Bakı, 15 dekabr, AZƏRTAC

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə illər ərzində Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlər sisteminin aktorları kimi individual olaraq dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq üzərində qurulan uğurlu münasibətləri ölkəmizin regionda yaratmış olduğu mövcud reallığa olduqca böyük töhfə verdi. Postmüharibə dövrü də ən az müharibə dövrü qədər bu münasibətlərə həssas, sistemli və düşünülmüş yanaşma tələb edirdi. Bu mərhələdə də çoxşaxəli və mürəkkəb kombinasiyaların fonunda Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan təmkinli mövqe sərgiləyərək bölgədə sülhün bərqərar olması, sərhədlərin müəyyənləşməsi və sülh müqaviləsinin imzalanması üçün bütün tərəflərlə təmaslara, bərabərhüquqlu müstəvidə danışıqlara hazır və təşəbbüslərə açıq müstəqil siyasət yürüdən bir ölkə kimi xarakterizə edilir. Sual qaldırsaq ki, Azərbaycan tərəf olaraq bütün görüşlərə və danışıqlara necə gedir? Əsas məsələ ondan ibarətdir ki, Prezident İlham Əliyev postmüharibə dövründə reallaşdırdığı hər səfərə, getdiyi hər görüşə böyük üstünlüklə gedib. Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın Qələbə qazanması dövlətimizin başçısının Brüssel görüşünə də ölkəmizin böyük üstünlüklə getməsini təmin etdi. Deməli, Azərbaycanın haqlı mövqeyi sistematik olaraq qəbul etdirilir və qəbul olunur. Prezident İlham Əliyevin Şərq Tərəfdaşlığı Proqramının VI Sammitində iştirak etmək üçün Belçikaya reallaşdırdığı işgüzar səfər çərçivəsində bir sıra mühüm çıxışlar, bu çıxışlardan irəli gələn məsələlər və ən əsası Avropa İttifaqı vasitəsilə üçtərəfli görüşün nəticəsinə dair bəyanat mövcuddur.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında politoloq Şəbnəm Həsənova bildirib.

Politoloq qeyd edib: “Ümumilikdə mənzərə ondan ibarətdir ki, Avropa İttifaqı (Aİ) regionda təşəbbüsü əldən verməməkdə qərarlıdır. İlk dəfə idi ki, postmüharibə dövründə Aİ-nin vasitəçiliyi ilə görüş baş tutdu və bəyanat yayıldı. Gündəlikdə duran bir nömrəli məsələ, heç şübhəsiz ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasından ibarətdir. Azərbaycan tərəfi dəfələrlə ən ali kürsülərdən bildirib ki, münaqişə artıq keçmişdə qalıb, səhifəni çevirib, gələcəyə baxmaq zamanıdır. Bəyanatın ən önəmli hissəsi ondan ibarətdir ki, Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişel Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münaqişə irsinin aradan qaldırılmasına çağırış etdi. Məhz bu çağırış Azərbaycanın mövqeyinin bir daha təsdiq olunması deməkdir. Bir digər xüsusi amil və tarixi məsələ odur ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında hərtərəfli sülh müqaviləsinin imzalanmasına çağırış edilir. Aİ açıq şəkildə Azərbaycanın təklif etdiyi sülh müqaviləsinə dəstəyini bildirir. Azərbaycanın istəyi odur ki, 2020-ci il noyabrın 10-da, 2021-ci il yanvarın 11-də və noyabrın 26-da keçirilən görüşləri və imzalanan bəyanatlardan irəli gələn öhdəliklər yerinə yetirilsin. Avropa İttifaqının da bu amilə çağırış etməsi göstərir ki, Aİ ilə Azərbaycanın mövqeyi üst-üstə düşür”.

“Aİ Azərbaycanın mina təmizləmə səylərinə dəstək verəcəyini bildirib. Belə ki, bəyanatda humanitar minatəmizləmə səylərinə dəstək ifadə edilir. Bəyanatda Azərbaycan tərəfini olduqca qane edən bir xüsusi məqam da mövcuddur. Nəzərə alsaq ki, Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycan tərəfindən itkin düşmüş 4 mindən artıq şəxsin taleyi haqqında hələ də məlumat mövcud deyil, ilk dəfə olaraq Aİ-nin gündəliyinə itkin düşmüş şəxslər mövzusu salınıb və onların taleyinə aydınlıq gətirilməsinin zəruriliyi qeyd olunur. Aİ-nin Azərbaycanın azad olunmuş ərazilərdə həyata keçirdiyi reabilitasiya və rekonstruksiya işlərinə dəstək verəcəyini ifadə etməsi də olduqca mühüm məsələdir. Çünki indiyə qədər Azərbaycan bütün işləri öz resursları hesabına görüb. Eyni zamanda, qurum sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası məsələsini məşvərətçi statusda dəstəkləyəcək. Deməli, Ermənistana hərtərəfli təzyiq mövcuddur ki, digər məsələlər üçün açar qismində çıxış edən demarkasiyası və delimitasiyası məsələsi vaxt itirilmədən həll olunsun”, - deyə politoloq əlavə edib.

Ş.Həsənova bildirib ki, nəqliyyat və kommunikasiyaların açılması Ermənistanın üçtərəfli bəyanatlarla üzərinə götürdüyü öhdəlikdir. Ermənistana bu öhdəlik Brüsseldə də xatırladıldı və orada da məcbur edildi ki, Zəngəzur dəhlizi açılsın. Ermənistan tərəfi öz ərazisindən dəmir yolu xəttinin çəkilməsi ilə bağlı üzərinə düşən öhdəliyi təsdiq etdi. Ermənistan dəmir yolunun çəkilişinə tezliklə start verəcək. Aİ regionda kommunikasiya infrastrukturunun yaradılmasına, ölkələr arasında əlaqəni təmin edən xətlərin açılmasına dəstəyini ifadə edib. Diqqət çəkən məqam ondan ibarətdir ki, Aİ hətta iqtisadi və investisiya resursları vasitəsilə bu layihələri dəstəkləyəcəyini bildirir. Kommunikasiyaların açılması ilə bağlı NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberqlə keçirilən birgə mətbuat konfransından danışan politoloq deyib: “Prezident İlham Əliyev açıq şəkildə dedi ki, əgər Ermənistan Zəngəzur dəhlizində gömrük postu qurmaq istəsə, Laçın yolunda da eyni addım atılacaq. Düşünürəm ki, bu, çox yerində vurğulanmış bir məsələdir. Azərbaycan bu işdə prinsipialdır. Görünən odur, Nikol Paşinyana aydın şəkildə başa saldılar ki, mövcud reallığa utopik yanaşma sərgiləməsin, daha real və soyuq başla baxsın, Zəngəzur dəhlizində gömrük postu qurmaq xəyallarından əl çəksin”.

Bütün bu amillərin ölkəmizin haqlı mövqeyini bir daha təsdiqlədiyini vurğulayan Ş.Həsənova deyib: “Bu, Azərbaycan Prezidentinin növbəti qələbəsidir. Prezident İlham Əliyev daha öncə də çıxışlarında dəfələrlə bildirmişdi ki, Ermənistan xoşluqla Zəngəzur dəhlizinin açılmasına razılıq verməsə, Azərbaycan buna güc tətbiq edərək nail olacaq. Qətiyyət, prinsipiallıq, diplomatik addımlar yenə də öz nəticəsini verdi. Çünki rəsmi İrəvan cidd-cəhdlə çalışırdı ki, dəhliz açılmasın. İndi isə Azərbaycanın yaratdığı reallıqla barışmaqdan başqa alternativin mövcud olmadığını dərk etdi.

Azərbaycanın bu uğurlu mövqeyinin bazasında müstəqil dövlət statusunda bərabərhüquqlu tərəfdaşlıq üzərində qurduğu qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq xətti dayanır. Təcrübə sübut edir ki, Azərbaycan Prezidentinin tutduğu mövqe perspektivli, reallığa uyğun və ən əsası isə səmərəlidir”.