Vaşinqton, 8 oktyabr, AZƏRTAC

Vaşinqtonda Kapitoli təpəsi adlandırılan yerdə ABŞ Konqresinin yerləşdiyi bina - dünya şöhrətli Kapitoli ucalır. ABŞ-ın daxili siyasətinə, eləcə də digər ölkələrlə münasibətlərinə dair çox ciddi məsələlər məhz burada həll edilir. Konqresin hər iki palatasının qanunvericilərinin irəli sürdükləri, müzakirə və qəbul etdikləri qanun layihələri amerikalıların gündəlik həyatına birbaşa və dolayı təsir göstərir.

Binanın təməli hələ ölkənin birinci prezidenti Corc Vaşinqton dövründə - 1793-cü il sentyabrın 18-də qoyulub. Binanın arxitekturası, eləcə də Kapitolinin içərisinin dizaynı tikinti zamanı arxitektorlar tərəfindən bir neçə dəfə dəyişdirilib. Amerika qitəsində yaranan yeni dövlətin qanunvericiləri ilk dəfə 1800-ci ilin noyabrında tikintisi hələ başa çatmamış bu binada toplaşıblar. Bina Böyük Britaniya ilə ABŞ arasında 1812-1815-ci illər müharibəsi dövründə Vaşinqtonun işğalından sonra Ağ ev və paytaxtın digər dövlət binaları ilə yanaşı, Britaniya qoşunları tərəfindən yandırılıb. Bu, ABŞ tarixində ölkə paytaxtının xarici qüvvələr tərəfindən işğal edildiyi yeganə hadisədir.

Müharibədən sonra binada bərpaetmə işləri aparılıb, 1827-ci ildə onun şimal və cənub hissələri keçidlə birləşdirilib, onun üzərində günbəz ucaldılıb. Binanın arxitekturası sonrakı 30 il ərzində də dəyişikliklərə məruz qalıb. ABŞ Administrasiyası belə qənaətə gəlib ki, bina qanunvericilər, komitələr və strukturlar üçün zəruri olan otaqların hamısını yerləşdirmək üçün kiçikdir. Buna görə də binanın genişləndirilməsi prosesi başlayıb.

ABŞ-da vətəndaş müharibəsi zamanı binanın tikintisində növbəti ləngimə baş verib. Köləliyin olmadığı 20 Şimal ştatının və köləliyin olduğu 4 sərhəd ştatının İttifaqı köləliyin olduğu 11 Cənub ştatına – qondarma Konfederasiyaya qarşı silahlı mübarizəyə başlayanda da Kapitolinin tikintisi yarımçıq olub. Bütün maddi imkanların müharibəyə yönəlməsinə baxmayaraq, o dövrdə ABŞ prezidenti olan Avraam Linkoln binanın tikintisini davam etdirmək və tezliklə başa çatdırmaq barədə sərəncam verib. O, bununla müharibə dövründə millətin birliyini göstərmək istəyirdi.

1863-cü il dekabrın 2-də binanın arxitektura simasına sonuncu ştrix əlavə edilib: Kapitolinin günbəzində hündürlüyü 6 metr olan alleqorik "Azadlıq heykəli" ucaldılıb. Tomas Krouford tərəfindən layihələndirilmiş heykəl əvvəlcə "Müharibədə və sülhdə azadlığın təntənəsi" adlanıb. Hazırda heykəl rəsmən "Azadlıq heykəli" adlanır. Heykəl döyüş dəbilqəsində olan qadın fiquru formasındadır. O, sağ əlində qınında olan qılınc, sol əlində dəfnə çələngi və qalxan tutub.

Kapitolinin günbəzi içəridən ABŞ-da ilk freska ilə bəzədilib. "Vaşinqtonun apofeozu" adlanan freskada azadlıq, qələbə və şöhrət rəmzi olan qadın fiqurları və altı qrup insan fiqurları ilə əhatə olunmuş Corc Vaşinqton səmaya yüksəlir. Bu şedevrin müəllifi yunan-italyan mənşəli rəssam Konstantin Brumididir.

Binanın rotondası ölkə tarixinin təsvir olunduğu məşhur tablolarla, o cümlədən Müstəqillik Bəyannaməsinin imzalanmasının və ABŞ-ın Qərbə doğru ekspansiyasının təsvir olunduğu tablolarla bəzədilib. Rotondada ABŞ-ın ən tanınmış prezidentlərinin, o cümlədən Corc Vaşinqtonun, Avraam Linkolnun və Ronald Reyqanın heykəlləri ucalır. Divarlarda Birləşmiş Ştatların tarixindən epizodlar təsvir edilib. Kapitolidə turistlərin ən çox ziyarət etdikləri daha bir məkan Milli Heykəllər Zalıdır. Burada bütün ştatlar tərəfindən bağışlanmış, həmin ştatların tarixində böyük rol oynamış insanların şərəfinə yaradılmış heykəllər düzülüb.

Kapitoli divarlarından birində 2001-ci il 11 sentyabr terror hücumları nəticəsində ələ keçirilmiş "United Airlines" hava yollarının 93 reysinin sərnişinlərinin xatirəsinə həsr olunmuş metal qrafa görmək olar. Əsas versiyalardan birinə görə, təyyarəni Vaşinqtona yönəltmiş terrorçular Kapitoli binasını və ya Ağ evi hədəfə alıblar.

Hazırda Kapitolidə təqribən 540 otaq var, onun ətrafında 53 hektar ərazidə park salınıb.

Yusif Babanlı

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Vaşinqton