SİYASƏT
Azərbaycan ilə Malayziya arasında sürətlə inkişaf edən əlaqələr qarşılıqlı faydaya əsaslanır
Kuala-Lumpur, 26 iyun (AZƏRTAC). Azərbaycanın Malayziyadakı səfiri Qaley Allahverdiyev AZƏRTAC-ın xüsusi müxbirinə müsahibə vermişdir.
Müsahibəni təqdim edirik.
-Cənab səfir, Azərbaycan ilə Malayziya arasında əlaqələri necə səciyyələndirərdiniz?
-Azərbaycan ilə Malayziya arasında əlaqələr sürətlə inkişaf edir və qarşılıqlı faydaya əsaslanır. Malayziya Azərbaycanın müstəqilliyini 1991-ci ilin dekabrında tanımış və iki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin aprelində yaradılmışdır.
Vurğulamaq istərdim ki, Azərbaycan ilə Malayziya arasında yüksək səviyyəli əlaqələrin əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuşdur. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) 1994-cü ildə Mərakeşdə keçirilmiş VII Zirvə toplantısında ilk dəfə olaraq ulu öndər Heydər Əliyev Malayziyanın sabiq Baş naziri Mahathir bin Mohamadla görüşmüş, bununla da iki ölkə arasında münasibətlərin əsası qoyulmuşdur. 2006-cı ildən isə İki ölkə arasında rəsmi əlaqələr intensiv xarakter almışdır. Həmin il Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Malayziyaya rəsmi səfərə gəlmişdir. 2006-cı ilin avqustunda Baş nazir Artur Rasizadə Kuala Lumpurda İƏT-in fövqəladə Zirvə toplantısında iştirak etmiş, 2012-ci ilin noyabrında isə Azərbaycan Milli Məclisinin sədri Oqtay Əsədovun Malayziyaya rəsmi səfəri olmuşdur. Bu ilin martından isə Malayziyanın Azərbaycanda səfirliyi fəaliyyətə başlaması ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın inkişafında mühüm rol oynayacaqdır.
Ötən dövrdə tərəflər arasında informasiya texnologiyaları, təhsil, mədəniyyət, turizm, hava nəqliyyatı və digər sahələrdə əməkdaşlıq əlaqələri yaradılmışdır və bu əlaqələr getdikcə daha intensiv xarakter almaqdadır.
-Malayziya ilə Azərbaycan arasında ikitərəfli iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə əlaqələri necə xarakterizə edərdiniz?
-Qeyd edim ki, Azərbaycan ilə Malayziya arasında iqtisadi əməkdaşlıq da digər sahələr kimi inkişafdadır. 2012-ci ilin dekabrından “Malayziya Hava Yolları” şirkəti birgə yükdaşıma əməliyyatlarının həyata keçirilməsi üzrə razılaşma əsasında Heydər Əliyev Beynəlxalq Hava Limanını əsas tranzit uçuş məntəqəsi seçmişdir. Daha sonra Azərbaycan və Malayziyanın hava nəqliyyatı qurumları arasında əməkdaşlığa dair Anlaşa Memorandumu və 2013-cü ilin fevralında bunun davamı olaraq iki ölkənin “Silk Way Airlines” və “MASkargo” aviaşirkətləri arasında əməkdaşlığa dair sənəd imzalanmışdır.
2013-cü il fevralın 8-də Azərbaycanın ilk telekommunikasiya peyki “Azərspace-1” Malayziyanın “Measat Satellite Systems” (MEASAT) aerokosmik şirkəti ilə birlikdə həyata keçirilən uğurlu əməkdaşlıq nəticəsində orbitə buraxılmışdır. “Azərspace-1” peykinin yerləşdiyi 46 dərəcə Şərq uzunluq dairəsinə dair orbital mövqe həmin şirkətdən 15 il müddətinə icarəyə götürülmüşdür.
Ötən dövrdə iki ölkə arasında müdafiə sənayesi sahəsində də əlaqələr inkişaf etmişdir. Cari ilin aprelində Azərbaycanın müdafiə sənayesi nazirinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Malayziyada keçirilən DSA-2014 beynəlxalq müdafiə sərgisində iştirak etmişdir. Sərgi zamanı Azərbaycanın istehsal etdiyi müdafiə sənayesi məhsulları iştirakçılar tərəfindən böyük maraqla qarşılanmış, bir sıra şirkətlərlə əməkdaşlıq barədə razılıq əldə olunmuşdur.
Bu yaxınlarda Malayziya iqtisadiyyatının lokomotivi olan “PETRONAS” şirkətlər qrupunun prezidentinin Azərbaycana ilk səfəri baş tutmuşdur. Bu səfər ərəfəsində iki ölkə arasında əməkdaşlığın inkişafına böyük təsir göstərəcək qərarlar qəbul olunmuşdur. Eyni zamanda, Malayziya Avropanın enerji təminatında mühüm rol oynayacaq TANAP layihəsinə investisiya qoyuluşunda maraqlıdır və bu beynəlxalq əhəmiyyətli layihədə iştirak etmək niyyətindədir.
Bundan başqa, Malayziya Texniki Əməkdaşlıq Proqramı çərçivəsində təşkil edilən təcrübə kurslarında müxtəlif sahələrdən, o cümlədən vergi, gömrük, fövqəladə hallar, statistika, meteorologiya, turizm, elm, televiziya yayımı, diplomatiya sahələrindən azərbaycanlı mütəxəssislər iştirak edirlər.
İki ölkə arasında mədəni və humanitar sahələrdə əməkdaşlıq da uğurla davam etdirilir. Cari ilin oktyabrında Bakıda keçiriləcək Beynəlxalq Humanitar Forumda Perak Sultanlığının Sultanı Azlan şahın da iştirakı gözlənilir. Sultanlığın paytaxtı İpo şəhəri ilə Naxçıvan şəhəri arasında qardaşlaşma müqaviləsinin imzalanması istiqamətində hazırlıq işləri aparılır.
Elm sahəsində də ölkələrimiz arasında sıx əlaqələr mövcuddur. Malayziyanın gənc alimləri mayda Bakıda keçirilmiş Gənc alimlərin konfransında fəal iştirak etmişlər.
-Cənab səfir, bilirsiniz ki, Azərbaycan üçün ən ağrılı problem Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. Münaqişənin həlli istiqamətində Azərbaycanın mövqeyi ilə bağlı Malayziya ictimaiyyəti nə qədər məlumatlıdır və bu istiqamətdə səfirlik nə kimi işlər görür?
- Əlbəttə, səfirliyimiz ilk növbədə Malayziya ictimaiyyətinə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı ölkəmizin ədalətli mövqeyini çatdırmağa çalışır. Malayziya Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü birmənalı tanıyır və bu, rəsmi sənədlərdə də öz əksini tapmışdır.
Səfirliyin təşkil etdiyi tədbirlər vasitəsilə yerli ictimaiyyətin münaqişənin mahiyyətinə dair daha geniş məlumatlandırılması sahəsində mütəmadi iş aparır. Bu xüsusda dövlət rəsmiləri, parlament üzvləri, ictimaiyyətin müxtəlif dairələri, mətbuat nümayəndələri ilə keçirilən görüşlər mühüm rol oynayır. Həmçinin yerli mətbuatda müntəzəm çıxışlarla yanaşı, malay dilində kitabların nəşrinə də xüsusi diqqət yetirilir. Malayziyalı gənclərin münaqişə ilə bağlı ətraflı məlumatlandırılması da səfirliyin diqqət mərkəzindədir və bir sıra universitetlərdə mövzu ilə bağlı “dəyirmi masa”ların təşkili barədə qərarlar qəbul olunmuşdur. Bundan əlavə, cari ilin payızında bir neçə universitetin tələbələrinin iştirakı ilə “Azərbaycan haqqında nə bilirsən?” adlı müsabiqənin keçirilməsi və qaliblərin ölkəmizə səfəri planlaşdırılır.
Malayziya parlamentinin rəhbərliyi ilə aparılmış müzakirələr zamanı Xocalı soyqırımının tanınmasına dair razılıq əldə edilmişdir. Məsələnin müvafiq prosedurlardan sonra reallaşacağını gözləyirik.
-Malayziyada yaşayan Azərbaycan icması ölkəmizlə bağlı məsələlərdə fəaldırmı və səfirliyin diaspor ilə əməkdaşlığını necə qiymətləndirirsiniz?
-Səfirlik Malayziyada yaşayan soydaşlarımızla sıx əlaqədədir. Malayziyadakı soydaşlarımızın sayının nisbətən məhdud olmasına baxmayaraq, onların fəaliyyətini kifayət qədər uğurlu hesab etmək olar. Diaspor üzvləri Azərbaycanın təbliği istiqamətində hər zaman fəallıq göstərməyə çalışır və təşkil etdiyi müxtəlif səpkili tədbirlər vasitəsilə yerli əhalinin ölkəmizi daha yaxından tanıması üçün səylər göstərirlər.
Azərbaycan və Malayziya təhsil nazirliklərinin həyata keçirdiyi proqramlara uyğun olaraq hazırda bu ölkədə 25 azərbaycanlı tələbə təhsil alır. Hazırda malay şirkətlərində müvafiq mövqe qazanmış azərbaycanlılar da vardır ki, onlar həmin şirkətlərlə əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulmasında bizə yaxından kömək edirlər.
-Azərbaycanın sürətli inkişafı barədə artıq bütün dünyada və çox güman ki, Malayziyada da kifayət qədər məlumatlıdırlar. Bəs malayziyalı turistlərin Azərbaycana cəlb edilməsi işi hansı səviyyədədir?
-Azərbaycan və Malayziya arasında turizm sahəsində əlaqələr inkişaf edir və bu sahədə yaxşı potensial vardır. Malayziyadan Azərbaycana yalnız iş adamlarının deyil, turistlərin də axını artmaqdadır. Səfirlik tərəfindən son aylar verilmiş vizaların əksəriyyəti turistlərə məxsusdur. Səfirliyin təşəbbüsü ilə yerli turizm şirkətləri ilə təşkil edilən görüşlər bu işdə mühüm rol oynayır. Həmin görüşlərdə Azərbaycanın turizm potensialı, istirahət yerləri, mehmanxanalar və digər turizm infrastrukturu ilə bağlı geniş təqdimatlar keçirilir. Bundan əlavə, Malayziyada MDB ölkələri haqqında malay və rus dillərində xüsusi jurnalın nəşri planlaşdırılır. Belə bir nəşr ölkəmiz haqqında məlumatın kütləvi şəkildə yayılmasına və daha çox insanın bu barədə məlumat əldə etməsinə əhəmiyyətli təsir göstərəcəkdir.
2015-ci ildə Bakıda ilk Avropa Oyunlarının keçirilməsi ilə əlaqədar Malayziyada Azərbaycana maraq həddindən artıq çoxalmışdır. Səfirliyə Azərbaycana turizm turlarının təşkili ilə bağlı müraciətlərin sayının artmasında bu məsələ mühüm rol oynayır. Malay turistləri Qafqazı, xüsusən onun ən inkişaf etmiş ölkəsi olan Azərbaycanı yaxından tanımaq istəyirlər. Söz yox ki, ölkəmizdəki ictimai-siyasi sabitlik onlara bu niyyətlərini rahatlıqla reallaşdırmağa imkan verir. Səfirliyimiz isə Azərbaycanın Malayziyada daha geniş tanınması istiqamətində işini bundan sonra da fəal şəkildə davam etdirəcəkdir.
Vüqar Ağayev
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
Kuala Lumpur