Bakı, 23 noyabr (AZƏRTAC). Xəbər verdiyimiz kimi noyabrın 21-22-də Almaniyanın Frankfurt şəhərində Avropa Azərbaycanlıları Konqresi və Azərbaycan-Türk Diaspor Təşkilatları Koordinasiya Şurasının ikigünlük birgə toplantısı keçirilmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (DİDK) mətbuat xidmətindən bildirmişlər ki, tədbirin “Azərbaycan və Türkiyənin qloballaşan dünyaya inteqrasiyası: reallıqlar, problemlər və perspektivlər” mövzusundakı II bölmə iclasına Prezident Administrasiyasının ictimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənov rəhbərlik etmişdir. Bölmə iclasında Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü Osman Kaptan “Azərbaycan və Türkiyə regionda həyata keçirilən qlobal iqtisadi layihələrin mərkəzində”, Milli Məclis sədrinin müavini Bahar Muradova “Türkdilli Dövlətlərin Parlamentlərarası Assambleyası türkdilli ölkələr arasında əməkdaşlığın inkişafında mühüm amil kimi”, Almaniya Bundestaqının sabiq üzvü, professor Hakkı Keskin “Türkiyənin Yaxın Şərq siyasətinin regionda sülhün və əmin-amanlığın yaradılması üçün vəd etdiyi perspektivlər” və Azərbaycan Prezidenti Yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının dosenti Elman Nəsirov “Türkiyənin Avropa Birliyinə üzvlüyü sahəsində mövcud problemlər və onların həllində Azərbaycanın rolu” mövzularında məruzə etmişlər.

Noyabrın 22-də toplantının “Azərbaycan və türk diaspor təşkilatları arasında əməkdaşlıq müasir inkişaf səviyyəsi və perspektivləri” mövzusunda üçüncü bölmə iclası keçirilmişdir.

İclasa sədrlik edən Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinin son 15 illik tarixi barədə danışmışdır. Ötən əsrin 90-cı illərində enerji daşıyıcılarının dünya bazarına nəqli ilə bağlı aparılan siyasəti, 1994-cü ildə Bakıda “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması zamanı dünyada, Qafqaz regionunda və Azərbaycan ətrafında mövcud olan ictimai-siyasi vəziyyəti xatırladan Dövlət Komitəsinin sədri bildirmişdir ki, Azərbaycan neftinin dünyaya Türkiyə ərazisindən nəql edilməsi həmin vaxt gündəmdə deyildi. Dünyada neft sahəsində siyasəti həll edən böyük güclərin planlarının və iradəsinin əleyhinə olsa da, Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyev neftin məhz Türkiyə ərazisi ilə beynəlxalq bazara çıxarılması ideyasını irəli sürdü. Həmin vaxt gündəmdə olan Bakı-Odessa-Brodı-Qdansk kəməri iqtisadi, maliyyə cəhətdən daha sərfəli və əlverişli sayılsa da, ulu öndər Heydər Əliyev Bakıdan Gürcüstan ərazisindən keçməklə Türkiyənin Ceyhan limanına qədər uzanacaq neft kəmərinin çəkilməsi ideyasını qəbul etdirdi. Həmin dövrdə Türkiyənin özündə belə çoxları buna inanmasa da, Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəməri əfsanədən reallığa çevrildi. Ümummilli liderimizin bu ideyanı israrla dünyada qəbul etdirməkdə və reallaşdırmaqda məqsədi Türkiyəni bölgədə real güc mərkəzinə və dünyada söz sahibinə çevirmək idi. Bu kəmərin çəkilməsi ideyasını reallaşdırmağa Azərbaycan dövləti təkcə maliyyə itkisi deyil, həm də ciddi beynəlxalq təzyiqlər şəraitində nail oldu. Lakin Azərbaycan təzyiqlərə, narazılıqlara, hətta maraqları bu kəmərdə əksini tapmayan dövlətlərin incikliklərinə baxmayaraq, Bakı-Tbilisi-Ceyhan layihəsini gerçəklədirdi və bununla da Azərbaycan Türkiyənin güclənməsi, inkişafı, çiçəklənməsi üçün öz tarixi töhfəsini verdi.

Nazim İbrahimov qeyd etmişdir ki, Azərbaycanın qardaş ölkənin regional qüvvəyə çevrilməsi məqsədi ilə gördüyü işlərlə Türkiyənin indiki rəhbərliyinin bugünkü siyasətindəki bizi narahat edən bəzi məqamlar ziddiyyət təşkil edir. Azərbaycan hər zaman Türkiyənin qarşılaşdığı qondarma soyqırımı məsələsini öz problemi saymış, azərbaycanlıların sayca türklərdən daha çox olduğu ölkələrdə “erməni soyqırımı” məsələsi gündəmə gələndə Azərbaycan diasporu hər dəfə öz səsini ucaltmışdır. Türkiyə rəhbərliyi nəzərə almalıdır ki, Azərbaycanın zəiflədilməsi Türkiyənin zəiflədilməsi deməkdir. Eyni zamanda, Ermənistanla sərhədlərin açılması Azərbaycanım, eləcə də Türkiyənin regional, həmçinin dünya siyasətindəki mövqeyinin ciddi şəkildə ziyanına ola bilər.

Azərbaycan və türk diaspor təşkilatlarının birgə fəaliyyət strategiyası və onun həyata keçirilməsi istiqamətində qarşıda duran vəzifələr barədə də fikirlərini bildirən Nazim İbrahimov, Türkiyə ictimaiyyətinin, xalqının Azərbaycanın mövqeyini dəstəklədiyinə, tarixi qardaşlığımıza sadiq olduğuna inandığını demiş və Azərbaycan-Türkiyə dostluğu tarixində hər iki tərəfdən görkəmli dövlət xadimlərinin göstərdiyi xidmətlərə həsr olunmuş sənədli film hazırlanmasını təklif etmişdir.

Toplantının üçüncü bölmə iclasında “Azərbaycan və Türkiyə arasında iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələrin inkişafında diasporların rolu” mövzusunda çıxış edən Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü Canan Arıtman Türkiyədə Azərbaycanla bağlı təbliğatın gücləndirilməsinin zəruriliyini vurğulamışdır.

“Xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların və türklərin ictimai-siyasi fəallığının artırılması sahəsində mövcud olan problemlər və onların həlli yolları” mövzusunda məruzə edən Milli Məclisin deputatı Fazil Mustafayev bildirmişdir ki, türk və Azərbaycan diasporlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi istiqamətində təşəbbüslər Türkiyə və Azərbaycan dövlətlərinin son illərdə həyata keçirdikləri xarici siyasətin ən uğurlu cəhətlərindən sayılmalıdır.

Milli Məclisin deputatı Sabir Rüstəmxanlı çıxışında Türkiyə KİV-də antiazərbaycan kampaniyasına toxunaraq bildirmişdir ki, indiki şəraitdə həm Azərbaycan, həm də Türkiyə cəmiyyətlərində təbliğatın gücləndirilməsinə ehtiyac var.

Avropa Azərbaycanlıları Konqresi və Azərbaycan-Türk Diaspor Təşkilatları Koordinasiya Şurasının birgə toplantısının sonunda Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinə, eləcə də hər iki ölkənin parlamentlərinə müraciət qəbul olunmuşdur.

Müraciətdə deyilir: “2009-cu il oktyabr ayının 10-da Türkiyə və Ermənistan arasında “Diplomatik münasibətlərin qurulmasına dair” və “İkitərəfli əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə dair” protokolların imzalanması Azərbaycan və Türkiyə ictimaiyyətinin, habelə xarici ölkələrdə yaşayan yüz minlərlə azərbaycanlı və türkün ciddi narahatlığına səbəb olmuşdur. Hesab edirik ki, bu razılaşmanın mümkün nəticələri iki qardaş ölkə arasında münasibətlərə mənfi təsir etməklə yanaşı, Ermənistanın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinə dair danışıqlarda qeyri-konstruktiv fəaliyyətini sərtləşdirəcəyinə səbəb olacaqdır”.

Sənəddə daha sonra qeyd olunur ki, Azərbaycan ərazilərinin 20 faizinin işğal altında qaldığı, bir milyondan çox azərbaycanlının məcburi köçkün kimi yaşadığı bir vaxtda bu protokolların imzalanması Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həllinə olan ümidləri xeyli dərəcədə azaldır. Münaqişə öz həllini tapmadan Türkiyənin Ermənistanla əlaqələri bərpa etməsi təcavüzkar tərəfə iqtisadi-siyasi üstünlük gətirməklə mövqelərini möhkəmləndirə bilər. “Ermənistan diasporu və lobbisi uzun illərdir ki, Türkiyə ilə sərhədlərin açılmasına nail olmaq məqsədi ilə nüfuzlu dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların rəsmi Ankaraya təzyiq göstərməsinə çalışır. Lakin 1993-cü ildə Türkiyə dövlətinin Ermənistanla sərhədlərin açılması üçün irəli sürdüyü əsas şərtlərdən biri Dağlıq Qarabağ probleminin həlli, Azərbaycanın işğal altındakı torpaqlarının azad edilməsi olmuşdur. Biz inanırıq ki, Türkiyə Respublikası və onun rəhbərliyi bu prinsipə, xalqlarımız arasında dostluq, qardaşlıq əlaqələrinə yenə də sadiq qalacaqdır. Eyni zamanda, əminik ki, Türkiyə Respublikasının Prezidenti Abdullah Gülün və Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Azərbaycan xalqına verdikləri vədlər qüvvədə qalacaqdır, Türkiyə Böyük Millət Məclisi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunmayınca Ermənistanla imzalanmış protokolları təsdiqləməyəcəkdir”.

Müraciətdə o da vurğulanır ki, Ermənistanla sərhədlərin açılması nəinki hər iki ölkənin, bütövlükdə türk dünyasının mənafelərini, habelə regional təhlükəsizliyi təhdid altına qoya bilər. Biz Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin “Azərbaycan-Ermənistan və Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin qurulması öz həllini eyni vaxtda tapmalıdır” fikrini tamamilə dəstəkləyirik”.

Müraciət bu fikirlərlə bitir: “Biz Azərbaycan əraziləri işğaldan azad edilmədən, bir milyona yaxın soydaşımızın öz doğma torpaqlarına qayıdışı mümkün olmadan, eyni zamanda, Türkiyəyə qarşı uydurma soyqırımı və ərazi iddiaları ortadan qalxmadan Türkiyə ilə Ermənistan arasında imzalanmış protokolların təsdiqlənməsinin qəti əleyhinə olduğumuzu bildiririk. Biz əminik ki, zəngin dövlətçilik ənənələrinə malik Türkiyə dövləti tarixin bu sınağından da üzüağ çıxacaq, qardaş və dost ölkə olan Azərbaycanın maraqlarına zidd heç bir addım atmayacaqdır”.

######