Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

İQTİSADİYYAT

Ersan Ergür: Zəngəzur dəhlizi TDT və D-8-ə üzv dövlətlər ilə əlaqələrin inkişafına strateji töhfə verəcək - MÜSAHİBƏ

Ersan Ergür: Zəngəzur dəhlizi TDT və D-8-ə üzv dövlətlər ilə əlaqələrin inkişafına strateji töhfə verəcək - MÜSAHİBƏ

Bakı, 23 yanvar, Tamilla Məmmədova, AZƏRTAC

Türkiyəli ekspert, Ədalət Müdafiəçiləri Assosiasiyasının (ASSAM) Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin vitse-prezidenti Ersan Ergürlə AZƏRTAC-ın eksklüziv müsahibəsi.

- Zəngəzur dəhlizinin açılması region ölkələri arasında iqtisadi əməkdaşlığa necə təsir edəcək? Bu dəhliz Orta Dəhliz kontekstində hansı rolu oynayır?

- Zəngəzur dəhlizinin açılması Orta Dəhliz kontekstində mühüm rol oynayaraq iqtisadiyyata əhəmiyyətli təsir göstərəcək və region ölkələri arasında əməkdaşlığı gücləndirəcək. Çinin qlobal iqtisadiyyatda öz təsirini göstərmək üçün hazırladığı yeni “İpək Yolu” təkcə Çində deyil, həm də yeni ticarət yollarının keçdiyi ölkələrin iqtisadi inkişafına təkan verəcək. Bu kontekstdə Orta Dəhliz və onun əsas komponenti olan Zəngəzur dəhlizi Türkiyə ilə Avropa ölkələri arasında fasiləsiz əlaqəni təmin edir. Hazırkı mərhələdə Zəngəzur dəhlizinə qoşulan Orta Dəhlizdən D-8-ə üzv ölkələrin, eləcə də regionun müsəlman ölkələrinin, xüsusilə Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) iqtisadi fayda əldə edəcəyini proqnozlaşdırmaq olar. İndi Türkiyə üzərindən Orta və Cənubi Asiya ölkələri ilə tikiləcək ticarət körpüsü həm özümüz üçün qarşılıqlı fayda prinsipinə xidmət edəcək, həm də ötən əsrdə bizi istismar etmək istəyən dövlətlərin qarşısında sədd olacaq. Bu dəhliz boyu yaradılacaq dəmir yolu daşıma marşrutunun iqtisadi töhfəsi qiymətləndirildikdən sonra Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyəti daha aydın görünəcək.

- Zəngəzur dəhlizinin açılması iqtisadi potensial baxımından hansı perspektivlər vəd edir?

- Zəngəzur dəhlizi ilk növbədə Azərbaycan və Türkiyə iqtisadiyyatlarına müsbət töhfə verəcək. Türkiyənin TDT ilə inkişaf etdirmək istədiyi sənayeləşmə, xüsusilə də müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlıq daha aktiv və təhlükəsiz şəkildə həyata keçirilə bilər. Təbii ki, sadəcə Zəngəzur dəhlizinin istifadəyə verilməsi kifayət etməyəcək. Xüsusilə, müvafiq avtomobil və dəmir yolu infrastrukturunun təkmilləşdirilməsinə də diqqət yetirilməlidir.

- Zəngəzur dəhlizinin Türkiyə və layihədə iştirak edən digər ölkələr üçün strateji əhəmiyyəti nədən ibarətdir? Zəngəzur dəhlizi layihəsinin həyata keçirilməsindən konkret hansı ölkələr faydalana bilər?

- Türkiyə SSRİ-nin dağılmasından sonra Orta Asiyanın türk dövlətləri ilə həmişə iqtisadi və siyasi əlaqələri inkişaf etdirməyə çalışıb. Beləliklə, Zəngəzur dəhlizi tarixi fürsəti, məqsədi reallaşdırmağa imkan verəcək və TDT üzvü olan ölkələr, eləcə də D-8 ölkələri ilə əlaqələrin inkişafına strateji imkanlar yaradacaq. Bu vəziyyət Türkiyə üçün qlobal iqtisadi və siyasi müstəvidə son dərəcə əlverişli mövqenin formalaşmasına töhfə verəcək. İndiyə qədər regional ticarəti Azərbaycan və Gürcüstan üzərindən həyata keçirən Türkiyə bununla da öz qardaş ölkələri hesabına zamanda və məkanda üstünlük qazanacaq. Türkiyə geosiyasi mövqeyinə görə Orta Kəmər Yolu layihəsi üçün kritik ölkədir.

- Mövcud geosiyasi vəziyyət fonunda Orta Dəhlizin imkanlarını necə qiymətləndirirsiniz?

- Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, Çindən Avropaya gedən 10 milyon konteynerin 96 faizi dəniz yolu ilə, qalan 4 faizi isə Şimal dəhlizi adlanan Trans-Sibir dəmir yolu ilə daşınır. Orta Dəhliz Avropa və Asiya arasında Şimal dəhlizindən daha sürətli və daha iqtisadi səmərəli ticarət yoluna çevrilir. Orta Dəhliz, həmçinin Türkiyənin liman əlaqələri sayəsində Çin və Mərkəzi Asiyadan Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Aralıq dənizi regionuna kommersiya daşımaları üçün əhəmiyyətli imkanlar təqdim edir. Zəngəzur dəhlizini Çindən Avropaya kommersiya marşrutu hesab etsək, Qazaxıstanın, Qırğızıstanın, Özbəkistanın, Türkmənistanın, Azərbaycanın, Gürcüstanın bu layihədən müsbət faydalanacağını görə bilərik. Dənizə çıxışı olmayan Əfqanıstanın Zəngəzur və Orta Dəhlizdən faydalanacağını nəzərə alsaq, bunun daha geniş coğrafiyaya hansı iqtisadi fayda gətirəcəyi aydın olur.

- Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasından sonra uzunmüddətli geosiyasi vəziyyətdə hansı dəyişikliklər baş verə bilər?

- Zəngəzur dəhlizi sosial, iqtisadi, geosiyasi və geostrateji baxımdan Azərbaycan, Çin və Mərkəzi Asiya, eləcə də Avropanın əlaqəsini asanlaşdıra biləcək layihə hesab olunur. Bu, D-8 ölkələrinin bir-biri ilə problemsiz əlaqə yaratmasına imkan verəcək. Təbii ki, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında birbaşa əlaqənin yaradılmasının vacibliyini qeyd etməyə bilmərəm. Uzunmüddətli perspektivdə həyata keçiriləcək bu dəhliz sayəsində region əhalisinin rifahı və iqtisadiyyatı yaxşılaşacaq, ölkələr arasında iqtisadi əməkdaşlıq sayəsində gərginlik azalacaq, təhlükəsiz bölgədə yaşamaq imkanı yaranacaq.

- D-8-ə rəsmi daxil olduqdan sonra Azərbaycan üçün hansı perspektivlər açılır?

- Azərbaycanın D-8-ə üzvlüyü son dərəcə mühüm addım kimi qiymətləndirilməlidir. Çünki Orta Asiyanın türk dövlətləri ilə iqtisadi, siyasi və hərbi əməkdaşlığı inkişaf etdirmək istəyən Türkiyə və Azərbaycan bununla da İslam ölkələri arasında əməkdaşlıq qapısına çevrilərək, Orta Asiya türk dövlətlərinin üzünə açılıb. D-8-in məqsədi müsəlman ölkələri arasında əlaqələri yaxşılaşdırmaq və region xalqlarının regional gəlirlərdən istifadəsini təşviq etməkdir. Azərbaycan İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv ölkələrlə birbaşa əməkdaşlıq etmək imkanı əldə edib. Ümid edirik ki, Azərbaycan və region ölkələri D-8 ölkələrinə qoşulmaqla regional siyasətə təsir etmək üçün lazım olan iqtisadi gücü ən qısa zamanda əldə edə bilərlər.

- D-8 çərçivəsində əməkdaşlığın Azərbaycan və Türkiyə üçün strateji əhəmiyyəti nədən ibarətdir?

- Türkiyə ilə Azərbaycan arasında tarixi əməkdaşlıq çoxdan qurulub. D-8-ə üzvlük Cənubi Asiyadakı müsəlman dövlətləri, xüsusən də Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan ölkələr arasında əməkdaşlığın qapılarını açacaq bir addımdır. İslam ölkələri arasında ticarət əməkdaşlığı Qərb ölkələri ilə müqayisədə zəifdir. Bu rəqəm təxminən 15 faiz təşkil edir. Gələcəkdə Türkiyə D-8 üzvlüyü ilə Yaxın Şərq və Afrikadakı region ölkələrinə açılacaq və beləliklə, Qərbə ötürülən resurslarımız bölgə xalqlarının xidmətinə veriləcək. Bu o deməkdir ki, indi Qərb dövlətləri ilə xaos və müharibədən uzaq, sülh və əmin-amanlıq mühiti yaratmaq məqsədi ilə əməkdaşlıq qurulacaq. Bu, D-8 ölkələrinin əsas fəaliyyət istiqamətləri olan kənd təsərrüfatı, sənaye, enerji, ərzaq və ərzaq təhlükəsizliyi, nəqliyyat və ilk növbədə müdafiə sənayesi sahələrində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi deməkdir.

- Azərbaycanla Türkiyə arasında iqtisadi əməkdaşlığın əsas istiqamətləri hansılardır? İki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlıq çərçivəsində hansı iri layihələr həyata keçirilib?

- Azərbaycan və Türkiyə arasında əməkdaşlığın ən mühüm sahələri müdafiə sənayesi və enerji sahəsidir. Xüsusi vurğulanmalıdır ki, nəqliyyat və digər sahələrdə əməkdaşlıq ən yüksək səviyyədədir. İki ölkə arasında əlaqələrin əsasını Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri, Trans-Anadolu qaz kəməri və Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti çərçivəsində çoxtərəfli əməkdaşlıq təşkil edir. Bu kontekstdə enerji nəhəngi SOCAR-ın Türkiyədəki investisiyaları heyrətamiz ölçülərə çatıb. Xüsusilə, İstanbul Hava Limanına qoyulan sərmayə və onun Türkiyə vasitəsilə dünya ticarətindəki aktiv rolu bizim üçün son dərəcə diqqətəlayiq görünür. SOCAR 2025-ci ildə Türkiyəyə 7 milyard dollar sərmayə qoyacağını açıqlayıb və gələcək əməkdaşlığın vacibliyini vurğulayıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsi Azərbaycan və Türkiyə arasında təbii qaz tədarükünü qlobal prioritet edib. İki ölkə arasında əməkdaşlığın ən mühüm istiqamətlərindən biri şübhəsiz ki, müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlıqdır. Xüsusilə, birgə istehsal sazişləri regional təhlükəsizlik baxımından güc balansını hər iki ölkənin xeyrinə dəyişməyə kömək edəcək. Bunu Azərbaycanda keçirilən ADEX 2024 müdafiə sərgisi çərçivəsində Türkiyə və Azərbaycan müdafiə müəssisələri arasında imzalanmış əməkdaşlıq müqavilələri də təsdiqləyib.

- Türkiyə şirkətləri üçün Azərbaycanda investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində hansı addımlar atılır?

- Türkiyə ilə Azərbaycan arasında iqtisadi əməkdaşlığın inkişafı və daha səmərəli olması üçün Zəngəzur dəhlizinin tezliklə həyata keçirilməsi zəruridir. Xüsusilə, Qarabağ bölgəsinin inkişafı ilə kənd təsərrüfatı, sənayeləşmə, İT-müdafiə sənayesi və turizm sahələrində əməkdaşlıq ölkə daxilində genişlənəcək. Kommersiya investisiyalarını qiymətləndirərkən vurğulanmalıdır ki, ölkə arasında ticarətin və texnologiya transferinin həcminə diqqət yetirməliyik.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Oxumaq gözəldir, paylaşmaq daha gözəl - Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü

Bakıda bir sıra yollarda sıxlıq müşahidə olunur - SİYAHI

Bu gün 61-ci Münxen Təhlükəsizlik Konfransı işə başlayır

Tənhalıq müəyyən xəstəliklərin riskini artıra bilər - ARAŞDIRMA

“CNN Türk” telekanalı: Xocalı – əbədi yaşar faciə

Monteneqroda 74 yeni çimərlik zonası yaradılıb

Qazaxıstanda qədim türk artefaktı aşkar edilib

Almaniya ordusunun döyüş hazırlığı aşağı düşüb

Etna vulkanında yenidən lava axını müşahidə olunub

Çimərlik voleybolçularımız Misirdə dünya çempionatında iştirak edəcəklər

İtaliyada əlverişsiz hava şəraiti fəsadlar törədib

Konfrans Liqasında pley-off mərhələsinin ilk oyunları başa çatıb

Avropa Liqası: “Qalatasaray” məğlub olub, “Ayaks” qalib gəlib

Azərbaycanın gənc taekvondoçusu beynəlxalq turnirdə qızıl medal qazanıb

Bu gün 75-ci Berlin Beynəlxalq Film Festivalı start götürüb

Konfrans Liqasında pley-off mərhələsi 4 oyunla start götürüb

Avropa Liqası: “Fənərbağça” İstanbulda Belçika klubunu darmadağın edib

Maqsud İbrahimbəyov Yaradıcılıq Mərkəzində “Sevgi haqqında” kiçik ədəbi-poetik tamaşanın premyerası baş tutub

İmişlidə iki avtomobil toqquşub, xəsarət alan var

Azərbaycanın fiqurlu konkisürəni Avropa Gənclər Qış Olimpiya Festivalında çıxışını başa vurub

Şahmat üzrə ölkə çempionatında final mərhələsinin ilk oyunları keçirilib

Robert Kennedi ABŞ-ın Səhiyyə və Sosial Xidmətlərinin yeni katibi oldu

Azərbaycan-Çin əlaqələrinə həsr olunmuş tədbir keçirilib

İstanbulun tarixi kitabxanasına Azərbaycana dair zəngin kitab kolleksiyası hədiyyə edilib

Ruben Vardanyanın təqsirləndirildiyi cinayət işinin məhkəmə baxışı davam etdirilib VİDEO

Polşada Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Hökümə Əliyeva adına təqaüd proqramı təsis olunub

Mərmərə Qrupunun rəhbəri: COP29-un uğurlu təşkili Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki rolunun göstəricisi oldu

Vato Şakarişvili: Avropa İttifaqı artıq beynəlxalq siyasətin subyekti deyil

Naxçıvanda quş qripinə qarşı epizootoloji monitorinqlər aparılır

Səməd Seyidov: Bu gün Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində ən vacib həlqələrdən birinə çevrilib

“Əmək bazarı” işçi qrupunun 2025-ci il üçün Fəaliyyət Planı müzakirə olunub

® “Birbank”ın baş icraçı direktoru: “Birbank Bir ekosisteminin mərkəzindədir və bu təqdimat yeni bir dövrün başlanğıcıdır!”

Dövlət Turizm Agentliyi 2024-cü il üzrə onlayn xəbər bülleteni hazırlayıb

“Bəylikdən cahan dövlətinə Osmanlılar” kitabı Türkiyədə nəşr olunub

Fermerlərin etirazı Kir Starmerin səfərini yarımçıq qoyub

Beynəlxalq axtarışda olan şəxs ölkəmizə gətirilib

Ölkəmizin sosial xidmət sahəsinin nümayəndələri Türkiyə təcrübəsini öyrəniblər

“Qərbi Azərbaycan tədqiqatları: çağırışlar və perspektivlər” mövzusunda elmi konfrans keçirilib

Yasamal Sosial Xidmət Mərkəzində “Açıq qapı” keçiriləcək

Rəşad Nəbiyev: Qazanılan nəticələr Azərbaycanın cüdo dünyasının qabaqcıl ölkələrindən birinə çevrilmək yolunda olduğunu təsdiqləyir

ADA məktəbliləri üçün Ədliyyə Nazirliyində infotur təşkil edilib

Britaniyanın maliyyə naziri iş təcrübəsini şişirtməkdə ittiham olunur

Münxendə avtomobili insanların üzərinə sürən şəxsin əfqan miqrant olduğu müəyyən edilib

Azərbaycanın mürəkkəb geosiyasi mənzərələrdə naviqasiya qabiliyyəti onu regional sabitliyin əsas aktoruna çevirir - RƏY

Azərbaycanın xarici siyasəti daxili siyasətinin davamıdır - ŞƏRH

“Vergi Xidməti–25: Davamlı inkişaf və effektiv transformasiya” mövzusunda Forum keçirilib YENİLƏNİB

ABŞ-da böhtan kampaniyalarına cəlb edilən media vasitələrinin siyahısı açıqlanır

Quş qripi xəstəliyinə qarşı epizootoloji monitorinqlər aparılır

İƏT mədəniyyət nazirləri Kazan şəhərini 2026-cı il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan ediblər

Azərbaycan-Çin strateji tərəfdaşlığı dinamik inkişaf edir - ŞƏRH

Prezident İlham Əliyev Çin telekanalına müsahibəsində ölkəmizin hədəflərini dünyaya bir daha bəyan etdi - ŞƏRH

Çin Ukraynada sülhə nail olunması ilə bağlı ABŞ və Rusiyanın planını alqışlayıb

Miras Jienbayev: Yaşıl energetikanı inkişaf etdirmək təşəbbüsünü irəli sürən Azərbaycan enerji sahəsində regional münasibətlərə vizyonunu təqdim edir MÜSAHİBƏ

AMEA-da Süleyman Dəmirəl Universitetinin rektoru ilə görüş olub

Bəxtiyar Vahabzadəsiz 16 il - Böyük şairin ev muzeyindən xüsusi REPORTAJ VİDEO

Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti yaranma gününü qeyd edib

Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib

Milli Məclisin sədri və Somali Prezidenti birgə işçi nahar ediblər

Azərbaycan ilə Çin arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafı iki dövlətin milli maraqlarını əks etdirir – ŞƏRH

Beynəlxalq Cüdo Federasiyasının prezidenti Azərbaycana təşəkkür edib

“E-sosial” portalı və “Əmək və Məşğulluq” e-sistemi ABŞ-da keçirilən müsabiqənin qalibi olub

Ərəb və Aralıq dənizi dövlətləri meşə yanğınları ilə mübarizə üçün şəbəkə yaradacaqlar

İtaliya ilə Azərbaycan arasında işgüzar forumların təşkili nəzərdən keçirilib

“Bir kəmər, bir yol” –yeni coğrafi xəritə, dostluq körpüləri və yeni üfüqlər ŞƏRH

Azərbaycanın stolüstü tennisçilər Türkiyədəki yarışda finala yüksəliblər

Zimbabvedə avtobusla yük maşınının toqquşması nəticəsində azı 24 nəfər ölüb

Sumqayıt şəhərində 595 kilometrlik magistral və paylayıcı su xətlərinin inşası nəzərdə tutulub

Biləsuvarda 5 kiloqram narkotik vasitə və silah-sursat aşkarlanıb

Arxeoloqlar Qüdsdə 9 min il yaşı olan altıbarmaqlı şaman qadının qalıqlarını tapıblar

Dövlət istiqrazlarından əldə olunan vəsaitlə investorlara 1,9 milyard manat borc ödənişi edilib

Azərbaycan Milli QHT Forumu USAID-lə əlaqədar ABŞ Prezidentinə və DOGE rəhbərinə müraciət ünvanlayıb YENİLƏNİB VİDEO

Ali Məhkəmə: Qanunsuz ağac kəsənlərə kömək edənlər də eyni cinayəti törətmiş hesab oluna bilər

Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi əlverişsiz hava şəraiti ilə bağlı sürücülərə müraciət edib

R.N.Mahmudun “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi İdarə Heyətinin sədri təyin edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin hərbi qulluqçuları medallarla təltif olunublar

Ötən ay pərakəndə ticarət şəbəkəsində istehlakçılara satılan məhsulun dəyəri açıqlanıb

Bosniya və Herseqovinanın Serbska Respublikasında xarici bayraqlardan istifadə qadağan olunub

Özbəkistanlı tələbələr Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində akademik təcrübə keçəcəklər

Qazax teatrında “Səsin mənəm, Xocalı!” adlı səhnə əsəri nümayiş etdiriləcək

Xalq yazıçısı Maqsud İbrahimbəyovun 90 illik yubileyi qeyd ediləcək - SƏRƏNCAM

Ermənilərin Təpəbaşı məscidində içki istehlak etməsinə beynəlxalq təşkilatlar münasibət bildirməlidir  – RƏY

Azərbaycan Respublikası Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Maqsud İbrahimbəyovun 90 illiyinin qeyd edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Azərbaycan cüdoçusu Bakıdakı “Böyük Dəbilqə” turnirini buraxacaq

“Böyük Dəbilqə”: Azərbaycan cüdoçularının ilk rəqibləri bəlli olub

İtaliyanın Luiss Universitetinin nümayəndə heyəti ADA Universitetində görüşlər keçirir: əməkdaşlıq genişləndirilir VİDEO

Laşa Darsaliya: Azərbaycan-Gürcüstan strateji tərəfdaşlığı nümunədir

Türkiyə və Pakistanın liderləri iki ölkə arasında dostluğun sarsılmaz olduğunu bildiriblər

Münxendə avtomobilin mitinq iştirakçılarının üzərinə hərəkət etməsi nəticəsində azı 20 nəfər xəsarət alıb YENİLƏNİB

DYP əməkdaşları Şabranda məktəblilərlə maarifləndirici görüş keçirib

BDU-HUJI ikili diplom proqramı üzrə Rəhbər Komitənin növbəti görüşü keçirilib

Binəqədidə qanunsuz fəaliyyət göstərən su emalı müəssisəsi aşkarlanıb

Türkiyə ordusu son bir həftə ərzində Suriya və İraqda 56 terrorçunu məhv edib

İslamabadda Türkiyə Prezidenti və Pakistanın Baş naziri arasında danışıqlar aparılıb

Dövlət zəmanətli borcun ÜDM-də payı açıqlanıb

Piyada məsuliyyətsizliyi növbəti dəfə faciəyə səbəb olub

Somali Prezidenti komando hərbi hissəsində olub

Ağcabədi polisi rayon sakininin avtomobilindən 10 kiloqram narkotik vasitə aşkarlayıb

Polis Biləsuvarda 5 kiloqram narkotik vasitə və silah-sursat aşkarlayıb

Xarici dövlət borcunun 27 faizini avrobondlar təşkil edir