlara göstərdiklərini izləməkdə çətinlik çəkirlər.

Uzaqdan görmə - uzaq obyektlərin daha yaxşı göründüyü, lakin yaxın obyektlərin zəif göründüyü görmə qüsurudur. Uzaqgörən uşaqlar oxumaqda və ya yaxın iş görməkdə çətinlik çəkirlər. Bundan əlavə, bəzi növ göz xəstəlikləri erkən aşkarlanmazsa və müalicə olunmazsa, qalıcı görmə problemlərinə səbəb ola bilər. Görmə problemi olan uşaq çox güman ki, sadəcə olaraq, oxumağı sevməyəcək. Məktəbə getmək, dərs oxumaq onun üçün bir yük olacaq.

Problemlərdən biri də ondan ibarətdir ki, valideynlər heç də həmişə övladlarının görmə qabiliyyətinin pozulmasının fərqinə varmırlar. Uşaq yaxşı görmək üçün gözünü qıyır, ekrana yaxınlaşır və ya kitaba tərəf əyilə və bununla da görmə çatışmazlığını kompensasiya edə bilər. Gündəlik həyatda həmin tövsiyələr kifayət qədər faydalıdırsa, məktəbdə görmə yükü kəskin şəkildə artdıqda və sistematik hal aldıqda, görmə qabiliyyəti zəif olan bir uşağın sinif yoldaşları ilə ayaqlaşması çətinləşir.

- Uşaqlarda görmənin zəifləməsinin səbəbləri daha çox nə ilə əlaqədardır?

- Məktəblilərdə görmə qabiliyyətinin azalmasının səbəbləri çoxdur. Məsələn, bir uşaq günün çox hissəsini kompüter arxasında keçirirsə, planşetdən, mobil telefondan çox istifadə edirsə, fiziki aktiv deyilsə, arxa və boyun əzələləri zəifdirsə, gündəlik rejimi pozulubsa, yuxu rejiminə riayət etmirsə və ya lazımi qədər yuxusunu almırsa, əlbəttə ki, onun görmə qabiliyyəti zəifləyəcək. Daha bir səbəb də irsi meyillilikdir. Məktəbli əşyaları - istər dəftər olsun, istərsə də telefon və ya kompüterin monitoru – daha yaxından izləməyə məcburdur. Bu tip yüklənmələr zamanı göz əzələləri zəifləyir və uşaq artıq bütün predmetləri dəqiq görə bilmir. Bu gün hər beşinci məktəblidə miopiya diaqnozu var.

- Bəs görmə qabiliyyətini necə qorumaq olar?

- Vaxtında aşkar edilmiş pozuntular uğurla aradan qaldırıla bilər. Bunun üçün həyəcanverici simptomlar gördükdə oftalmoloqa müraciət etmək, müntəzəm olaraq həkim müayinəsindən keçmək, həkimin bütün tövsiyələrinə əməl etmək vacibdir. Oftalmoloqun müayinəsi görmə itiliyinin təyini, göz optikasının ölçülməsi, biomikroskopiya-xüsusi mikroskopdan istifadə etməklə göz toxumasının müayinəsi və gözdibi təzyiqinin ölçülməsini əhatə edir. Aparılan müayinənin nəticələrinə əsasən, həkim eynək və ya kontakt linzaları seçir, müalicə planını və müəyyən edilmiş pozuntuların düzəldilməsi sxemini tərtib edir. Lazım gələrsə, həkim uşağın hansı partada oturmasının daha yaxşı olduğunu göstərən arayış da verə bilər.

Göz müayinələri hər il aparılmalıdır, bu qayda xüsusilə eynək taxan uşaqlara aiddir. Məsələ burasındadır ki, məktəblilərin əksəriyyətində dərs ilinin əvvəlində görmə zəifliyi müşahidə olunur, ona görə də onlar yeni eynək seçməlidirlər. Ona görə də oftalmoloqun yanına getməyi avqustun son günlərinə qədər təxirə salmaq lazım deyil - uşağın yeni eynəyə alışması üçün əvvəlcədən həkimə baş çəkmək daha yaxşıdır.

Xatırlatmaq istəyirəm ki, dünyaya gözünü yeni açan körpə və ya məktəbə gedən uşaq üçün görmə sağlam inkişafın ən vacib mərhələlərindən biridir. Yaxşı görmə uşaqların fiziki inkişafına, ümumi sağlamlığına və məktəbdəki uğurlarına yaxından təsir göstərir. Göz nəzarəti ilə problemlər erkən dövrdə aşkar edilərsə, effektiv şəkildə müalicə edilə bilər. Ona görə də körpəlikdən başlayaraq uşaq bağçası və məktəb illərində görmə səviyyələrinin yoxlanılması vacibdir.

Müsahibəni apardı: Dilarə Zamanova, Mərkəzi Gömrük Hospitalının PR mütəxəssisi