Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

MƏDƏNİYYƏT

Azərbaycanın ilk ali təhsilli rəssamı - Bəhruz Kəngərli

Bu gün Azərbaycan rəssamlıq sənətinə yeni üslub və milli ruh gətirən Bəhruz Kəngərlinin doğum günüdür

Bakı, 22 yanvar, AZƏRTAC

Qədim sivilizasiyanın mərkəzi, Nuh yurdu Naxçıvan zaman-zaman Azərbaycan xalqına görkəmli şəxsiyyətlər bəxş edib. Belə şəxsiyyətlərdən biri də milli rəssamlığın inkişafında özünəməxsus rol oynayan, Azərbaycan rəssamlıq sənətinə yeni üslub və milli ruh gətirən, ilk realist fırça ustası Bəhruz Kəngərlidir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, yanvarın 22-də Bəhruz Kəngərlinin anadan olmasının 133-cü ildönümü tamam olur.

Naxçıvanın ilk teatr rəssamı

Bəhruz Kəngərli 1892-ci il yanvarın 22-də Naxçıvanda dünyaya göz açıb. Qısa ömrü ərzində rəssam çox ilklərə imza atıb. Görkəmli fırça ustası Azərbaycanın sulu boya ilə işləyən ilk rəngkarı, ilk realist boyakarı və Naxçıvanın ilk teatr rəssamı olub. Həm də Azərbaycanın ilk ali təhsilli rəssamı kimi də adı tarixdə qalıb.

Rəssamlıq istedadını onda atası aşkarlayıb. Oğlunun rəsm sənətinə marağını və qabiliyyətini görən Şirəli bəy onu Tiflisdəki boyakarlıq-heykəltəraşlıq məktəbinə gətirib. Bəhruz bu təhsil ocağında oxuyan ilk azərbaycanlı tələbə idi. Məktəbdə dərs aldığı illərdə istedadı ilə hər kəsi təəccübləndirməyi bacaran Bəhruz Kəngərlinin püxtələşməsində böyük ədibimiz Cəlil Məmmədquluzadə və onun “Molla Nəsrəddin” jurnalının böyük rolu olub. 1914-cü ilin iyununda rəssamın Naxçıvandakı ilk sərgisi böyük ədibi heyran edir. Çünki rəssam əsərlərində Vətəninin gözəl mənzərələrini, xalqının həyatından alınmış səhnələri sadə, təbii, tamaşaçıların başa düşəcəyi real tərzdə, həm də böyük məhəbbətlə əks etdirmişdi.

Qısa ömrə sığmayan yaradıcılıq nümunələri

Cəmi 30 il ömür sürən Bəhruz Kəngərli yaradıcılıqla, sadəcə, 7 il məşğul ola bilib. Uşaqlıqda keçirdiyi ciddi xəstəlik gənc rəssamın sənətə olan sonsuz sevgisini qətiyyən azaltmayıb, həyat eşqinin alovlanmasına əngəl ola bilməyib. 30 illik qısa, lakin olduqca mənalı ömründə yaratdığı 2000-ə yaxın təkrarsız əsərləri ilə adını mədəniyyət tariximizə həkk etdirib. 1918-1920-ci illər Azərbaycan mühitinin canlı salnaməsini fırça ilə ağ kətanın üzərinə köçürən rəssam bizə böyük irs qoyub.

Bəhruz Kəngərli həm də tablolarında tariximizi yaşadıb. Onun qaçqınlara həsr etdiyi 30-dan çox portreti var ki, bunlar təkcə təsviri-incəsənət tarixi üçün deyil, eyni zamanda, həmin portretlərdə o vaxtlar baş verən siyasi hadisələrin, erməni təcavüzkarlığının, doğma torpaqlarından didərgin salınmış azərbaycanlıların obrazlarını və bütövlükdə bütün bu proseslərin izlərini görə bilirik. Bu silsilədən olan “Qaçqınlar”, “Qaçqın qız”, “Qaçqın oğlan”, “Qaçqın qadın”, “Yurdsuz ailə”, “Ayaqyalın qaçqın oğlan” və digər onlarla qaçqının portretləri təkcə sənətkarlıq səviyyəsinə görə deyil, tarixi sənəd kimi də dəyərlidir. Bu baxımdan rəssamın sənət ideyaları bir maarifpərvər, vətənpərvər ziyalı uzaqgörənliyi kimi çox qiymətlidir.

Bir faktı da qeyd etmək yerinə düşər ki, həmin əsərlərdən rəssam gəlir əldə etməyib. Bəhruz Kəngərli fırçasını silaha çevirərək tarixi ədalətsizliyə qarşı üsyan edib.

Ulu Öndər Heydər Əliyev Bəhruz Kəngərlinin zəngin yaradıcılıq irsini belə qiymətləndirib: “Onun əsərləri həddindən artıq qiymətlidir. Birincisi, onun rəssamlıq ustalığına görə, istifadə etdiyi rənglərə görə. İkincisi, onun yaratdığı obrazlara görə, mən insan obrazlarını deyirəm, xüsusən, o ağır dövrün, 1918-1919-1920-ci illərin çətin dövründə bizim xalqımızın ağır vəziyyətdə olmasını öz əsərlərində əks etdirib”.

Azərbaycan boyakarlığında realizmin əsasını qoyan fırça ustası

Qədim Naxçıvan torpağı Bəhruz Kəngərli üçün ilham mənbəyi olub. Doğma Naxçıvan onun yaradıcılığında qırmızı xətlə keçib. Bu qədim diyarın ecazkar və füsunkar təbiətini, sərt, sıldırım dağlarla əhatə olunmuş əfsanəvi gözəllikləri, qədim tarixi, məişəti, milli dəyərləri rənglərin əsrarəngiz koloriti, istedadlı rəssam təxəyyülü ilə Bəhruz Kəngərli yaradıcılığında bu gün də yaşayır, yurd sevgisindən, vətənpərvərlikdən yoğurulan bu əsərlər bu gün də heyranlıq doğurur. Görkəmli rəssamın yaradıcılığında zəngin lirika, nikbin əhvali-ruhiyyə duyulur. O, tarixi yaradan rəssam kimi öz tablolarında hər kəsi Naxçıvanın tarixinə aparır. O günlər yaşananlarla bağlı reallığı öz əsərlərində əks etdirməklə bu günə dəyərli yadigarlar qoyub. Bu isə rəssamın Vətənə, təbiət gözəlliklərinə bəslədiyi sonsuz məhəbbətindən doğur.

Vaxtilə sovet hökumətinin dağıtdığı bir çox abidələr məhz Bəhruz Kəngərlinin əsərləri sayəsində bərpa olunub. Nuh Peyğəmbərin məzarının yeri də qüdrətli fırça ustasının yaratdığı tablolar əsasında müəyyən edilərək məzarüstü türbə bərpa edilib. Nuhun türbəsinin xarici görünüşü, tikinti quruluşu, memarlıq üslubu haqqında ən sanballı və nadir mənbələrdən biri Azərbaycanın ilk realist rəssamı Bəhruz Kəngərlinin naturadan çəkdiyi “Nuhun türbəsi” ilə bağlı silsilə əsərləridir.

Bəhruz Kəngərli yorulmadan çalışıb, boyakarlıq və qrafika əsərləri yaradıb, rəssamlıq sənətini gənclərə öyrətmək, bu sənəti sevdirmək üçün xüsusi dərnək açıb, fərdi sərgilərini təşkil edib. 1921-ci ildə Azərbaycanda açılan ilk böyük sərgidə Kəngərlinin 500-dən çox əsəri nümayiş etdirilib. Fırça ustasının yaradıcılığında mənzərə janrı da mühüm yer tutub. Onun müşahidə etdiyi və rəssamı ilhama gətirən təbiət gözəllikləri “Şəlalə”, “Dağlıq mənzərə”, “İlanlı dağ ay işığında”, “Günəş batarkən”, “Ağrı dağı”, “Köhnə qala”, “Əliabad kəndində darvaza”, “Yamxana kəndinə gedən yol” və digər əsərlərində, mədəniyyət abidələri isə “Möminə Xatun türbəsi”, “Əshabi-kəhf dağı”, “Nuhun qəbri” əsərlərində əks edilib. İlin fəsillərinə aid tablolarından “Payız” və “Bahar”ı göstərmək olar.

Bəhruz Kəngərli ilk peşəkar rəssam kimi Azərbaycan boyakarlığında realizmin əsasını qoyub, onu yeni ictimai məzmun və janr, yeni təsvir metodu və ifadə vasitələri ilə zənginləşdirib. Bəhruz Kəngərlinin əsərləri onun ev-muzeyi ilə yanaşı, Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyində, Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyində, Moskva Dövlət Tarix Muzeyində qiymətli eksponatlar kimi qorunub saxlanılır.

Yaradıcılığı və şəxsiyyəti hər zaman böyük ehtiramla anılan rəssam

Ölkəmizdə, eləcə də rəssamın doğulub boya-başa çatdığı Naxçıvanda daim diqqətdə saxlanılan Bəhruz Kəngərli irsinə hər zaman qayğı göstərilib. Belə ki, Bəhruz Kəngərlinin Naxçıvan şəhərindəki məzarüstü abidəsi bərpa edilib, Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sərgi salonu Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonu adlandırılıb. Rəssamın anadan olmasının 110, 120 və 130 illiyi təntənəli şəkildə silsilə tədbirlərlə qeyd olunub. Bəhruz Kəngərli irsinin daha geniş öyrənilməsi məqsədilə Bəhruz Kəngərli Muzeyi yaradılıb. Hazırda bu mədəniyyət müəssisəsinin fondunda 1250-dən çox eksponat vardır ki, bunlardan 388-i ekspozisiyada sərgilənir. Bəhruz Kəngərli Muzeyinin ekspozisiyasının zənginləşdirilməsi məqsədilə görkəmli rəssamın 200-dən çox əsəri Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyindən gətirilərək bu mədəniyyət müəssisəsinə təqdim edilib. 2016-cı ildə Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkı istifadəyə verilib, görkəmli rəssamın abidəsi ucaldılıb.

Bütün bunlar bir daha göstərir ki, ölməz sənətkarımız Bəhruz Kəngərli yaradıcılığı və şəxsiyyəti xalqımızın mədəni sərvəti kimi hər zaman böyük ehtiramla anılacaq, yaradıcılığı bundan sonra da geniş şəkildə tədqiq və təbliğ olunacaq.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Komissiyanın iclası keçirilib

Parlament sədri: “Avropa Demokratiyaya Yardım Fondu” Gürcüstanda hansı sahəni maliyyələşdirdiyini dərhal açıqlamalıdır

Azərbaycan badminton millisinin Bakıda keçiriləcək Avropa çempionatı üçün heyəti bəlli olub

Azərbaycan Kuboku: “Zirə” ilk oyunda “Araz-Naxçıvan”a uduzub

İngiltərə Bankı faiz dərəcəsini azaldıb

Eldorado Latın Amerikasında ən böyük sıxlığa malik hava limanı oldu

® “Azercell” Şəkinin qadın sahibkarlarını dəstəkləyir

Azərbaycanda orta aylıq əməkhaqqı 8 faiz artıb

Qəbələdə vətəndaşlar qanunsuz saxladıqları odlu silahları polisə təhvil veriblər

BDU-nun nümayəndə heyəti BMT-nin COPUOS Elm və Texnika Altkomitəsinin sessiyasında təmsil olunub

Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı “Primorsk-Axtarsk” aerodromuna zərbə endirilməsini təsdiqləyib

Azərbaycanlı futbolçu "Qalatasaray"a qol vurub

Müşahidələr dövründə qeydə alınan ən isti yanvar ayı iqlimşünasları narahat edib

Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun mədəni irsi və tarixi-mədəni abidələri ilə bağlı fotolayihə həyata keçirilir

Nazirlik: Yeni artımlar üçün əlavə 1,4 milyard manat vəsait nəzərdə tutulub

XİN: Azərbaycanda “Rus Evi”nin fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə Rusiya tərəfinə nota göndərilib

Dayanıqlı inkişafda keyfiyyətli təhsil amili - seminar

Türkiyə Prezidenti 2023-cü il zəlzələlərinin ikinci ildönümü ilə bağlı paylaşım edib

Pakistanda terror aktı nəticəsində üç polis ölüb, beşi yaralanıb

Türkiyədə yaşanan “Əsrin fəlakəti”nin günahsız qurbanlarının xatirəsinə

Qərbi Azərbaycandan olan həndbol hakimi: İnanıram ki, tezliklə yurd həsrətinə son qoyulacaq

Gənc istedad Zərrin Şükürovanın solo konserti və kitabının təqdimatı keçirilib

Mərkəzi Hərbi Poliklinikada simpozium: tibbi elmi araşdırmalar təqdim edilib

Azərbaycan-Türkiyə Turizm üzrə Birgə İşçi Qrupunun 4-cü iclası keçirilib

İlmə-ilmə yaşayan tarix: Qarabağ xalçaları - REPORTAJ VİDEO

Nazir: 2025-2026-cı tədris ili üçün Qarabağ Universitetində təxminən 1500 tələbənin təhsilə başlaması hədəflənir

ADAU ilə “Alkan Consulting Group” MMC arasında əməkdaşlıq memorandumu imzalanıb

İcmaəsaslı Təlim Qrupları layihəsi çərçivəsində ölkə üzrə 886 mərkəz fəaliyyət göstərir

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasının İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında” 2017-ci il 29 noyabr tarixli 1691 nömrəli və “Azərbaycan Respublikası İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə əlavə tədbirlər haqqında” 2018-ci il 1 may tarixli 29 nömrəli fərmanlarında dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

Qırğızıstan və Çin arasında 700 milyon dollar dəyərində 19 müqavilə imzalanıb

“Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Hökumə Əliyevanın məzarı ziyarət edilib

S.R.Babayevin Azərbaycan Respublikasının maliyyə naziri təyin edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

S.R.Babayevin Azərbaycan Respublikasının əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri vəzifəsindən azad edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Məktəblərdə yeni metodik xidmət strukturu müəyyən edilib

Məşhur futbolçu karyerasını başa vurub

Konstitusiya Məhkəməsi Palatasının növbəti iclası keçirilib

Naxçıvanda açıq kitabxana yaradılacaq

Nazir: Metodik xidməti olan məktəblərin sayının 96-ya çatdırılması planlaşdırılır

Emin Əmrullayev: Azərbaycanda ümumi təhsil müəssisələrinin rasionallaşdırılması həyata keçirilir

Numan Kurtulmuş: Trampın Qəzza sektoru üzrə planı real olmayan arzudur

Azərbaycanın təhsil müəssisələrində “Məktəblinin dostu” layihəsi genişlənir

İxtisaslaşdırılmış müalicə müəssisəsində fövqəladə hallar zamanı davranış qaydaları ilə bağlı təlim keçirilib

Nazir: Məktəb direktorluğuna namizədlərin fənn bilikləri yoxlanacaq

Faktiki hava: bəzi rayonlarda yağıntılı hava şəraiti müşahidə olunur

"Qalatasaray" yeni transferini İstanbula gizli gətirib

Özbəkistan Mədəniyyət İnstitutunun səhnəsində Azərbaycan klassiklərinin əsərləri təqdim olunacaq

Bakı məktəblərində “Rəqəmsal məktəb” platforması istifadəyə verilir

Sorğu: Ukraynanın Aİ və NATO-ya üzvlüyünə dəstək sabit şəkildə yüksəkdir

AQTA: “İlğım” əmtəə nişanlı saxta “Himalay duzu” satışdan geri çağırılıb

Bu il sertifikatlaşdırılma prosesinə cəlb ediləcək yeni fənlərin adları açıqlanıb RƏSMİ VİDEO

Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı və narıncı xəbərdarlıq verilib

Bakıda sulu qar, dağlıq və dağətəyi rayonlarda qar yağacağı gözlənilir

Professor: Elektrik enerjisinin ötürülməsində itkilərin qarşısının alınması aktual mövzulardan biri olub

Türkiyəli ekspert: Fransa 1915-ci il hadisələri mövzusu ətrafında fəal şəkildə manipulyasiya edir

Belarus daşqınlardan zərər çəkmiş Keniya sakinlərinə humanitar yardım göndərib

Akademik İsa Həbibbəyli: Fərid Ələkbərli tibb əlyazmalarının tədqiqi məktəbini formalaşdırıb

Rusiyalı mütəxəssis: Berezutski “Sabah”da daha yaxşı nəticələr əldə edəcək

Gəncə Dövlət Milli Dram Teatrı "Bölgə teatrlarının Bakı premyeraları" layihəsində iştirak edib

SOCAR və BƏƏ neft şirkəti ilə əməkdaşlıq imkanları müzakirə edilib

Fevralın 6-sı Ümumdünya Mobil Telefondan İmtina Günüdür

Rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat naziri Hacıqabulda vətəndaşlarla görüşüb

Vəkilliyə qəbulla bağlı test imtahanına sənəd qəbulu başlanıb

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən operator və provayderlər qarşısında yeni tələblər qoyulacaq

Baş Prokurorluqda vakant dövlət qulluğu vəzifələrinin tutulması üçün müsahibə elan olunub

İrakli Kobaxidze: ABŞ səfirliyi, USAID, NED və digər qurumlar bizə qarşı koordinasiyalı şəkildə hərəkət etdilər

“İnnovasiya” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib

Gənclər Kitabxanasında yazıçı Xanım Aydının kitablarının təqdimatı olub

® “Coca-Cola” şirkəti Azərbaycanda 5000 iş yerini dəstəkləyir

Şuşa Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının inşası yekunlaşır FOTO VİDEO

SOCAR Sloveniya şirkətləri ilə əlaqələrin genişləndirilməsi imkanlarını müzakirə edib

Yüksək dağlıq ərazilərdə qar yağacağı, şaxta olacağı gözlənilir

İsveçin Erebru şəhərində məktəbə silahla hücum edən şəxsin adı məlum olub

Kaxa Kaladze: Xaricdən alınan vəsaitlər inqilabi ssenariyə sərf olunurdu

“Fənərbağça” kubok oyununda zədələnən 3 futbolçunun durumunu açıqlayıb

Deputat: USAID-ə qarşı irəli sürülən ittihamlar çox ciddidir və mütləq araşdırılmalıdır

Rusiya və ABŞ Ukraynada münaqişənin nizamlanması üzrə ilkin təmaslara başlayıb

RF Dövlət Duması xarici vətəndaşların tibbi müayinəsi haqqında təşəbbüslər irəli sürəcək

Rusiyada nəzarətdə olan şəxslərin reyestri tətbiq olunur

AzMİU əməkdaşlarının ixtirası enerji itkisini 80 faizədək azalda bilər

Biləsuvarda “Nəbi Xəzri – 100” adlı ədəbi-bədii gecə keçirilib

Azərbaycanlı UFC döyüşçüsü: Bütün dünyada çoxlu pərəstişkarım var

Ağdam, Xocalı, Xankəndi və Ağdərədə dövlət və özəl qurumların əməkdaşları minalarla bağlı maarifləndiriliblər

Lənkərana yağan intensiv leysan yağışları qazın və elektrik enerjisinin verilişində problem yaratmayıb

BDU ilə Qazaxıstanın Süleyman Dəmirəl Universiteti arasında anlaşma memorandumu imzalanıb

ABŞ USAID kimi təşkilatların fəaliyyətinə yenidən baxmalıdır - RƏY

Böyük Britaniyada nüvə reaktorlarının tikintisi asanlaşdırılacaq

Filippinin cənubunda təyyarə qəzaya uğrayıb, ölənlər var

Naxçıvanda əmanət qoyuluşunda və nağdsız dövriyyədə artım qeydə alınıb

SOCAR ilə Tatarıstan şirkətləri arasında əməkdaşlıq imkanlarına dair müzakirələr aparılıb

Ekspert: Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq miqyaslı tədbirlər Yaxın Şərq ölkələrinin diqqətini cəlb edir  MÜSAHİBƏ

“Miqrasiya Məktəbi - 7” layihəsi çərçivəsində ilk təlimlər keçirilib

Avropa çempionatı: Azərbaycanın U-21 yığmasının seçmə mərhələdəki rəqibləri məlum olub

Bugünkü hərracda tələb 54,5 milyon dollar təşkil edib

Polis Bakıda avtomobillərdən və evlərdən oğurluq edən şəxsləri saxlayıb

Tanınmış britaniyalı bərpaçı-ekspert Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində

Baş Prokurorluq və Səhiyyə Nazirliyinin birgə müraciəti: plastik cərrahların sənədləri fərdi qaydada yoxlanılır

“Qarabağ”ın yeni transferi Kadi Borges: Mənə dəyər verilən yerdə olduğum üçün çox şadam

Qazaxıstan Avropaya yeni hava marşrutu açacaq

® Vergi işçilərinə şad xəbər!