Orta və kiçik biznesin inkişafında pərakəndə sektorun rolu: Azərbaycan və beynəlxalq təcrübədə müqayisəli TƏHLİL
Bakı, 17 aprel, Təhminə Verdiyeva, AZƏRTAC
Orta və kiçik sahibkarlıq subyektləri müasir iqtisadi sistemlərin sabitliyi və cəmiyyətin sosial rifahının təmin edilməsində mühüm struktur elementi kimi çıxış edir. Bu müəssisələr yeni iş yerlərinin yaradılması, regionlarda iqtisadi fəallığın stimullaşdırılması və yerli istehsalın təşviqi baxımından əhəmiyyətli rol oynayır. Bu kontekstdə pərakəndə ticarət sektoru orta və kiçik bizneslərin fəaliyyət dairəsinin genişləndirilməsi üçün əsas platformalardan biri kimi qiymətləndirilir. Sözügedən sektor məhsulların son istehlakçıya çatdırılmasını təmin etməklə yanaşı, sahibkarlara müştəri ilə birbaşa qarşılıqlı əlaqə qurmaq imkanı da yaradır. AZƏRTAC Azərbaycan və beynəlxalq miqyasda kiçik-orta bizneslərin inkişafında pərakəndə sektorun funksional rolunu rəsmi mənbələr və faktiki göstəricilər əsasında araşdıraraq təhlil məqaləsini təqdim edir.
Azərbaycanda və beynəlxalq arenada pərakəndə sektor və kiçik-orta bizneslərin inkişaf dinamikası
Beynəlxalq təcrübəyə nəzər saldıqda, kiçik və orta bizneslərin qlobal iqtisadiyyatda mühüm yer tutduğu müşahidə olunur. Avropa İttifaqında (Aİ) bu bizneslər bütün müəssisələrin 99 faizini təşkil etməklə yanaşı, təxminən 100 milyon insanın məşğulluğunu təmin edir. ABŞ-da isə 31,7 milyon kiçik biznes fəaliyyət göstərir ki, bu da ölkədəki firmaların 99,9 faizini təşkil edir. Müasir dövrdə rəqəmsallaşma orta və kiçik bizneslərin inkişafında əsas amillərdən birinə çevrilib. Bu baxımdan, 2023-cü ildə “TikTok” (Böyük Britaniya) tərəfindən yaradılan “SME Council” təşəbbüsü diqqətəlayiqdir. Bu təşəbbüs mikro və kiçik sahibkarlara rəqəmsal mühitdə məhsullarını tanıtmaq və satmaq imkanlarını genişləndirməyi hədəfləyir. Bütün bu tendensiyalar göstərir ki, həm yerli, həm də qlobal miqyasda pərakəndə sektor və kiçik-orta bizneslərin inkişafı iqtisadiyyatın dayanıqlı və inklüziv böyüməsində mühüm rol oynayır.
Araşdırmalar göstərir ki, pərakəndə sektor kiçik və orta bizneslərin iqtisadi sistemə inteqrasiyasında mühüm körpü rolunu oynayır. Bu sektor həm də yerli istehsalçılar üçün məhsullarını istehlakçılara çatdırmaq, bazar tələbatını anlamaq və rəqabət mühitində mövqelərini gücləndirmək baxımından vacib platforma yaradır. Azərbaycanda pərakəndə sektor dinamik inkişaf mərhələsində olsa da, bu inkişafın davamlı və sistemli şəkildə təmin olunması üçün əlavə strateji addımların atılması zəruridir. Rəqəmsallaşma sahəsində müəyyən irəliləyişlər əldə edilsə də, bu prosesin daha sürətli və hərtərəfli həyata keçirilməsi üçün əlavə tədbirlərə ehtiyac var. Xüsusilə mikro və kiçik sahibkarların rəqəmsal texnologiyalardan istifadəsi, onlayn satış platformalarına çıxışı və rəqəmsal marketinq alətlərindən faydalanması önəmli faktorlardandır. Bu istiqamətdə texniki biliklər, maliyyə resurslarına çıxış və infrastrukturun yetərli olması da mühüm rol oynayır.
Avropa İttifaqı və ABŞ təcrübəsi göstərir ki, orta və kiçik bizneslərin inkişafında dövlətin rolu əvəzsizdir. Bu ölkələrdə dövlət orqanları bir tərəfdən normativ-hüquqi bazanı sadələşdirərək sahibkarlığın genişlənməsinə şərait yaradır, digər tərəfdən isə startaplar və kiçik bizneslər üçün güzəştli kreditlər, subsidiyalar, texniki və məsləhət dəstəyi təqdim edir. Bundan əlavə, bu ölkələrdə orta və kiçik bizneslərin rəqəmsal bazara çıxışı dövlət proqramları ilə təşviq olunur, e-kommersiya sahəsində maarifləndirici kampaniyalar həyata keçirilir.
Azərbaycanda irəliləyiş üçün təklif olunan strateji istiqamətlər
1.Rəqəmsal keçidin sürətləndirilməsi. Kiçik sahibkarların e-ticarət platformalarına çıxışı asanlaşdırılmalı, bu sahədə texniki dəstək və təlim proqramları genişləndirilməlidir. Xüsusilə regionlarda yaşayan sahibkarlar üçün onlayn ticarətin əsasları, rəqəmsal ödəniş sistemləri və sosial media marketinqi üzrə təlimlər təşkil olunmalıdır.
2.Logistika və təchizat zəncirinin inkişafı. Orta və kiçik bizneslərin məhsullarının daha effektiv şəkildə bazara çıxarılması üçün regionlarda müasir logistika mərkəzləri yaradılmalıdır. Bu mərkəzlər həm məhsulun saxlanması və daşınması, həm də təchizat zənciri idarəçiliyi sahəsində dəstək imkanları təmin etməlidir.
3.Maliyyə resurslarına çıxışın təmin edilməsi. Sahibkarların kredit, investisiya və dövlət dəstəyi proqramlarına çıxışı sadələşdirilməli, xüsusilə rəqəmsal biznes təşəbbüslərinə yönəlmiş maliyyə alətləri genişləndirilməlidir.
4.Marketinq və innovasiya imkanlarının artırılması. Yerli məhsulların rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi məqsədilə sahibkarlara brendinq, müştəri təcrübəsinin idarə olunması və rəqəmsal marketinq strategiyaları üzrə məsləhət və təlim xidmətləri göstərilməlidir. Eyni zamanda, innovativ texnologiyalara çıxış imkanları yaradılmalı və onların tətbiqi təşviq olunmalıdır.
5.İnstitusional dəstəyin gücləndirilməsi. Orta və kiçik bizneslərin ehtiyaclarına cavab verən ixtisaslaşmış dövlət qurumları daha çevik və koordinasiyalı şəkildə fəaliyyət göstərməlidirlər.
Nəticə olaraq, pərakəndə sektor yalnız məhsulların satış nöqtəsi deyil, həm də sahibkarlığın inkişafı üçün strateji platforma kimi çıxış edir. Rəqəmsallaşma və beynəlxalq təcrübələrin tətbiqi bu platformanın effektivliyini artırmaqla yanaşı, kiçik və orta bizneslərin iqtisadi sistemdə dayanıqlı yer tutmasına şərait yaradır. Bu istiqamətdə atılacaq hər bir addım ölkə iqtisadiyyatının inklüziv və rəqabətədavamlı inkişafına mühüm töhfə verəcək.
Yazı Azərbaycan Mətbuat Şurasının, Ticarət Şəbəkələrinin İnkişafı İctimai Birliyinin və “Veysəloğlu” Şirkətlər Qrupunun “Orta və kiçik biznesin inkişafında pərakəndə sektorun rolu” mövzusundakı birgə müsabiqəsinə təqdim olunur.
Bölmənin digər xəbərləri
