Bakı, 23 oktyabr, Tatyana İvanayeva, AZƏRTAC

O, 1998-ci ildə Milanda musiqiçi ailəsində doğulub, fortepiano ilə 4 yaşında məşğul olmağa başlayıb. Lorenso artıq 7 yaşında ilk çıxışını edib. 2010-cu ildən o, Massimo Somensi ilə məşğul olmağa başlayıb. Pianoçu 17 yaşında konservatoriyanı fərqlənmə ilə bitirib, həmçinin fortepiano bölməsinin ən yaxşı məzunu kimi “Premio Pasqualy” mükafatını qazanıb.

Lorenso 14 yaşında “La Feniçe” orkestrində çıxışı ilə Malibran teatrında debüt edib. Konservatoriyanın ən yaxşı tələbələrindən biri kimi iki dəfə Stefano Vinti adına mükafatı qazanıb. 2018-ci ildə o, “American Protégé International Piano and String Competition” beynəlxalq müsabiqəsində birinci mükafatı qazanıb və bu, ona Nyu-Yorkdakı “Carnegie Hall”da çıxış etmək imkanı verib. Elə həmin ildə Düsseldorfda Anton Rubinşteyn adına beynəlxalq müsabiqədə birinci mükafata sahib olub.

Oktyabrın 19-da Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin səhnəsində gənc maestro Ferens List, Moris Ravel, Klod Debüsi, Eytor Vila-Lobos və Alberto Xinasteranın fortepiano şedevrlərindən ibarət proqram təqdim edib. Lorenso öz istedadı ilə bərabər tamaşaçılara qəlbinin dərinliklərindən gələn nur ərməğan edib.

-Siz Bakıya “Suda əks olunanlar” adlı proqramla gəlmisiniz. Bakı bu proqramda “əks olunurdu”?

-Mənə demişdilər ki, mənim doğma İtaliyamın başqa ölkələrdə müxtəlif guşələrinə rast gəlinən “kiçik ada”sından Bakıda var. Bakı Venesiyasında gəzməyə müvəffəq oldum. Əlbəttə, onun sizin şəhərinizdə mövcud olmasını bilirdim, lakin bu gözəl zalın yaxınlığında yerləşməsindən xəbərsiz idim. Doğma Venesiyada hazırladığım proqramı Bakı Venesiyası yaxınlığında ifa etmək çox gözəl və təsiredicidir.

-Siz Xəzər dənizini gördüyünüz an onun səsi eşidildimi?

-Bəli, dərhal. Mən gecə Bakıya gələndə, elə həmin vaxt onu ilk dəfə gördüm. İndi isə gəzişərkən gözəl fəvvarələri gördüm. Elə mənim proqramımda Ferens Listin “D’Este villasının fəvvarələri” (“Les jeux d'eau à la Villa d'Este”) var. Düzdür, o, təkcə su mövzusunda deyil... Onun musiqidə təcəssümünün müxtəlif şəkilləri mövcuddur. Deyək ki, Listdəki kimi daha mənəvi, su əbədi həyatın rəmzi olaraq. Orada məhz İncildən kəlamlar var.

-Bakı ilə azca da tanış olarkən siz onu proqramın hansı əsərinə aid edərdiniz?

-Fikrimcə, düzünü desəm, o halda cavab çox sadə ola bilər. Lakin hesab edirəm ki, “D’Este villasının fəvvarələri”nə. Gəzintidən alınan təəssüratlara görə məhz onlar Bakını simvolizə edir, onunla həmahəngdir. Çünki birincisi, bu, mənim dəlicəsinə sevdiyim əsərdir. İkincisi, sizin valehedici fəvvarələr məndə dərhal belə təəssüratlar yaratdı. Bakı məni çox ilhamlandırdı...

-Siz səhnəyə hələ uşaq ikən çıxmısınız. Bu gün - illər sonra siz o gənc insandan nələrisə qoruyub saxlamısınızmı?

-Fikrimcə, sevimli işə tam məftunluq qalıb. Mən hətta o yaşda nə vaxtsa ifa etdiyim həmin əsərləri çalanda, - biz bilirik ki, eyni əsərləri ömür boyu ifa etmək mümkündür, - hər dəfə notları eyni hisslərlə açıram. Sanki bu musiqiyə ilk dəfədir ki, aşiq oluram, xüsusilə də söhbət mənim ən sevimli bəstəkarlarımdan gedirsə. Su mövzusuna aid proqramdan bəzi əsərləri çoxdan ifa etməyə başlamışam. Məsələn, Ravelin “Su oyunu” (“Jeux d’eau”). Baxmayaraq ki, bu əsər konsertlərimdə həmişə səslənir, mən hər dəfə fərəh və heyranlıq hiss edirəm. Beləliklə, hətta tanış musiqiyə ilk məhəbbət də eynilə qalıb. Mən səhnədə həmişə o haqda fikirləşməyə çalışıram ki, biz musiqiçilər səhnədə ayrılan vaxtdan ötrü işləyirik. Özü də çox və inadla. Xüsusilə də bizim sahədə. Səhnədə bir saatdan azca artıq çıxış etmək və tamaşaçılardan bu sehrli qarşılığı almaqdan ötrü biz neçə saat məşğul oluruq! Sözsüz ki, zalda əyləşənlərlə dialoq mənim işimin ən gözəl hissəsidir.

-Qastrollar - bu, həmişə müxtəlif ölkələr deməkdir. Müvafiq olaraq tamaşaçılar da fərqlidir. Bu dialoq necə qurulur? İlk əsəri ifa etməyə başlayanda siz zalı dinləyirsinizmi?

-Əlbəttə. Tamaşaçı zalı dərhal hiss olunur. Zalda oturanların əvvəlcə sənə necə alışması, dinləməsi, alqışlarla qəbul etməsi baxımından. Bu yaxınlarda mən Ufada konsertdə oldum. Orada ilk dəfə olaraq ifaya başlamazdan əvvəl “Bravo!” qazandım. Bakı tamaşaçısını hiss etmək mənim üçün çox maraqlıdır. Çünki zaldakı enerji ilk addımlardan və ilk səslənən notdan əmələ gəlir.

-Elə olub ki, sizin ifanızın cavabında zal susub?

-Xoşbəxtlikdən indiyədək bu, baş verməyib. Olub ki, mənim gözlədiyimdən bir az soyuq qəbul ediblər. Şəhərin adını çəkməyəcəyəm, orada prioritetlər bir az başqadır - daha çox biznes haqqındadır, qısa müddətə durmağa və adət halını almış oriyentirlərdən kənar nəsə axtarmağa imkan verməyən həyat ritminə uyğundur. Bu cür yerlərdə ifa etmək olduqca mühüm missiyadır. Fikrimcə, musiqi hamıya faydalıdır. Hamı ayaq saxlayıb gözəlliklə təmasda olmalıdır. Sadəcə, uşaqlıqdan bu gözəllik hər kəsə göstərilməyib, yaxud da ona heç də hamı öyrəşməyib. Ona görə də bəzi insanlar üçün daha çətin olur. Bəziləri konsert zamanı özünü necə aparmağı bilmir. Yəni belə hallar da olub. Hətta tamaşaçının daha çox bizneslə yükləndiyi şəhərlərdə hiss olunur ki, konsert boyunca insanların qəlblərində nə isə dəyişir və sonda həmin o dialoq yaranır...

-Siz həmin məqamlarda nə hiss edirsiniz?

-Bu, mənim üçün böyük şərəf, iftixar, xoşbəxtlikdir. Hamısı böyük hərflərlə. Birincisi, hiss edirsən ki, ən sevimli işinlə məşğul ola bilərsən. İkincisi isə, başqaları üçün nəsə edirsən. Çünki biz hamımız özümüzə bu sualı veririk: mənim məşğul olduğum iş faydalıdırmı? Aydındır ki, həkimlər insan orqanizminə görə cavabdehdirlər. Musiqiçilər isə fikrimcə, insanların qəlbləri ilə işləyirlər... Biz onlarla ünsiyyətdəyik. Bu istiqamətdə yaxşı nəyisə etməyi anlamaq mənim üçün sadəcə zövq və fərəhdir.

-Siz iş anlamında bəhs edirsiniz. Bu isə o cümlədən daim qammalarla məşğul olmaqdır. Onlarla musiqi müəssisələrinin şagirdləri də tanış olur. Sizin təcrübənizdə qammalar nə deməkdir və sizin üçün hansı məna daşıyır?

-Qammalar - bu, çox gözəldir! Bəli, uşaqlıqda onlar bir az başqa cür qəbul edilir. Lakin onlar bizim əlifbamızdır. Biz onlar vasitəsilə danışırıq. Qammaları yaxşı öyrənmək, onlara müraciət etmək bizə musiqi dilində aydın şəkildə ifadə etmək imkanı verir. Çünki qammalar bütün uşaqlar üçün bazadır. Qızlar və oğlanlar evdə həmişə bununla məşğul olmalıdırlar. Əgər əvvəldə qammalar əziyyət kimi qəbul edilirsə, vaxt ötdükcə qammalarla məşğul olmaq zövqə çevrilir. Hiss edirsən ki, onlar konsertdən əvvəl əllər üçün faydalıdır, tonusda olmağa imkan verir.

-Musiqi əhvali-ruhiyyəyə bağlıdır... Yaxşı əhvali-ruhiyyədə olmayan vaxtlarda tamaşaçı qarşısına çıxmaq məcburiyyətində olmusunuz?

-Ola bilər ki, fiziki vəziyyət uyğun deyil, lakin yenə də psixi duruma öz təsirini göstərir. Mən həmişə böyük məmnunluqla səhnədə, tamaşaçılarla dialoqda oluram. Çünki təcrübədən asılı olmayaraq, səhnədə ən xoşbəxt insan olmaya bilmərəm. Bu, mənim dediyim həmin o məqamdır: biz ondan ötrü işləyir və yaşayırıq. Bu, mənim üçün həqiqi xoşbəxtlikdir. Musiqi məni müalicə edir və hansısa çətin vəziyyətlərdən çıxmağa kömək edir. Düzü, xoşbəxtlikdən məndə hər şey yaxşıdır, lakin həyatın çətin məqamlarında görürəm ki, musiqi xoşbəxtliyin elə bir guşəsidir ki, məhz hər cür maneələri adlamağa kömək edir. Tamaşaçı ilə dialoqda, başqalarından enerji aldığın zaman düzgün köklənmə verir. Çünki biz evimizdə məşğul olanda tamaşaçılar haqqında düşünsək də, bu təmasın çatışmazlığını hiss edirik. Canlı tamaşaçı zalının translyasiya etdiyini öz daxilindən ötürmək musiqiçilər üçün həyati əhəmiyyətlidir. Digər tərəfdən də bu, böyük məsuliyyətdir və həmişə diqqətini cəmləməlisən. Bir sözlə, özümü həmişə yaxşı hiss edirəm...

-Musiqidən savayı sizə daha yaxın olan nədir?

-Mən şahmat oynamağı xoşlayıram, xüsusilə uşaqlıqda bu oyun xoşuma gəlirdi. Bu da məni Azərbaycan ilə tanış etdi, çünki sizin böyük şahmatçılarınız var. Əlbəttə, mən tarixi şəhərlərə səyahət etməyi sevirəm. Məsələn, İtaliyada yeni yerləri kəşf etməyi həddən artıq sevirəm. İtaliya o qədər də böyük deyil, lakin onu tamamilə tədqiq etməyə vaxt çatmır. Qastrola getdiyim ölkələrdə konsertlərdən əvvəl şəhərlərlə tanış olmağa çalışıram... Musiqi sayəsində yeni şəhərlərlə tanış olmaq böyük nailiyyətdir. Sözsüz ki, müxtəlif musiqilərə qulaq asmağı, mütaliə etməyi xoşlayıram. Əsl italiyalı kimi, futbol oynamaq da xoşuma gəlir. Düzdür, mən bunu çox nadir hallarda və ehtiyatla edirəm. Oyunlara baxmıram, lakin uşaqlıq xatirələrim, futbolla fəal məşğul olduğum vaxtlar mənə çox əzizdir. Həmin dövr məndə hansısa sərbəstlik hissi ilə assosiasiya olunur. Üzməyi çox xoşlayıram. Təkcə su mövzusunda musiqi ifa etməyi deyil, suda olmağı da... Yeri gəlmişkən, üzgüçülük pianoçulara çox faydalıdır. Elə bütün musiqiçilərə də. Dilləri öyrənmək. Sizinlə hazırda mənim çox sevdiyim rus dilində ünsiyyət qururuq. Mən hər gün bu dili özüm üçün kəşf edirəm və bu, çox gözəldir. Mən onu məntiqi planda, yaradıldığı kimi sevirəm, onun hallarını sevirəm - italyan dilində yoxdur, lakin mənim öyrəndiyim latın dilində hallar mövcuddur. Bakıya gələndə Azərbaycan dilini eşidib heyran oldum. Mənim moskvalı dostlarım var, bu dildə danışırlar. Burada isə onun autentik mühitində oldum və qərara gəldim ki, onu anlamağa səy göstərim.

-Bakıda konsert verəcəyinizi öyrənəndə fikrinizə nə gəldi? Bəlkə, Azərbaycan bəstəkarlarının hansısa əsəri sizin diqqətinizi cəlb edib?

-Ötən il mən tanınmış müəllim, Parisdə “École normale supérieure”nun pedaqoqu Rəna Şereşevskayadan dərs almışam. O, Bakıdandır. Mən deyəndə ki, Bakıya gedəcəyəm, o, çox sevindi. Mən Vaqif Mustafazadənin yaradıcılığı ilə tanış olsam da, Rəna Şereşevskaya mənə vaxtaşırı Azərbaycan musiqisinin yeni perspektivlərini açır. Təəssüf ki, bu dəfə Vaqif Mustafazadənin kompozisiyasından nə isə hazırlamaq alınmadı, lakin Bakıda yenidən olmaq mənə nəsib olarsa, o halda mütləq Azərbaycan bəstəkarının əsərini ifa edəcəyəm.