Bakı, 9 yanvar, Anara Axundova, AZƏRTAC

AZƏRTAC Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yoqa mütəxəssisləri ilə silsilə müsahibələri davam etdirir.

Növbəti həmsöhbətimiz 2012-ci ildə bu yola çıxan yoqa müəllimi Qafar Qənizadə oldu. Təcrübə illəri ərzində o, hatha-yoqa, flay-yoqa və teta-hilingu üzrə bir neçə müəllim sertifikatı alaraq dərin bilik və təcrübə əldə edib, qazandığı bilikləri təcrübələrinə inteqrasiya edib. 2018-ci ildə Qafar öz terapevtik tədris kursunu yaradıb.

- Qafar, yoqaya necə gəldiniz?

- İlk ixtisasım kompüter mühəndisi olub. 2009-2010-cu illərdə yaxın rəfiqəm Səbinə Şahı hatha-yoqa üzrə sertifikat alıb məşq etmək üçün evində kiçik qruplar təşkil edirdi. Mən ağır iş günündən sonra bel və boyun ağrısı ilə yoqa ilə məşğul olmaq üçün onun yanına gəldim. Xatırlayıram ki, meditasiyadan sonra ilk dəfə gözlərimi açdım və başa düşdüm; bütün həyatım boyu mənim məhz buna ehtiyacım olub. O gündən oxumağa başladım. Sonra həyat yoldaşım gördü ki, bu, mənim xoşuma gəlir, yaxşı alınır, dedi ki, bəlkə, sən də müəllim olasan? Düşündüm ki, niyə də olmasın? Həmin vaxt Səbinə Şahı həyat yoldaşı Anar Şahı ilə birlikdə studiya açdılar. Studiyada Rasim Həsənov dərs deyirdi. O, sovet dövründən yoqa ilə məşğul olub, geoloqdur, müxtəlif ölkələrə göndərilib və yoqa ilə belə tanış olub. Ondan dərs aldım. Sonra Şahının emalatxanasında müəllimlərdən biri birdən-birə dərs deyə bilmədi və məndən onu əvəz etməyi xahiş etdilər. O vaxt heç bir təcrübəm də yox idi, təhsilimi təzəcə bitirmişdim. (Gülür.) O gündən mən yoqa ilə məşğulam.

- Sizin üçün yoqa nə deməkdir?

- Hər şey! Həqiqətən də, hər şey. Bu, düzgün düşüncədir. Bu, bütün vəziyyətlərə yüngül yanaşmaq bacarığıdır. Bu, nəfəs almaqdır. Yoqa yaxşı dost, yaxşı mentordur. Aydındır ki, bu, bədəni, zehni və ruhu bərpa etmək üçün universal bir vasitədir. Amma düşünürəm ki, yoqa XXI əsrdə xoşbəxt və uğurlu olmaq üçün vasitədir. Yoqa ilə məşğul olmağa başladığım andan istədiyim hər şeyə nail olmuşam.

- Siz yoqada öz istiqamətinizdən bəhs edin. Bu, çox maraqlıdır.

- Anladım ki, yoqa təkcə hatha-yoqa və ya kundalini-yoqa deyil. Belə bir konsepsiya var, məsələn, Qafqaz yoqası kimi, o, klassik hatha-yoqaya bənzəyir, lakin orada qırmızı, yaşıl və mavi rənglə işləmə nəzərdə tutulur və bu, çox maraqlıdır. Müşahidə etdim və anladım ki, hatha-yoqa əladır, lakin ona kundalini-yoqanın müəyyən bir hissəni əlavə etsək, daha yaxşı olacaq və teta-hilinqdan hansısa meditasiya əlavə olunsa, daha da yaxşı olacaq. Metaforik kartlar və psixoterapiya üsulları əlavə edilərsə, daha yaxşı olar. Yəni belə bir müəllif kompleks təcrübəsi alındı və mən onu artıq 5-6 ildir özümə, tələbələrimə, şagirdlərimə tətbiq edirəm və yaxşı nəticələr alınır.

- Yoqada üslubları qarışdırmaq nə dərəcədə məqbuldur?

- “Yoqa” sözünün özü “birlik” deməkdir. Növlər və istiqamətlər niyə ayrılmalıdır ki? Mən işləyən hər şeydən istifadə edirəm. Üstəlik, mən kompüter mühəndisliyinə də boş yerə vaxt sərf etməmişəm. Mən başa düşdüm ki, kompüter mühəndisliyi insan mühəndisliyi, ruh mühəndisliyi ilə eynidir. Kompüter sferasında hər şey kainatın nümunəsi üzərində qurulub. Hətta proqramlaşdırma dilləri də təsdiqdir, metaforik kartlardır. İnsanlar məndən kompüter mühəndisliyini niyə tərk etdiyimi soruşanda həmişə zarafatlaşıram: deyirəm, kompüterlər ünsiyyət qurmur, geriyə dönüş etmir. İnsanlar isə edir. Mən insanları “təmir edirəm” və onlar gülümsəyir, sevinirlər. Bu şəkildə axı daha maraqlıdır.

Qafar, sizcə, son illər yoqa niyə dünyada bu qədər populyarlaşıb? Ümumiyyətlə, yoqa Amerika və Avropaya necə gəldi?

-Ötən əsrin 70-ci illərində kundalini-yoqa müəllimləri, ilk növbədə, hippilərə müraciət etdilər, onların psixotrop dərmanlara olan aludəliyini aradan qaldırmağa kömək etmək istədilər, onlara nəfəs almağın, kriya (qədim meditasiya və nəfəs məşqləri sistemi – müəllif) etməyin mümkün olduğunu göstərdilər. Yəni yoqa insanları asılılıqdan azad edirdi. Məncə, yoqa hər kəsə bir növ azadlıq verir, ona görə də o, bu qədər populyardır.

- Bəs niyə yoqa ölkəmizdə getdikcə populyarlaşır?

- İnsanlar müxtəlif səbəblərdən yoqaya gəlirlər. Məsələn, məni götürək - mən yoqaya bədənimi “təmir etmək” üçün gəldim, çünki ağrıyırdı. Sonra başa düşdüm ki, təkcə bədəni “təmir etmək” deyil, həm də zehni hissə ilə, ruhla işləmək, həm də ailə proqramına, karmik proqrama qərq olmaq mümkündür. Aktiv idmanı o qədər də sevməyən insanlar var, amma yoqada məcburiyyət yoxdur, ona görə də onlar yoqanı seçirlər. Qalanları mənəviyyat üçün gəlir, belələri də çoxdur. Son vaxtlar Azərbaycandan olmayan çoxlu tələbələrim var: ABŞ, Avropa, Rusiyadan. Sizə deyim ki, Azərbaycanda yoqada dünyanın qalan hissəsindən fərqli olaraq mənəvi aspektlər üstünlük təşkil edir. Başqa ölkələrdən olan tələbələr var ki, təcrübə keçmək üçün bizə, Azərbaycandan olan müəllimlərə müraciət edirlər. Biz onlara lazımınca dəyər vermirik. Onlar çox dərin təcrübələr aparırlar.

- Bu, yerin enerjisi ilə əlaqədardır?

- Düşünürəm ki, əlaqədardır. Çünki qədim zamanlardan hindular Şivaya sitayiş etmək üçün ərazimizə, Atəşgah atəşpərəst məbədinə gəliblər. Əvvəllər onun üzərində üçbaşlı əsa var idi, sonra çıxarıldı. Onlar Hindistandan Azərbaycana piyada həcc ziyarətinə gəlirdilər. Bura niyə gəlirdilər? Çünki buradakı torpaq xüsusidir. Bizim Abşeron yarımadasından 50-ci paralel keçir və hesab olunur ki, orada olan yer titrəyişləri ürəyi sağalda bilər. Xəzər dənizindən, şimal tərəfdən yod və bromla zənginləşən külək əsir və bu, ürək-damar sisteminə kömək edir. Yəni bütün Xəzər sahili dördüncü çakranın – anahatanın şəfasıdır. Anahata maddi və mənəvi olanı birləşdirir, çakraların mərkəzidir. Bütün bunlar burada, bizim Abşeron yarımadasındadır.

- Qafar, müasir insanın hansı fiziki və ya zehni tipik problemləri var və yoqa onların həllində necə kömək edə bilər?

- Mən deyərdim ki, dünyada bir nömrəli problem insanların nəfəs almasını dəyərsizləşdirməsidir. Burundan sadə təbii nəfəsalma. İnsan ağızdan nəfəs almaq üçün yaradılmayıb. Burunda mayenin saxlandığı xüsusi boşluqlar var - oksigen burun dəliklərindən keçdikdə o, bu maye ilə zənginləşir və oksigenin qanda daha tez, asan və təbii şəkildə həllinə kömək edir və beləliklə, bu proses ürəyi həddindən artıq yükləmir. Yəni insan ağzından nəfəs alırsa, deməli, ürək-damar sistemində problemlər var. Hətta insan idmanla məşğul olursa, düzgün qidalanırsa, hər şeyi düzgün edirsə də, lakin ağzından nəfəs alırsa belə, onun yuxu, sinir sistemi, həzm - hər şeylə bağlı problemləri olacaq. Nəfəs vermək də burundan olmalıdır. Məktəbdə uşaqlara bunu öyrətsəydilər, əla olardı. İnsanın sinir sistemi burun dəlikləri ilə bağlıdır. Yoqada qadın və kişi enerji kanalları anlayışı var: ida və pinqala. Sol burun dəliyindən fəal nəfəs aldıqda parasimpatik sinir sistemi aktivləşir, bədəndəki proseslər yavaşlayır, sakitləşir - bu, axşam saat 5-6-dan sonra baş verir. Günün birinci yarısında sağlam insan sağ burun dəliyindən daha aktiv nəfəs alır. Bədən anlayır ki, oyanmaq vaxtıdır. Bu, düzgün işləmirsə, biokompüteriniz hansı vəziyyətdə olduğunuzu, nə baş verdiyini başa düşməyəcək – o, oyaqdır, istirahət edir, uzanır, yoxsa qaçır? Bu, çox vacibdir. Üstəlik, yalnız sol burun dəliyinizdən nəfəs alsanız, təzyiq aşağı düşəcək, yalnız sağ tərəfdən yüksələcək. Növbə ilə olsa, normallaşacaq.

- Oxucularımıza hər kəsin istifadə edə biləcəyi sadə gündəlik yoqa məsləhəti verin.

- İlk növbədə, necə nəfəs aldığınıza fikir verin. Bunu müşahidə etməyə başlayın. Ağzınızdan nəfəs aldığınızı düşünüb bunu dərk etməyiniz əla olacaq. Buna diqqət yetirdikdən sonra buruna qayıdın. Bu, sadə səslənsə də, problemlərinizin 50 faizini həll edəcək. Xüsusi tənəffüs üsulları var, onlar üçün yoqa müəllimlərinə müraciət etmək lazımdır. Amma sadə, zərərsiz bir məsləhət; burnunuzdan nəfəs alıb-almadığınıza diqqət yetirməyə başlayın. Oksigen həyatdır. Biz həyatla nəfəs alırıq. Yəni insan həyatı qəbul edə bilmirsə, özünü sevmir və ya Yaradanın sevgisinin ona yaxınlaşmasına imkan vermir. Bizim ruhumuz işıq və sevgi enerjisidir. Hər kəs bu həyata Yaradanın resursu ilə gəlir. Hər kəs özünü sevməli və Yaradandan gələn bu sevgini qəbul etməyə imkan verməlidir.

- Qafar, söhbətimizin sonunda eksperiment aparaq. Hansı üsullarınızdan indi yararlana bilərik?

- Gəlin, metaforik kartlarla işləməyə cəhd edək.

- Metaforik kartlar yoqa ilə necə əlaqəlidir? Onları öz təcrübənizə necə inteqrasiya edirsiniz?

- Çox vaxt insanlar yoqa ilə məşğul olmaq üçün yanıma gəlirlər və hansısa fiziki problemi düzəltmək istəyirlər, lakin tədricən məlum olur ki, onların şüuraltında da bir problem var. Bəzən insan özü də bilmir ki, onun şüuru, məsələn, hansısa uşaqlıq travmasını boğub və onu şüuraltında gizlədib və o, özü də həyatından hansısa hadisəni unudub, amma probleminin - panik hücumların və ya depressiyanın kökündə məhz bu hadisə dayanır. Yaxud deyək ki, insanın bel ağrısı var və o, fiziki olaraq lazım olan hər şeyi edir, amma ağrı keçmir. Bu halda kartlarla işləməyi təklif edirəm. Bu yolla biz müəyyən edə bilərik ki, insanın ağrısı hansı hisslər, hansı duyğulardan bəhs edə bilər və metaforik kartların köməyi ilə bu məlumat şüuraltından çıxır. Yəni çox vaxt insan bir sorğu ilə gəlir, amma başqa bir şey ortaya çıxır və kartlar bu məsələdə kömək edir.

Metaforik kartlarla eksperiment mənim üçün çox maraqlı və əyləncəli oldu. İlk növbədə, məni maraqlandıran sualı zehni olaraq və ya yüksək səslə verməliydim və ya məni narahat edən problemi müəyyənləşdirməli idim. Sonra Qafar heç düşünmədən üç rəqəmi səsləndirməyimi istədi. Bundan sonra biz bir dəst oyun kartında deyilən nömrələri olan kartları tapdıq. Hər bir kartda bir şəkil və qısa təsvir var idi. Qafar mənə mətnlərin mənasını anlamağa kömək etdi. Proses oyun və art-terapiya seansı arasında orta bir şeyə bənzəyirdi və xoş hisslər buraxdı.

P.S. Təsadüfdür, yoxsa yox, amma Qafarla görüşdükdən düz 10 gün sonra eksperimentimiz zamanı zehni olaraq verdiyim sual gözlənilmədən öz həllini tapdı...