Təbriz, 19 yanvar AZƏRTAC

Azərbaycan Respublikasının Təbrizdəki Baş Konsulluğunda 20 Yanvar faciəsində həyatını qurban vermiş şəhidlərin əziz xatirəsinə həsr olunmuş fotosərgi açılıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, sərgidə İranın Şərqi Azərbaycan vilayəti valiliyinin siyasi məsələlər Baş İdarəsinin rəisi Həsən Həqiqiyan, Xarici İşlər Nazirliyinin Şimal-Qərb Nümayəndəliyinin rəhbəri Əkbər İsazadə, Türkiyənin Təbrizdəki baş konsulu Çətin Taner və Baş Konsulluğun əməkdaşları, Şərqi Azərbaycan Vilayəti Mətbuat Evinin rəhbəri Murtəza Şəfii, Təbrizdə yaşayan Azərbaycan vətəndaşları iştirak ediblər.

Şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Baş konsul Əliyənnağı Hüseynov çıxış edərək 20 Yanvar faciəsinin səbəb və nəticələrindən danışıb. Qeyd olunub ki, 1990-cı ilin yanvar faciəsinə gedən yol azərbaycanlıların Ermənistandakı tarixi torpaqlarından növbəti dəfə kütləvi deportasiyasının, keçmiş Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərinin geniş vüsət aldığı 1987-ci ildən başlayıb. Artan xətt üzrə davam edən gərginliyin səbəblərini ortadan qaldırmaq əvəzinə, sovet rəhbərliyi Azərbaycan xalqına qarşı dəhşətli cinayət törətmə yolunu seçmişdi. Birbaşa Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi Mixail Qorbaçovun əmri ilə SSRİ Müdafiə Nazirliyi, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi və Daxili İşlər Nazirliyinin qoşun hissələri 1990-cı il yanvarın 20-də Bakıya və Azərbaycanın bir neçə rayonuna yeridilmişdi. 20 yanvar gecəsi Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş bu cinayət əslində bəşəriyyətə, humanizmə, insanlığa qarşı həyata keçirilmiş dəhşətli terror aktı idi. Keçmiş sovet hərb maşınının Azərbaycanda törətdiyi qanlı qırğın mahiyyətinə görə dövlətin öz vətəndaşlarına qarşı tarixdə misli görünməmiş təcavüzü, qətliamı idi. Keçmiş SSRİ və Azərbaycan SSR konstitusiyalarının kobudcasına pozulması, ayaqlar altına atılması idi. Həmin gün keçmiş SSRİ dövləti dinc əhalinin üstünə qoşun yeritməklə BMT Nizamnaməsinə, beynəlxalq hüququn normalarına məhəl qoymamış, iştirakçısı olduğu Mülki və Siyasi Hüquqlar Haqqında Beynəlxalq Paktın bir sıra müddəalarını cinayətkarcasına pozdu.

Həmin gecə Bakının müxtəlif rayonlarında sovet əsgərləri tərəfindən 121 insan qətlə yetirilib, 25-i qadın, 20-si uşaq olan 700-dən artıq vətəndaş yaralanıb. Bu hadisələrdə ümumilikdə 147 nəfər mülki insan qətlə yetirilib.

Məhz belə bir ağır şəraitdə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev SSRİ-nin Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi qətliama öz cəsarətli etiraz səsini ucaltmışdı. Baş verənlər və bu hadisələrə qədərki proseslər analiz edildiyi zaman Heydər Əliyevin 1987-ci ilin oktyabr ayında keçmiş SSRİ-nin rəhbərliyindən uzaqlaşdırılmasının və təqaüdə göndərilməsinin də təsadüf olmadığı asanlıqla başa düşülməkdədir. Bütün bunların dəqiqliklə hazırlanmış məkrli bir planın tərkib hissəsi olduğu sonradan aydın oldu. Məqsəd Azərbaycana qarşı irəli sürüləcək ərazi iddiaları qarşısında Azərbaycan xalqını arxasız və köməksiz buraxmaq idi. Lakin, Sovet imperiyasının bütün təzyiqlərinə baxmayaraq Heydər Əliyev yanvarın 21-də öz ailə üzvləri ilə birlikdə Azərbaycan SSR-in Moskvadakı Daimi Nümayəndəliyinə gələrək burada təşkil olunmuş, 6 minədək adamın iştirak etdiyi izdihamlı yığıncaqda çıxış etmiş, bu ağır günlərdə yaralı, heç yerdən kömək ala bilməyən doğma xalqı ilə birgə olduğunu bəyan etmişdir. O, çıxışında və verdiyi müsahibələrdə 20 Yanvar faciəsinə siyasi qiymət vermiş, əliyalın xalqın qətliamını hüquqa, demokratiyaya, humanizmə zidd, İttifaq və respublika rəhbərlərinin günahı ucbatından yol verilmiş kobud siyasi səhv kimi ifşa etmişdir. Heydər Əliyev qorxmadan, özü və ailəsi üçün yaranmış real təhlükəyə baxmayaraq M.Qorbaçov başda olmaqla SSRİ rəhbərlərinin əsl simasını açmışdır.

Bu faciəyə Azərbaycanda ilk dəfə dövlət səviyyəsində hüquqi-siyasi qiymət 1994-cü il martın 29-da ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə verilib. Belə ki, Ümummilli Liderin tövsiyəsi ilə Milli Məclisin 1994-cü ilin fevralında keçirilən xüsusi sessiyasında 1990-cı il yanvarın 20-də günahsız insanların qəddarcasına qətlə yetirilməsi hərbi təcavüz və cinayət kimi qiymətləndirilib.

Diplomat vurğulayıb ki, Azərbaycan xalqının igid oğul və qızları müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk şəhidləri olan 20 Yanvar şəhidlərinin yolunu davam etdirib, lazım gəldikdə gözlərini qırpmadan canlarından keçməkdən çəkinməyiblər. Bunun ən son nümunəsi 2020-ci il sentyabrın 27-dən noyabrın 10-dək baş verən 44 günlük Vətən müharibəsində yaşanıb. Azərbaycan Respublikasının şanlı Qələbəsi ilə nəticələn bu müharibədə 2900 nəfərdən artıq Azərbaycan əsgəri şəhidlik zirvəsinə yüksəlib. 20 Yanvar şəhidləri Azərbaycan Respublikasının azadlığı uğrunda namərd gülləsinə sipər olublarsa, Vətən müharibəsinin şəhidləri müstəqil Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçib, 30 ildən sonra mənsub olduqları xalqın cəsarət və qəhrəmanlığını yenidən bütün dünyaya nümayiş etdiriblər.

Qeyd olunub ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev də 20 Yanvar şəhidlərinin, eləcə də Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda canından keçmiş şəhidlərin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi, adlarının uca tutulması, o cümlədən onların ailələrinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsini daim diqqət mərkəzində saxlayır, bu istiqamətdə mühüm tədbirlər həyata keçirilir.

Çıxışlardan sonra tədbir iştirakçıları 20 yanvar faciəsinə həsr olunmuş videoçarxa baxıb və fotosərgi ilə tanış olublar.

Rabil Kətanov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Təbriz