Bakı, 9 fevral, Elvira Məmmədova, AZƏRTAC

Strateji yol xəritələri Azərbaycan üçün tarixi əhəmiyyət daşıyır. Prezident İlham Əliyevin 2016-cı il 6 dekabr tarixli "Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin başlıca istiqamətləri”nin təsdiqi haqqında Fərmanı ilə ölkənin inkişafına aparacaq addımların konturları müəyyənləşdirilib. Hesab edirəm ki, bu sənəd Azərbaycanın ən azı yaxın 10 ili üçün fəaliyyət istiqamətlərinə mayak rolunu oynayacaq ən mükəmməl sənədlərdən birinə çevriləcək.

Bu fikirləri Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) informasiya iqtisadiyyatı və texnologiyaları kafedrasının dosenti, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi Təranə Əliyeva AZƏRTAC-a bildirib.

Ekspert qeyd edib ki, strateji yol xəritələri Azərbaycanda davamlı iqtisadi inkişaf əsasında iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətliliyini, inklüzivliyin və sosial rifahın daha da artırılmasını təmin edəcək, Azərbaycanın qlobal dəyər zəncirlərinə qoşulmasına təkan verəcək. Qlobal çağırışlara cavab verərək investisiyaların cəlbi, azad rəqabət mühiti, bazarlara çıxış və insan kapitalının inkişafı nəticəsində Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatında mövqeyi gücləndiriləcək və yüksək gəlirli ölkələr qrupuna daxil olacaq.

Əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş, uzunmüddətli dövr üçün düşünülmüş iqtisadi siyasət ölkədə makroiqtisadi sabitlik və dinamik iqtisadi inkişaf üçün əsaslı zəmin yaradıb. Nəticədə geniş sahibkarlar təbəqəsi formalaşıb, ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında özəl sektorun rolu daha da artıb və ümumdünya iqtisadi sisteminə inteqrasiya sahəsində mühüm nailiyyətlər əldə olunub. Həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində makroiqtisadi sabitlik qorunub saxlanıb, qeyri-neft sahələrinin və bütövlükdə regionların tarazlı inkişafı sürətlənib, strateji valyuta ehtiyatlarından səmərəli istifadə təmin olunub, sahibkarlığa dövlət dəstəyi gücləndirilib, əlverişli biznes və investisiya mühiti formalaşıb və əhalinin sosial rifahı davamlı olaraq yaxşılaşıb.

Fərmana əsasən, qəbul edilmiş istiqamətlərdən biri olan “Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi” ölkədə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) inkişaf potensialının artırılması, iqtisadiyyatın rəqəmsallaşdırılması üçün İKT infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi, İKT xidmətlərinə olan tələbin daxili mənbələr hesabına effektiv qarşılanması və dövlət sektorunun fəaliyyətində İKT-nin tətbiqi ilə səmərəliliyin daha da artırılması məqsədilə telekommunikasiya sektoru qarşısında duran yeni çağırışlar və imkanlar nəzərə alınmaqla hazırlanıb.

Strateji yol xəritələri 2017-2020-ci illər üçün iqtisadi inkişaf strategiyasını və tədbirlər planını, 2025-ci ilədək olan dövr üçün uzunmüddətli baxışı və 2025-ci ildən sonrakı dövrə hədəf baxışı özündə ehtiva edir.

Təcrübələr bir daha göstərir ki, bu layihə Asiya regionunda analoqu olmayan bir modeldir. Strateji Yol Xəritəsi, ilk növbədə, strateji baxışı formalaşdırır, Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün davamlı iqtisadi inkişafın təmini strategiyasıdır. Bu layihədə əsas prioritetlər, hər bir prioritet altında tədbirlər planı və cavabdeh dövlət qurumu, eləcə də, nəticə və indikatorlar formalaşdırılıb. Strateji Yol Xəritəsi strateji baxışdan tədbirlər planına doğru yoldur, qısa, orta və uzunmüddətli hədəfləri var.

Hazırkı güclü tərəf və imkanlarla Azərbaycanın 2025-ci ilədək telekommunikasiya sektorunun perspektivinə baxışı ölkənin telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları infrastrukturunu gücləndirmək, bu sahədə göstərilən xidmətləri genişləndirmək və bütün tərəfləri bu xidmətlərdən istifadəyə təşviq etməkdən ibarətdir. Bu baxışın davamı kimi 2025-ci ildən sonrakı dövrdə gündəlik həyatda istifadə olunan xidmətlərin geniş tətbiqi nəticəsində regionun aparıcı texnologiya əsaslı ölkəsinə çevirmək əsas prioritetlərdən biridir. Bu məqsədlə, ölkədə ilk növbədə geniş əhatə dairəsinə malik yüksəksürətli genişzolaqlı infrastrukturun inkişaf etdirilməsi planlaşdırılır.

Strateji yol xəritəsinin hazırlanmasında əsas hədəf məhz informasiyalaşdırma, informasiya iqtisadiyyatının formalaşdırılmasından, yeni e-xidmətlərin yaranmasından, dünya bazarına inteqrasiyanın və rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsindən ibarətdir. Hesab edirəm ki, ölkəmizdə hazırkı vəziyyətdə informasiya cəmiyyətinin bərqərar olması üçün artıq zəruri struktur islahatları aparılıb, müvafiq qanunvericilik bazası və texniki infrastruktur formalaşdırılıb.

“Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasına görə nəzərdə tutulmuş innovativ istiqamətdə fəaliyyətin daha da genişləndirilməsi əsas prioritet olmaqla bu sahədə həyata keçirilən ardıcıl və uğurlu tədbirlər nəticəsində respublikamızda İKT sektorunda sürətli və dayanıqlı inkişafa nail olunub. Bütün ölkə üzrə yüksəkkeyfiyyətli internet və mobil rabitə infrastrukturu və eləcə də e-hökumət və onun e-elm, e-təhsil, e-vergi, e-gömrük və s. seqmentləri, həmçinin e-biznes, e-vətəndaş sektorları formalaşdırılıb və paytaxtla bölgələr arasında rəqəmsal fərqlər aradan qaldırılıb.

İKT yüksək göstəricilərə malik inkişaf etmiş iqtisadiyyatın mühüm tərkib hissəsidir. İKT sektoruna telekommunikasiya sənayesi, genişçeşidli istehsal və xidmət sektorları daxildir. Biznes subyektləri və istehlakçılar arasında kommunikasiya və məlumat mübadiləsinə şərait yaratmaqla, İKT cəmiyyətin, dövlətin və iqtisadiyyatın inkişafında dəstəkləyici rola malik olur. İKT sektoru iqtisadi təsirlə yanaşı, mühüm sosial təsirə də malikdir. Belə ki, İKT-nin tətbiqi yoxsulluq, səhiyyə, təhsil və ekologiya sahəsindəki bir sıra problemləri həll etməyə kömək edə bilər. Müxtəlif sektorlarda İKT-nin nailiyyətlərindən innovativ həllər kimi istifadə edilməsi xüsusi sosial əhəmiyyətə malikdir.

Hesab edirəm ki, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların illik qiymətləndirmələrinə əsasən, Azərbaycanın şəbəkə hazırlığı indeksi, e-hökumət hazırlığı indeksi, insan inkişafı indeksi, internet azadlığı indeksi, telekommunikasiya infrastrukturunun inkişaf indeksi kimi göstəricilərə görə dünyada qabaqcıl yerlərdən birini tutması faktı bir daha İKT sahəsində həyata keçirilən uğurlu siyasətin nəticəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Ənənəvi iqtisadi sferalarda ciddi keyfiyyət dəyişikliklərinin baş verməsi İKT-nin imkanlarından geniş və səmərəli istifadə edilməsi sayəsində əldə olunub. Ən yeni İKT vasitələrinə əsaslanan sahələrin - “Big Data”, “Cloud Computing”, “Internet of Things” (IoT) və robot texnikası kimi sahələrin inkişafı böyük iqtisadi perspektivlər vəd edir.