Bakı, 8 dekabr, AZƏRTAC

Əməkdar müəllim, filologiya elmləri doktoru, professor Telman Cəfərovun (Vəlixanlının) “Təhsil və zaman” (Azərbaycan təhsilinin cari və strateji inkişaf konsepsiyasının cizgiləri) kitabı çapdan çıxıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, kitab professor Akif Abbasovun müəllifin elmi-pedaqoji fəaliyyəti haqqında geniş məqaləsi ilə açılır. Kitaba daxil olan məqalə və konfrans məruzələrinin əksəriyyəti son illər ərzində T.Cəfərovun ölkəmizdə təhsilin cari və strateji inkişaf perspektivləri, həmçinin tədrisi digər dillərdə aparan məktəb və siniflərdə bilinqval (ikidilli) təlim modelinin tətbiqi məsələlərinə aid mətbuatda işıq üzü görmüş yazılarıdır.

Hər bir zamanın öz təhsil paradiqmaları var. Professor T.Cəfərov struktur dəyişiklikləri, kadr islahatları ilə yanaşı, təhsilin bütün pillə və səviyyələrində məzmun dəyişikliklərini, müasir şəraitə, dövrə, çağırışlara, eləcə də Milli Kvalifikasiya Çərçivəsinin tələblərinə uyğun yeni məzmunun yaradılmasını, tətbiqini, təhsilalanların bilik və bacarıqlarının qiymətləndirilməsi və ölçülməsi mexanizmlərini təklif edir. Ən əsası odur ki, müəllif bütün hallarda Azərbaycanla oxşar tarixi-mədəni mühitə və tədris təcrübəsinə malik olmuş ölkələrdəki mövcud tədris situasiyasına, dünya təcrübəsinə, öz şəxsi, professional pedaqoji, elmi-pedaqoji fəaliyyətinə, müəllifi olduğu tədris resurslarına əsaslanır. Bu, məktəbəqədər və ümumi orta təhsildə tədris proqramları (fənn kurikulumları), tədris planları, xarici dillərin tədrisinin standartları və təşkili məsələləri, təhsilalanların fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi əmsalları, ayrı-ayrı təhsil pillələrində tədris dillərinin statusunun müəyyən edilməsi, işləmə mexanizminin və funksionallığının təmin olunması barədə konkret təkliflərdir. Cari tədris situasiyasına istinad edən müəllif ali təhsilin bakalavriat səviyyəsində müvafiq ixtisaslarda ikidilli təlim mühitinin yaradılması probleminin həllini qabardır və bu məqsədlə konkret təkliflər irəli sürür.

Müəllifin məqsədi bu gün qeyri-dövlət (rus, ingilis) dillərində məktəbəqədər hazırlığın və ümumi orta təhsilin məzmununun azərbaycanşünaslıq materialları ilə zənginləşdirilməsi yolu ilə təşkilinə nail olmaqdır. Qeyd edilən təhsil müəssisələrinin təlim qeyri-dövlət dillərində aparılan sinif və qrupları üçün tədris planlarında dövlət dilinə də real tədris dili statusu verilməsinin vacibliyi, bunun üçün bilinqval təlim standartlarının və tədris resurslarının yaradılması, tətbiqi imkanları və yolları göstərilir. Bilinqval təlimə məktəbəqədər təhsil müəssisələrindən və ibtidai təhsil səviyyəsindən başlanılmasının labüdlüyü, “Azərbaycan tarixi”, “Qarabağ tarixi”, “Azərbaycan ədəbiyyatı”, “Musiqi”, “Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı” və s. fənlərin dövlət dilində tədrisinin yalnız bundan sonra mümkünlüyü dönə-dönə vurğulanır. Əks halda bu məzmunda layihələrin səmərəsizliyinin və məktəb icmasının haqlı narazılığının qaçılmazlığı labüd hesab edilir.

Əsasən təhsil mətbuatında işıq üzü görmüş məqalələr, yerli və beynəlxalq elmi konfranslarda aprobasiyadan keçmiş elmi məruzələr son 5-10 il ərzində aparılan təhsil islahatlarının gedişində və təhsil idarəçiliyində qarşıya çıxan çətinliklərdən bəhs edir. Ali təhsil ocaqlarının fəaliyyətinin ölkə iqtisadiyyatına inteqrasiyası və müstəqil maliyyə subyektinə çevrilməsi, universitetlərə tələbə qəbulu planının optimallaşdırılması, buraxılış ili tələbələri üçün istehsalat-təcrübə bazalarının təşkili, təhsildə yeni məzmun yaradıcılığı, pedaqoji yanaşma və texnologiyaların irəli sürülməsi üçün müvafiq elmi-tədqiqat institutunun (elmi-metodiki mərkəzin) fəaliyyətinin düzgün istiqamətə yönəldilməsi kimi məsələlər müzakirə edilir.

Kitaba “Ədəbi-publisistik mövqe”, “Avrasiyaçılıq tədqiqatları”, “Müsahibələr” başlıqları altında daxil olunmuş materiallar da bu və ya digər şəkildə təhsillə bağlıdır. Burada yer alan “Sayt materialları və feysbuk səhifələrində paylaşımlar”ın əksəriyyəti ölkəmizin təhsil həyatında baş verənlərə, təhsillə bağlı dövlət proqramlarının, qanunvericilik aktlarının icrasına, islahatların gedişinə, təhsildə yaşlı nəsillərin gənclərlə əvəz olunması problemlərinə çevik və obyektiv münasibəti ehtiva edir.