Bakı, 22 avqust, AZƏRTAC

Dendrologiya İnstitutunun elmi işçisi Kəmalə Sadıqova Abşeronda introduksiya olunmuş və mədəni şəraitdə becərilən nəcib dəfnə (Laurus nobilis L.) növü üzərində elmi-tədqiqat işi aparıb.

İnstitutdan AZƏRTAC-a bildirilib ki, tədqiqat zamanı növün bioekoloji xüsusiyyətləri, fitokimyəvi tərkibi və istifadə imkanları öyrənilib. Tədqiqatın yerinə yetirilməsi üçün bitkinin yarpaq və toxumları vegetasiyanın müxtəlif inkişaf fazalarında toplanılıb və standart metodlara əsaslanaraq laboratoriya şəraitində hazırlanıb. Yarpaq və toxumlardan hidrodistilyasiya (Qinzberq) üsulu ilə efir yağı alınıb və tərkibindəki bioloji aktiv maddələrin analizləri “Kristall” 2000 M markalı qaz-maye xromatoqrafiya üsulu ilə aşkar edilib.

Nəcib dəfnə (Laurus nobilis L.) dəfnəkimilər (Lauraceae Lindi.) fəsiləsinə aiddir. Vətəni Kiçik Asiyadır. Buradan Aralıq dənizi sahillərinə yayılıb. Təbii halda Cənubi Fransada, İngiltərədə, mədəni halda mülayim və subtropik iqlimə malik ərazilərdə becərilir. Azərbaycana IX əsrin sonlarında Gürcüstandan gətirilib. Becərildiyi torpaq-iqlim şəraitindən asılı olaraq 5-18 metr hündürlüyə qədər qalxa bilən ağac tipli kol bitkisidir. Dəfnə toxumla, yaxud vegetativ yolla (çiliklə, kök pöhrələri ilə) çoxaldılır.

Aparılan elmi-tədqiqat işindən məlum olur ki, nəcib dəfnə növünün toxumlarının cücərtiləri Abşeron şəraitində bir il ərzində 20-25 santimetrə qədər inkişaf edir. Əkilməsi ciddi qayğı tələb etmir. Belə bir inkişaf bu növün digər yerlərə köçürülməsinə və çoxaldılmasına imkan verir. Məlum olub ki, dəfnə yarpaqlarının tərkibində 2-3,5 faiz qədər, toxumlarının tərkibində 72 faiz, meyvəsində 24-25 faizə qədər efir yağı var. Tərkibi A, C, B. PP vitaminlərlə, manqan, maqnezium, fosfor, kalium, kalsium və digər minerallarla çox zəngindir. Meyvələrindən alınan efir yağının rəngi yaşıl, yarpaqlarından alınan efir yağının rəngi isə şəffaf olur. Xlorofilin olması yağın yaşıl rəngini şərtləndirir. Yağın tərkibinə palmitin, linol və laurin turşularının triqliseridləri daxildir. Meyvələrində qatran, karbohidrogenlər və fitosterin tapılıb. Efir yağının tərkibinə həm də pinen və sineol maddələri daxildir. Aparılan təhlil nəticəsində aydın olub ki, efir yağının tərkibində pinen, evkaliptol, terpinen, estraqol maddələri çoxluq təşkil edir.

Nəcib dəfnə bitkisindən hazırlanan preparatlar sakitləşdirici, analgetik, antiseptik, dezinfeksiyaedici xüsusiyyətlərə malikdir. Yağı revmatizm, artrit, oynaq ağrıları, şişlər, ifliclər və bağırsaq sancısında istifadə olunan məlhəmlərin tərkibinə daxildir. Meyvələrindən alınan yağ revmatik artrit, iflic, parezlər, spastik kolit, şəkərli diabet xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Nəcib dəfnədən alınan yağ həm də xroniki xolesistit, mədə-bağırsaq, böyrəkdaşı, qaraciyər və digər xəstəliklərin müalicəsində də istifadə edilir. Yarpaqlarının tərkibində ətirli efir yağı, orqanizm üçün vacib sayılan dəmir, selen, manan və sink mikroelementləri olduğundan dünya mətbəxində ədviyyat kimi geniş istifadə olunur. Antiseptik xassəyə malikdir. Ən yaxşı müalicəvi xüsusiyyəti onun xərçəng hüceyrələrinə qarşı mübarizə apara bilməsidir. Nəcib dəfnə yarpağı ürək-damar sisteminin möhkəmlənməsində, şəkər xəstəliyində təyin edilir, göbələk əleyhinə, ağrıkəsici və sidikqovucu xüsusiyyətlərə malikdir.