Bakı, 28 sentyabr, AZƏRTAC

Alimlər antimaddə ilə bağlı əsas kəşfə imza atıblar. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə BBC telekanalı bildirib.

Antimaddə ulduzların və planetlərin yarandığı maddənin tam əksidir. Onların hər ikisi kainatımızı meydana gətirən Böyük partlayışda bərabər miqdarda yaradılıb. Maddə hər yerdə olsa da, onun əksini tapmaq çox çətindir. Son araşdırma onların hər ikisinin cazibə qüvvəsinə eyni şəkildə reaksiya verdiyini aşkar edib. Fiziklər illərdir ki, bu iki maddənın fərqlərini və oxşarlıqlarını kəşf etmək, Kainatın necə yarandığını izah etmək üçün gərgin iş aparırlar.

Alimlər hesab ediblər ki, antimaddənin düşmə əvəzinə cazibə qüvvəsinə cavab olaraq yüksəldiyini kəşf etmək fizika haqqında biliklərə yenidən baxılması zərurəti doğuracaq. İndi ilk dəfə olaraq antimaddə atomlarının aşağıya doğru düşdüyü təsdiq edilib, lakin bu, elmi dalana dirənməkdən uzaq, yeni təcrübələr və nəzəriyyələr üçün qapılar açır. Əsas sual həmin maddələrin eyni sürətlə düşməsidir. Böyük partlayış zamanı maddə və antimaddə birləşib bir-birini ləğv etməli, işıqdan başqa bir şey qalmamalı idi. Bunun baş verməməsi fizikanın böyük sirlərindən biridir.

Yaradılışın ilk anlarında maddə antimaddəyə qalib gəlib. Dünyanın ən böyük hissəciklər fizikası laboratoriyası olan İsveçrədəki “Cern”in tədqiqat qrupunun üzvü Danielle Hodgkinsonun fikrincə, onun cazibə qüvvəsinə necə reaksiya verməsi əsas ola bilər. "Biz başa düşmürük ki, Kainatımız maddənin hökmranlığına necə çevrilib və buna görə də təcrübələrimizi motivasiya edən budur”, - deyə ol əlavə edib Əksər antimaddəyə kainatda bir neçə saniyə ərzində ancaq müvəqqəti olaraq mövcuddur. Beləliklə, təcrübələr aparmaq üçün “Cern”in komandası onu sabit və uzunmüddətli formada hazırlamalı idi.

Professor Ceffri Hanqst atomaltı hissəciklərdən minlərlə antimaddə atomunu qurmaq, onları tutmaq və sonra yerə atmaq üçün bir qurğunun tikintisinə otuz il sərf edib. O bildirib: “Antimaddə, sadəcə, təsəvvür edə biləcəyiniz ən gözəl, ən sirli materiyadır. Maddənin nə olduğundan başlayaq: dünyamızda hər şey atom adlanan kiçik hissəciklərdən ibarətdir. Ən sadə atom hidrogendir. Günəşin əsası da budur. Hidrogen atomu ortada yerləşən müsbət yüklü protondan və onun ətrafında dönən mənfi yüklü elektrondan ibarətdir. Antimaddə ilə elektrik yükləri tərs mütənasibdir. Təcrübələrdə istifadə edilən hidrogenin antimaddə versiyası olan antihidrogeni götürün. Onun ortasında mənfi yüklü proton (antiproton) və orbitdə fırlanan elektronun (pozitronun) müsbət versiyası var. Bu antiprotonlar “Cern” sürətləndiricilərində hissəciklərin toqquşması nəticəsində əmələ gəlir. Onlar işıq sürətinə yaxın sürətlə borular boyunca antimaddə laboratoriyasına gəlirlər. Bu, onların tədqiqatçılar tərəfindən idarə olunması üçün çox sürətlidir. İlk addım onları yavaşlatmaqdır, tədqiqatçılar bunu bir üzük ətrafında göndərməklə edirlər. Bu, daha idarə olunan sürətlə hərəkət edənə qədər onların enerjisini çəkir. Daha sonra antiprotonlar və pozitronlar nəhəng bir maqnitə göndərilir və orada qarışaraq minlərlə antihidrogen atomu əmələ gətirir. Maqnit antihidrogeni tutan bir sahə yaradır. Əgər o, qabın kənarına toxunsaydı, dərhal məhv olardı, çünki antimaddə dünyamızla təmasda qala bilməz”.

Bu kəşf atom fizikası üzrə tədqiqatlar sahəsində yeni üfüqlər açır, eyni zamanda, kainatın yaranması ilə bağlı daha səhih biliklər əldə etməyə imkan verir.