Lənkəran, 30 noyabr, İlkin Adıyev, AZƏRTAC

Dəmirağacı ağacı cənub bölgəsinin florasının simvollarından biridir. “Qırmızı kitab”a düşən bu ağac, dəmir kimi möhkəm, suda isə batan yeganə ağacdır.

AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri xəbər verir ki, dəmirağacının özünəməxsus spesifik cəhətləri var. Hansı ki, bəzi cəhətləri digər bitkilərdə müşahidə edilmir. Əsasən subtropik və mülayim iqlimə uyğunlaşan bitki, daha çox meşədə, ikinci yarusta bitir. Dəmirağacı III dövrün relik bitkisidir. Ömrü də, başqa bir xəstəlik və ya zədə düşməyibsə, təxminən 200 ilə, hündürlüyü isə 20-25 metrə çatır.

Dəniz səviyyəsindən 400-600 metr hündürlükdə, daha çox Talış dağlarında yayılıb. Amma aparılan müşahidələr göstərir ki, dəmirağacına bəzən 1000-1200 metr hündürlükdə də rast gəlmək olur.

Bioloq Bahəddin Cəlalov bildirir ki, dəmirağacı qış aylarında çiçək açır. Mart ayından sonra meyvə gətirir: “Dəmirağacı yeganə bitkidir ki, çiçək açanda yarpaqlarını bir neçə formaya dəyişir və üç rəngdə olur. Bu ağac digər bitkilərə nisbətən havanı daha çox oksigenlə zənginləşdirir. Dəmirağacı həm rütubətliyə, həm də quraqlığa dözümlü ağacdır. Ölkəmizdə ancaq Xəzəryanı rayonlarda bitir. Bundan əlavə, ağac çiçəklənəndə toxumlarını öz yanlarına deyil, təxminən 7-8 metr kənara atır. Bir də köklərində pöhrələr əmələ gəlir ki, bununla da ağac çoxala bilir” , - deyə mütəxəssis əlavə edir.

Bir zamanlar sənayenin zəif inkişaf etdiyi dövrdə dəmirağacından maşınqayırmada və silah zavodunda istifadə edilib. Körpülərin tikintisində, parket və mebellərin istehsalında, avtomobillərin xüsusi konstruksiyasında belə istifadə olunub. Yerli sakinlər bu bitkini dekorativ məqsədlərlə istifadə olunmasını daha məqsədəuyğun hesab edirlər. Çünki dəmirağacı olan ərazilərdə havanın oksigen tərkibi daha zəngin olur.

Şəhər sakini Nəsir Məmmədov bildirir ki, dəmirağacı onun üçün bir gözəllikdir. Bu ağac Lənkəranın, eyni zamanda, uzunömürlülük simvolu sayılır: “Bizim şəhərdə elə bir həyət tapmazsınız ki, orada dəmirağacı əkilməsin. Havalar isti olanda onun altında sərin kölgəsi olur. Mən təklif edərdim ki, insanlar dəmirağacını öz həyətlərində daha çox əksinlər”.

Dəmirağacı ilə bağlı maraqlı faktlardan biri də milyonçu Nobel qardaşları ilə bağlıdır. Belə ki, tüfəng istehsalı ilə məşğul olan Nobel qardaşlarını Lənkərana məhz dəmirağacından ən yaxşı tüfəng qundaqları hazırlamaq arzusu gətirir. Amma Bakıda fontan vuran neft quyularını görən qardaşlar, tüfəng istehsalını buraxıb, mədənlərə sahib olurlar.

Hazırda dəmirağacı ən çox zəngin bitki örtüyü olan Hirkan Milli Parkının ərazisində qorunur. Ümumi ərazisi 40 min 358 hektar olan Hirkan Milli Parkının 20-25 faizini dəmirağac ağacı təşkil edir.