Bakı, 9 iyun, AZƏRTAC

Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş torpaqlarımız azad edildikdən sonra Azərbaycan dövləti erməni vəhşiliyini dünyanın diqqətinə çatdırmaq və rəsmiləşdirmək məqsədilə həmin ərazilərə müxtəlif təyinatlı səfərlər təşkil edir. Həmin səfərlərdə ölkəmizdə fəaliyyət göstərən beynəlxalq təşkilatların, diplomatik korpusların təmsilçiləri və Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin (KİV) nümayəndələri iştirak edir. Belə səfərlər vasitəsilə erməni vəhşiliyi, işğalın nəticələri, Azərbaycana dəymiş maddi və mənəvi zərərin həcmi real şəkildə nümayiş olunur. Bununla erməni yalanları, iftiraları ifşa olunur, məzlumluq üzərində qurulan siyasətləri məhv edilir. Elə bütün bunların təsiri və nəticəsi olaraq ABŞ Dövlət Departamentinin 2021-ci ildə dünyada dini etiqad azadlığının vəziyyətini əks etdirən illik hesabatında erməni cinayətləri təsbit olunub.

Həmin hesabatda yer alan faktlar bəzi Qərb dairələrinin müharibədən sonra səsləndirdiyi bəyanatları alt-üst etməklə yanaşı, Ermənistanın işğal etdiyi Azərbaycan torpaqlarında həyata keçirdiyi müharibə cinayətlərinin və çoxsaylı vandalizm aktlarının təsviri və ifşası baxımından olduqca mühüm beynəlxalq sənəddir. 44 günlük Vətən müharibəsinin gedişində və bitəndən dərhal sonra işğaldan azad olunmuş ərazilərdə yerləşən xristian abidələrinin taleyindən narahatlıq ifadə edən, bəyanatlar səsləndirən bəzi dairələrdən fərqli olaraq, ABŞ Dövlət Departamentinin hesabatı real faktlara söykənir.

Dövlət Departamentinin hesabatında Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərə vurduğu zərər, xüsusilə də Ağdam, Füzuli və digər yerləri tamamilə dağıdıb talan etməsi, habelə son 30 ildə mədəni irsin istismarına dair tutarlı sübutlar gətirməsi onu deməyə əsas verir ki, artıq Azərbaycan tərəfinin işğaldan azad edilən torpaqlarda ermənilərin törətdiyi vandalizm aktlarının dünya ictimaiyyətinə çatdırılması ilə bağlı fəaliyyəti öz bəhrəsini verib. Hesabatın beynəlxalq təşkilatların qərar və qətnamələrinə, çoxsaylı şahid ifadələrinə, diplomatların işğaldan azad olunmuş ərazilərdəki təəssüratlarına, jurnalistlərin təqdim etdiyi etibarlı fakt və dəlillərə istinad etməsi onun əhəmiyyətini daha da artırır, Ermənistan qarşısında məsuliyyət öhdəliyi qoyur.

Hesabatdan məlum olur ki, Ermənistan rəhbərliyi tarixi abidələrimizə qarşı soyqırımı törədib. Bu isə Ermənistanın bir dövlət kimi işğalçı və dağıdıcı mahiyyətini göstərir, onun Azərbaycana qarşı yürütdüyü siyasətdə faşist təzahürlərinə istinadını sübut edir. Hesabatdan aydın olur ki, Ermənistan uzun illər nəzarət etdiyi Azərbaycan torpaqlarında yüzlərlə abidəni, məscid və ziyarətgahları talan edib və dağıdıb. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə tarixi abidə kimi qorunan 67 məsciddən yalnız birini - Yuxarı Gövhər Ağa məscidini saxlasalar da, onu özgələşdirməyə çalışıblar. Eyni zamanda, 128-i alban məbədi olmaqla 139 məbəd və 192 ziyarətgah tamamilə məhv edilib. Dövlət Departamentinin hesabatında bununla bağlı qeyd olunub ki, ermənilər azad olunmuş ərazilərdə geniş minalama işləri aparıb, bu isə dini obyektlərə girişi qeyri-mümkün edib. Çoxsaylı faktlar arasında Füzulidəki XIX əsrə aid Hacı Ələkbər məscidinin dağıdılması, Ağdamdakı Cümə məscidinin üzərində erməni dilində qraffitlərin yazılması, mehrabın güllələnməsi əks olunub.

AZƏRTAC-a açıqlamasında Ana Vətən Partiyası sədrinin müavini Yalçın Hacızadə söyləyib.

O qeyd edib ki, ermənilərin törətdiyi cinayətlər realdır və bu faktın təməlində dayanan niyyət bəşəriyyətin heç vaxt təqdir etmədiyi vandalizm aktına əsaslanır. Bunu ABŞ Dövlət Departamentinin illik hesabatı aydın faktlarla əks etdirir. Orada qeyd olunub ki, qəbirlər təhqir edilib, bəzi hallarda qəbirləri qarət etmək üçün ağır texnikadan istifadə edilərək çuxurlar qazılıb, eksqumasiya prosesində qızıl dişlər çıxarılıb, insan qalıqları ərazilərə səpələnib. Ağdam rayonundakı qəbiristanlıqlar, o cümlədən şəhərin Şəhidlər xiyabanı və İmarət Qərvənd qəbiristanlığının XVIII əsrə aid müqəddəs və tarixi məqbərələri təhqir edilib, talan olunub və ya dağıdılıb. Şəhidlər xiyabanını ziyarət edən Qərb diplomatları bir vaxtlar cəsədlərin basdırıldığı çuxurları gördüklərini bildiriblər.

“Hesabatda 2021-ci il iyunun 16-da Prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış “Dini etiqad azadlığı haqqında” Qanunda dəyişiklik edilməsi də müsbət qiymətləndirilir. Eyni zamanda, ölkəmizdə multikulturalizmin və multikonfessionallığın mövcudluğu qeyd olunaraq, Rus pravoslav kilsəsi, Gürcü pravoslav kilsəsi, Erməni apostol kilsəsi, Yeddinci günün adventistləri, Molokan kilsəsi, Roma katolik kilsəsi, yevangelistlər, baptistlər və Yehovanın şahidləri, yəhudilərin və bəhailərin sinaqoqları, məbədləri və digər dini evlərin də fəaliyyət göstərdiyi bildirilir. Ancaq Azərbaycandan fərqli olaraq hesabatın Ermənistana aid hissəsində digər dinlərin nümayəndələrinin təqib olunduğu, onlara qarşı müəyyən təqiblərin həyata keçirildiyindən danışılır. Qeyri-qanuni mühacirətin təşkilində ittiham olunan tanınmış bəhai hüquqşünas Edvard Manasyanın 2017-ci ildə mühakiməsinin icma üzvlərinin onun dininə görə irəli sürüldüyünə inandıqları haqqında söz açılır. Yezidi hüquq müdafiəçisi Saşik Sultanyanın ölkədə yezidilərə münasibəti tənqid edən jurnalistə verdiyi şərhlərə görə “nifrətin qızışdırılması”nda ittiham olunduğu qeyd edilir. Bundan əlavə, bildirilir ki, Ermənistanda onlayn nifrət nitqi tətbiq olunur. Belə ki, anonim sosial media istifadəçilərinin “Yevangelist Sözü Həyat Kilsə”sinə qarşı təqibləri davam edir. Yəhudi icmasının üzvləri 2020-ci ilin payızında 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı İsrailin Azərbaycana göstərdiyi dəstəyə görə antisemitizmin, o cümlədən Ermənistan ictimaiyyəti nümayəndələrinin mənfi çıxışları və yahudilərə qarşı vandalizmin artdığını, fevralın 12-də Holokost və Soyqırımı Memorialının 2020-ci ilin müharibəsindən sonra üçüncü dəfə vandalizmə məruz qaldığı bildirilir. Azlıqların dini nümayəndələri bildiriblər ki, Ermənistanda cəmiyyət və ailə təzyiqləri etnik ermənilər üçün erməni apostol dinindən başqa dinə etiqad etməyə əsas maneə olaraq qalır. Bildirilir ki, Avropa Şurası Parlament Assambleyası sentyabrın 27-də qəbul etdiyi “Ermənistan və Azərbaycan arasında münaqişənin humanitar nəticələri/Dağlıq Qarabağ münaqişəsi” adlı qətnamədə qeyd edib ki, əvvəllər Ermənistanın dəstəklədiyi separatçıların nəzarətində olan və Azərbaycan tərəfindən azad edilən ərazilərdə vurulan zərərə və dağıntılara və “xüsusilə də Ağdam, Füzuli və digər ərazilərin demək olar ki, tamamilə dağıdılması və talan edilməsi, habelə son 30 il ərzində mədəni irsin istismarına” görə Ermənistan məsuliyyət daşıyır”,-deyə Y.Hacızadə vurğulayıb.

Politoloq bildirib ki, ABŞ Dövlət Departamentinin belə bir hesabatı milli, dini və tarixi abidələrin qorunmasını, multikulturalizmin təbliğini qarşısına məqsəd qoyan UNESCO kimi beynəlxalq təşkilatlar üçün bir nümunə olmalıdır. Təəssüflər olsun ki, erməni yalanlarına uyan UNESCO işğaldan azad olunmuş ərazilərdə erməni cinayətlərini görməzdən gəlməklə yanaşı, Azərbaycanın dilindən, dinindən asılı olmayaraq, tarixi abidələrin bərpa edilməsi prosesinə də köməyini əsirgəyir.

Ölkəmizdə bütün millətlər dostluq və qarşılıqlı anlaşma şəraitində yaşayıb və bu proses Azərbaycanda uğurlu inkişafın və sabitliyin qarantı kimi çıxış edib. Xüsusilə son illərin mənzərəsinə baxanda görərik ki, Azərbaycan dünyada və regionda tolerantlıqla, multikulturalizmlə, dinlərarası dialoqla bağlı prosesdə artıq aktiv iştirakçıdan, faktiki təşkilatçı funksiyasına keçib.

O əlavə edib ki, dini dözümlülük və tolerantlıq bizdə dövlət siyasətidir, yəni xalqın mənəvi dünyasının bütövlüyünün qorunması dövlətin əsas prioritetləri sırasına daxildir. Azərbaycanda dinlərarası münasibətlər multikulturalizmin daxili siyasətinə uyğundur. Ona görə də bütün dünya etiraf edir ki, Azərbaycan müxtəlif dini etiqad və etnik mənsubiyyətə malik insanların harmoniya və sülh şəraitində bir ailə kimi yaşadığı çoxmillətli və çoxkonfessiyalı dövlətdir. ABŞ Dövlət Departamentinin illik hesabatında da bir daha Azərbaycanın parlaq multikulturalizm və tolerantlıq ənənələrinə ehtiram ifadə edilib və bu sahədə görülən işlərə yüksək qiymət verilib.

Ermənistanın azərbaycanlılara qarşı etnik, dini, mədəni cinayətləri təkcə işğaldan azad olunmuş ərazilərlə məhdudlaşmır. Tarixi torpaqlarımız olan Qərbi Azərbaycan ərazilərinin Ermənistana verilməsi və orada yaşayan soydaşlarımızın deportasiya edilməsi ilə həmin ərazilərdə mövcud olan yüzlərlə tarixi abidələrimiz də dağıdılaraq məhv edilib və ya erməniləşdirilib. Yaxşı olardı ki, ABŞ Dövlət Departamenti və digər təşkilatlar hesabat və fəaliyyətlərində ermənilərin dünya və azərbaycanlıların mədəni irsinə vurduqları bu ziyanları da görmüş olsunlar.