Bakı, 7 dekabr, AZƏRTAC

Parisi mübaliğəsiz olaraq dünyanın ən populyar turizm şəhəri adlandırmaq olar. Kim Parisdə olmayıbsa, ora getməyi arzulayır, gedib Parisi görənlər isə ora qayıtmaq istəyirlər. Bəs bu şəhərin qarşısıalınmaz cazibəsi nədən qaynaqlanır? Bəlkə möhtəşəm sarayların daşlarında donub qalan və Luvrda nümayiş etdirilən əsərlərdən boylanan tarixdən, yaxud Eyfel qülləsinin romantik aurasından. Bəlkə də bunun sirri fransız mətbəxinin son dərəcə ləzzətli yeməklərindədir. Parisdə turistlər ilk növbədə hara yollanırlar, bu şəhərdə qiymətlər necədir, şəhər nə dərəcədə təhlükəsizdir?

AZƏRTAC-ın müxbiri bu və bir çox digər suallara cavab vermək üçün Parisə yola düşüb.

Xəyallarımızdakı hava limanı, pulsuz makaronlar və ulduzlu otel

Milli aviadaşıyıcımız “Azərbaycan Hava Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin (AZAL) Bakıdan Parisə reysi birbaşadır. Amma bizim şərtlərimiz xüsusi idi: geriyə Brüsseldən qayıtmalıydıq, AZAL isə Brüsselə uçuşlar həyata keçirmir. Biz məsələnin ideal həllini yenə də Ukrayna Beynəlxalq Hava Yollarının (UBHY) uçuş cədvəlində tapdıq. Bakı-Kiyev-Paris tranzit aviareysinin müddəti, demək olar ki, elə birbaşa reys qədər – təqribən 6 saat çəkir. Özü də Avropanın istənilən paytaxtından geri qayıtmaq olar, çünki UBHY-nin marşrut şəbəkəsi olduqca genişdir.

Əslində, hər bir xarici səfər o ölkənin aeroportundan başlayır, aeroportunda da başa çatır. Turistlərin ölkə ilə tanışlığı da elə aeroportdan başlayır. Bu baxımdan Paris aeroportu o qədər diqqətəlayiqdir ki, biz təəssüratlarımızı sizinlə bölüşməyə bilməzdik. Məsələn, vaxtilə aeroportun rəhbərliyi sərnişinlər arasında “İdeal aeroport necə olmalıdır?” mövzusunda sorğu aparıb. Aeroportun daxili məkanı rəyi soruşulanların istəkləri əsasında yenidən qurulub. Bu gün Paris aeroportunda sərnişinləri onların gözləntilərinə uyğun təchiz edilmiş yeni terminal qarşılayır. İşıqlı terminal çox geniş və rahatdır, burada çoxlu oturacaq və kreslo qoyulub, müxtəlif kafe və restoranlar, pulsuz Wi-Fi var, döşəmədən başlayıb tavanadək davam edən pəncərələrdən gələn təyyarələri görmək mümkündür. Hər yerdə oyun avtomatları və “Sony PlayStation” əlavələri qoyulub. Böyüklər də, uşaqlar da bu oyun vasitələrindən pulsuz istifadə edirlər. Aparıcı brendlərin 100-dən çox mağazasında əyləncəli alış-veriş reys başlayana qədər asudə vaxtı maraqlı keçirməyə kömək edir.

Kiçik biclik: aeroportun mağazalarında və informasiya mərkəzlərində Parisin xəritəsi və güzəştli qiymətlər üçün müxtəlif kuponları olan kitabçanı (o cümlədən rus dilində) təmənnasız əldə etmək olar. Biz öz kitabçamızda Parisin ən tanınmış qənnadı şəbəkələrindən birindən – “Laderee”dən üç pulsuz “makaron” (fransız pirojnası) üçün kupon aşkar etdik və dərhal da bu kuponlardan yaralanıb pirojnaları həzm-rabedən keçirdik.

Paris aeroportu o qədər böyükdür ki, terminallar arasında pulsuz qatarlar şütüyür. Əgər tranzit sərnişinsinizsə, terminallardan birində yerləşən yeni oteldə nömrə tuta bilərsiniz. Özü də vacib deyil ki, onu bir gecəliyə tutasınız. Bir neçə saatlığa da götürmək olar. Bu müddət ərzində yatıb dincələ, yaxud özünüzü qaydaya sala bilərsiniz. Duş kabinəsi icarəyə götürmək, yaxud vanna qəbul etmək də olar. Xəyallarınızdakı hava limanı deyil, bəs nədir?

Aeroportdan Parisin mərkəzinə gəlmək üçün əvvəlcə dəmir yolu qatarına minmək, sonra dəmir yolu ilə metro xətlərinin kəsişdiyi stansiyada metro qatarına oturmaq lazımdır. Yaxşı olar, otelinizin hansı metro stansiyasının yaxınlığında yerləşməsi barədə qabaqcadan məlumatlı olasınız. Otelimiz “Plaza Athenee” Yelisey bağının yaxınlığında, metronun “Alma Marceau” stansiyasının böyründəki nüfuzlu Avenyu-Monten küçəsində yerləşir. Yeri gəlmişkən, otel hər baxımdan təqdirəlayiqdir. Onun pəncərələrindən Eyfel qülləsi bütün boyu bərabərində görünür. Oteldən qülləyə qədər piyada yeddi-səkkiz dəqiqəlik yoldur. “Dorchester Collection” şəbəkəsinin bu beşulduzlu otelini məşhurlar əbəs yerə bəyənmirlər. Mehmanxananın 100 ildən çox tarixi ərzində daha kimlər burada müsafir olmayıb: Marlen Ditrix, Jaklin Kennedi, İv Sen-Loran, Kim Beysinger, Morqan Friman və neçə-neçə məşhur şəxsiyyətlər. Bunu onların foyedə divardan asılmış fotoları da təsdiq edir. Bir çox məşhur filmlərin, o cümlədən Ceki Çanın iştirakı ilə “Pik saatı 3” filminin bu oteldə çəkilməsi də bizi heyrətləndirdi.

Bu cür səviyyəli və zəngin tarixli otellərdə olanda nömrədən çıxmaq istəmirsən. Amma əgər pəncərədən boylanan Paris səni səsləyirsə, bu əfsanəvi şəhəri yaxından tanımağa yollanmaqdan başqa seçimin qalmır.

Gəzinti kateri və Eyfel qülləsinin sirləri

Tanımadığın yerə bələd olmağın ən yaxşı üsulu, heç şübhəsiz, ekskursiyadır. Fərqi yoxdur, piyada, yaxud da avtobusda. Amma əgər şəhərin mərkəzindən bol sulu çay axırsa, ən yaxşı seçim kruizdir, axı bu cür gəzinti səadəti hər yerdə nəsib olmur. Parisin ən gözəl avenyusunun ərazisindən axan Sena çayı boyu içərisi turistlə dolu olan çoxlu gəzinti katerləri üzür. Kruiz xidmətlərini bir sıra şirkətlər göstərir. Onların ən məşhurları “Bateaux-Mouches” və “Bateaux Parisiens” adlı iki qocaman firmadır. Biz 1949-cu ildən fəaliyyət göstərən “Bateaux-Mouches” (Bato-muş “Yarasa”) firmasını seçdik. Burada adambaşına 75 avrodan başlayan qiymətlərə nahar da daxil idi ki, bu da bizi tam razı salırdı.

Budur Parisə qaranlıq çökür. “Jan-Sebastyan Muş” donanmasının əsas gəmisi açılır və yavaş-yavaş körpüdən aralanmağa başlayır. Gəzintinin marşrutu paytaxtın ən görməli yerlərini – Eyfel qülləsini, Notrdam kilsəsini, Luvr muzeyini, Zəfər tağını və bir çox digər yerləri gəmidən seyr etməyə imkan verir. Qonaqlar gəminin şüşəbəndli göyərtəsinə qədəm qoyan kimi onları dərhal qab-qacaq düşülmüş masalar arxasında otuzdururlar. Arzu edənlər göyərtənin açıq hissəsinə qalxıb unudulmaz mənzərələrdən zövq alırlar.

Amma katerimizin altından üzüb keçdiyi körpülər bizi daha çox heyrətləndirdi. Sena çayı Parisi iki hissəyə ayırır. Burada körpülər dekorativ rol oynamır, sakinlərin bir sahildən digər sahilə keçməsinə kömək edir. Paris körpüləri də diqqətəlayiq yerlərdir, axı onların hər biri özündə Fransa tarixinin kiçik parçasını yaşadır. Yeni körpü (1578), Kral körpüsü (1685-1689), III Aleksandr körpüsü (1896), İncəsənət körpüsü və bir-birinə bənzəməyən onlarca başqa körpü (cəmi 38 körpü). Sena çayında kruiz təkcə bu körpülərə görə nəyə desən dəyər.

İşıldayan çay sularında aramla üzən gəmi sərnişinlərdə gözqamaşdıran Parisin ümumi mənzərəsini canlandıran zaman ofisiantlar kulinariya sənətinin bütün qaydalarına uyğun tərtib edilmiş menyudakı ləziz təamları skripka və fortepiano musiqisinin sədaları altında sərnişinlərə təqdim edirlər. Turistləri ilk növbədə Fransa paytaxtının ən hündür tikilisi və rəmzi olan gözəl Eyfel qülləsi cəlb edir. Bu arxitektura abidəsinin hündürlüyü 324 metr, çəkisi 10 min 100 tondur. Qüllə bir il ərzində 7 milyona qədər müsafir qəbul edir və dünyada adamların ən çox gəldiyi pullu monument sayılır.

1889-cu il Ümumdünya sərgisi üçün müvəqqəti tikili kimi Qustav Eyfel tərəfindən ucaldılan qüllə texniki tərəqqini nümayiş etdirmək məqsədi daşıyırdı. Qüllə 20 il sonra sökülməli idi. Onu radionun ixtira olunması xilas etdi. Nəhayət, bu qüllədən istifadə yolu tapıldı: 1898-ci ildə qülləyə radioötürücülər bərkidildi; 1903-cü ildə qüllədən hərbi radio kimi istifadə olunurdu; 1925-ci ildə isə qüllədən ictimai radionun birinci proqramı yayımlandı.

Abidə 1980-ci illərdən müntəzəm təmir edilir, bərpa olunur və getdikcə artan müsafirlərin ehtiyaclarına uyğunlaşdırılır. Belə ki, hər yeddi ildən bir qülləyə xüsusi rəng çəkilir. Çalarına görə açıq qəhvəyi rəngi xatırladan rəng elə belə də adlanır: “Eyfel qülləsi rəngi”. Qüllə axşam saatlarında qızılı işıq saçır. 2003-cü ildə qüllədə 20 min lampa quraşdırılıb. Şəhər qaranlığa bürünəndən saat 01:00-dək hər saatın ilk beş dəqiqəsində bu lampaların işıqları çox gözəl sayrışır.

Bu gün qülləyə gələnlər qiymətləri 7-17 avro arasında olan üç səviyyəyə qalxa bilərlər. Biz piar-menecerin müşayiəti ilə ən yüksək səviyyəyə eksklüziv ekskursiya etdik və həmin müddət ərzində soraq kitabçalarında qeyd edilməyən çoxlu maraqlı fakt öyrəndik. Tezliklə saytımızda Eyfel qülləsinə həsr olunmuş ayrıca reportaj oxuya bilərsiniz.

Turistləri Luvra təkcə “Mona Liza”mı cəlb edir?

Parisə gedib Luvrda olmamaq böyük qəbahətdir. Fransa krallarının möhtəşəm sarayında yerləşən bu muzey dünyanın ən böyük və ən populyar muzeyidir. Luvrun kolleksiyalarında saxlanılan, antik zamanlardan 1848-ci ilədək dövrü əhatə edən 350 min əsərdən muzeydə 35 mini nümayiş etdirilir. Luvrun kolleksiyaları təkcə böyük bir zaman kəsiyini deyil, həm də qədim Misir, Yunanıstan və Romadan tutmuş Yaxın Şərq, Afrika və Qərbi Avropayadək geniş coğrafi məkanı əhatə edir. Muzeyin ayrıca ekspozisiyası İslam dünyası incəsənətinə həsr olunub.

Luvrun əsas girişində - şüşə konstruksiyalı məşhur piramidanın qarşısında fotosessiyadan sonra muzeyə gələnlərin əsas kütləsi onun ən məşhur eksponatlarının axtarışına başlayır. Bu, ilk növbədə, dahi Leonardo da Vinçinin “Cokonda” əsəridir. Müsafirlərin “Mona Liza” haradadır?” sualı ilə muzeyin nəzarətçilərini yormamaları üçün hər yerə bu məşhur tablonun nümayiş etdirildiyi zalın yolunu göstərən nişanlar qoyulub. Əsər ətrafında həmişə ajiotaj var. Hamı yaxından baxmağa, bu obraz fonunda “şelfi” çəkmək üçün münasib yer tapmağa çalışır. Muzeydəki əsərlərin böyük əksəriyyəti gözlə görünən müdafiə vasitələri olmadan sərgiləndiyi halda, “Cokonda” gülləkeçirməz qalın şüşə arxasında gizlədilib. Hər iki tərəfində mühafizəçilər dayanıb. Görünür, Fransada 100 il əvvəl “Mona Liza”nın oğurlanması ilə bağlı kədərli hadisəni unutmayıblar. 1911-ci ildə bir italiyalı bu əsəri öz vətəninə qaytarmaq məqsədi ilə oğurlamışdı. Əsər tapıldı və Luvrda əvvəlki yerindən asıldı. Amma o vaxtdan “Mona Liza”nın populyarlığı daha da artdı və müvafiq olaraq muzeyin təhlükəsizlik tədbirləri də gücləndirildi.

Amma “Cokonda” Luvrun yeganə sərvəti deyildir. Burada çox yüksək mədəni və mənəvi dəyəri olan on minlərlə əsər nümayiş etdirilir. Sənət xiridarları günlərini bu muzeydə keçirərək, incəsənətin tarixini öyrənirlər. Rəssamlar isə heykəllərin ətrafında qrup şəklində oturub naturadan eskizlər çəkirlər. Qeyd edək ki, onlar üçün muzeyə giriş pulsuzdur. Amma turistlər bütün əsərlərə baxmağa macal tapmırlar. Odur ki, kəpənək kimi bir əsərdən başqa əsərə “qonurlar” ki, burada çəkdirdikləri koloritli şəkilləri də göstərərək qürurla desinlər: “Mən Luvrda olmuşam”.

Luvrun diqqətəlayiq ikinci əsəri tablo deyil, heykəldir. “Mona Liza”nın ətrafında vurnuxduqdan sonra turistlər Miloslu Veneranı görmək üçün onun axtarışına çıxırlar. Bəli, səhv etmədiniz, dünya şöhrətli həmin qolsuz gözəlin. Eramızdan əvvəl təxminən 130-100-cü illər arasında yaradılmış qədim yunan heykəli 1820-ci ildə o vaxtlar Türkiyəyə məxsus olan Milos adasında tapılıb. Yeri gəlmişkən, heykəlin qolları o tapıldıqdan sonra itirilib, “Venera kimə məxsus olmalıdır” barədə mübahisə edən türklərlə fransızların münaqişəsinin qurbanı olub. Nəticədə onu bir kolleksiyaçı alıb. Hazırda isə Luvrda nümayiş etdirilir. “Cokonda” kimi onu da tapmaq çətin deyil, çünki Miloslu Veneraya aparan yolu da göstərən çoxlu nişanlar qoyulub.

“Minimum proqramı” yerinə yetirdikdən sonra bir qədər rahatlamaq və Luvrun salonlarını arxayın şəkildə dolaşmaq olar. Muzeyin hər bir guşəsi təsvirəgəlməz gözəl əsərlərlə bəzədilib. Əgər Luvra getmək bir daha nəsib olsa, baxmalı-görməli şedevrlər çoxdur.

Son söz yerinə

Parisə səyahətimiz yenicə başlayır. Növbəti reportajımızda sizə aşağıdakı mövzulardan bəhs edəcəyik: Parisdə Bred Pitə harada təsadüf etmək olar? Eksklüziv fransız ətriyyatını ucuz qiymətə necə almaq olar? Disneylenddə ən qorxunc attraksion hansıdır? Və buna bənzər neçə-neçə maraqlı mövzu. Materiallarımızı izləyin!

Emil Eyyubov

AZƏRTAC