DÜNYA
Dahi Çin mütəfəkkiri və filosofu Konfutsinin vətəni Çüfu - FOTOREPORTAJ VİDEO























Çüfu, 12 iyul, AZƏRTAC
Çinin Şandon əyalətində Ni dağının ətəklərində yerləşən Çüfu 650 minlik əhalisi ilə elə də böyük şəhər deyil. Amma bu şəhəri dünyaya tanıdan olduqca xüsusi bir məqam var. Belə ki, dahi Çin filosofu və mütəfəkkiri Konfutsi məhz Çüfu şəhərində yaşayıb-yaradıb, bu şəhərdə dəfn olunub.
Vaxtilə Lu dövlətinin paytaxtı olan Çüfu şəhərinin ətrafında xeyli təpələr varmış. Hərfi tərcümədə “əyri təpə” mənasını verən Çüfu öz adını da elə burdan götürüb. Şəhər bir neçə dəfə yadellilər tərəfindən işğal olunub və adı dəyişdirilib. 1522-ci ildə isə günümüzədək gəlib çıxan qala divarları inşa olunub. Şəhərin tarixi –mədəni irsinin bir hissəsi, təxminən 6 min artefakt ötən əsrin 60-70-ci illərindəki “mədəni inqilab” dövründə məhv edilib. Hazırda 8 qəsəbə və 4 rayondan ibarət olan Çüfunun iqtisadiyyatı kənd təsərrüfatı, qida emalı, toxuculuq, kağız istehsalı təşkil edir. Çüfu həm də populyar turizm məntəqəsidir. Məhz Konfutsinin irsi Çüfunu turistlər üçün cəlbedici məkana çevirib.
Böyük mütəfəkkirin yaşadığı ev və dəfn olunduğu ərazi hazırda məbəd kimi fəaliyyət göstərir. Konfutsi məbədi Çində 3 əsas antik memarlıq komplekslərindən biridir. Tarix boyu bir neçə dəfə dağıntıya, yanğına məruz qalan, yenidən inşa edilmiş məbəd 1994-cü ildə UNESCO-nun maddi irs siyahısına daxil edilib.
Eramızdan əvvəl 6-5-ci əsrlərdə yaşamış Konfutsi dünya düşüncə və fəlsəfə tarixinə ən sirli, nüfuzlu şəxslərdən biri kimi daxil olub. İdeyaları ilə Çin, eləcə də Şərqi Asiya xalqlarının həyatına təsir edən Konfutsinin əsərləri yüz illərdir insanları düşünməyə vadar edir. O, uzun illər bütün ölkə boyunca səyahət etmiş, öyrəndiyi elmləri sistemləşdirərək, öz fəlsəfəsini yaratmışdı. Konfutsinin əsərləri o qədər məşhur idi ki, imperator ailəsi və digər tanınmış xadimlər uzun illər bu kitabların qorunmasına və yayılmasına dəstək olublar. Çin tarixində yazılı salnaməni sistemləşdirən ilk şəxsiyyət olan Konfutsinin adı tarixin ən nüfuzlu 100 şəxsiyyəti, habelə tarixdə ən çox öyrənilmiş 100 şəxsiyyətin siyahısına düşüb. Konfusiçilik isə eramızdan əvvəl 2-ci əsrdən etibarən Çində rəsmi ideologiya kimi qəbul olunub. Konfutsi qədər Çin fəlsəfi sisteminə təsir göstərmiş başqa bir mütəfəkkir tapmaq çətindir. Onu Çində "yüz min nəslin atası” adlandırırlar. Konfutsinin fəlsəfəsi, fikirləri təkcə Çində deyil, Şərqi Asiyada min illərdir insanların düşüncəsinə, həyat tərzinə təsir edib və indi də etməkdədir.
Tarixi mənbələrə görə hələ dahi mütəfəkkirin ölümündən bir neçə il sonra onun kiçik evi ziyarətgaha çevrilib. 7-ci əsrdə burada ilk məbəd inşa olunub. Sonralar ərazisi genişləndirilib, yeni binalar, ibadətgahlar tikilib. Məbədin hazırkı forması isə 1730-cu ildə inşa edilib. Ümumi sahəsi 20 hektar olan məbəd-muzeyin ərazisində Konfutsi nəslinin yaşadığı malikanə, bağ və məzarlıq da var. Konfutsidən sonra onun nəslinin 76 dönməsi 2-ci Dünya müharibəsinədək burada yaşayıb və məbədi himayə edib.
Şahin Cəfərov
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
Çüfu