Salyan, 21 avqust, A.Yavərzadə, AZƏRTAC

Şirvan Milli Parkında Ümumdünya Təbiətin Mühafizəsi Fondunun təşkilatçılığı ilə ceyran populyasiyasının müəyyən olunması, həmçinin mühafizənin təşkili mövzusunda görüş keçirilib. Görüşdə Milli parkdakı mövcud vəziyyət, eləcə də digər flora və faunanın kompleks şəkildə qorunması barədə müzakirələr olunub, qarşıda duran vəzifələr haqqında fikir mübadiləsi aparılıb.

AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri xəbər verir ki, Ümumdünya Təbiətin Mühafizəsi Fondunun Azərbaycan nümayəndəliyinin direktoru Elşad Əsgərovun, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Dövlət Ekoloji Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi Hikmət Əlizadənin, Bioloji Müxtəlifliyin Qorunması Xidmətinin nümayəndəsi Firudin Əliyevin, Şirvan Milli Parkının nümayəndələrinin iştirak etdikləri görüşdə faunanın müşahidə edilməsi üçün dron vasitəsilə əraziyə baxış keçirilib.

Şirvan Milli Parkının direktor müavini Seymur Kərimovla söhbət zamanı bildirib ki, ərazidə ceyran sayları kəskin azaldığı üçün 1961-ci ildə ilk dəfə Bəndovan qoruğu, sonra ceyranların baş sayında artım olduğuna görə ərazi bir az da genişləndirilərək Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğu, 2003-cü ildə isə 63500 hektardan çox ərazisi olan Şirvan Milli Parkı yaradılıb. Hazırda Milli Park ərazisində canlıların qidalanması üçün münbit şərait mövcuddur. Bundan başqa, parkda 3000 hektar sahəsi olan Qızılqaz gölü də var. O qeyd edib ki, Milli parkın ərazisindən kanal və kollektorlar keçir. Həmçinin canlıların su ilə təmin olunması üçün süni şəkildə su kanalları da tikilib. Bütün bu amillər ceyranların populyasiyasına şərait yaradır. Ümumiyyətlə, Milli parkın ərazisində ekosistem təkcə ceyranlar deyil, digər flora və fauna növləri də qorunmaqla kompleks şəkildə mühafizə olunur. Hazırda park ərazisində 82 növ bitki örtüyü, 230 quş növü, 8 növ məməli, 7 növ ilan, 4 növ isə suda-quruda yaşayan canlılar var.

Qarşıda quran əsas vəzifənin ceyran sürülərində artımı izləmək, həmçinin vəhşi təbiətin populyasiyaya olan təsirini araşdırmaq, eyni zamanda, park ərazisindəki canlıların antropogen amillərdən mühafizəsinin təşkil olunduğunu söyləyən Bioloji Müxtəlifliyin Qorunması Xidmətinin rəisi Firudin Əliyev qeyd edib ki, ilkin müşahidələr ceyran sürülərində artım olduğunu göstərir. “Ceyranların sayı sentyabr-oktyabr aylarında, yəni ceyran sürülərinin qruplaşdığı dövrdə dəqiqləşdiriləcək. Ceyran populyasiyasına vəhşi heyvanların təsiri məsələsinə gəldikdə isə, bu amil ekosistemin tərkib hissəsi olduğu üçün balans təbiət tərəfindən tənzimlənir və hər hansı təhlükə müşahidə edilmir. Əsas məsələ ceyran sürülərinin antropogen təsirlərə məruz qalmaması üçün mühafizə tədbirlərinin görülməsindən ibarətdir. Bunun üçün Milli park ərazisində növbətçilik sisteminə uyğun olaraq təkcə ceyran sürülərinin deyil, eyni zamanda, flora və faunanın digər növlərinin də mühafizəsi üçün lazımi tədbirlər görülür. Həmçinin Şirvan Milli Parkında ceyranların populyasiyasının digər ərazilərdə öz tarixi areallarına intraduksiya edilməsi istiqamətində də işlər davam etdirilir. Sonuncu belə iş Acınohur çölündə yerinə yetirilib”, - deyə Firudin Əliyev vurğulayıb.

Ümumdünya Təbiətin Mühafizəsi Fondunun Azərbaycan nümayəndəliyinin direktoru Elşad Əsgərov isə xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazisində əsas amillər barədə danışaraq deyib ki, ilk məqsəd ekosistemin qorunub saxlanılmasıdır: “Burada yırtıcı heyvanların da mühüm rolu var. Çünki bu canlılar sağlam ekosistem üçün vacibdir. Hazırda Şirvan Milli Parkı ərazisində ən iri yırtıcı heyvanlar canavarlardır. Onlar da ərazidə populyasiyanı sağlam saxlamaqda əsas rola malikdir. Həmin yırtıcılar sürülərdə olan xəstə və eyni zamanda, qoca ceyranları şikar etməklə sürüdə sağlam ceyranların qalmasına imkan yaradır. Nəticədə həmin ceyranlardan törəyən yeni nəsil də sağlam olur”.

Ceyranların populyasiyasına təsir edən genetikadan söhbət açan müsahibimiz onu da bildirib ki, Azərbaycan ərazisində ötən əsrin ortalarına kimi ceyranların sayı çox olsa da, 1960-cı illərə qədər bu say qanunsuz ov və ekoloji mühitin təsirlərinə məruz qalaraq xeyli azalıb və 200-ə qədər enib. Təkcə Şirvan Milli Parkının ərazisində maksimum 70-dək ceyran qaldığı üçün ərazi nəzarətə götürülərək mühafizəsi təşkil edilib. Ona görə də burada ceyranların baş sayında artım özünü büruzə verib və 6-7 minə qədər çoxalıb. Lakin bu ceyranlar eyni genetikadan olduğu üçün hər hansı bir təbii fəlakətə oxşar reaksiya verərək, kütləvi halda ölüm halı ilə üzləşə bilər. Bu isə çox təhlükəlidir. Bunun qarşısının alınması üçün park ərazisində olan ceyranların əvvəlki tarixi areallara köçürülməsi vacibdir. Artıq bu işlər Acınohur ərazisində yerinə yetirilib.

Onun sözlərinə görə, Ceyrançöl adlanan ərazidə də bu prosesin tətbiqi mümkündür. “Əsas məqsəd ondan ibarətdir ki, bir ərazidə hansısa təhlükə baş verərsə, digər yerlərdə ceyran sürülərinin qorunması mümkün olsun. Digər tərəfdən, Mingəçevirdə Korçay qoruğundakı tarixi populyasiyadan olan fərdləri buraya gətirməklə gen müxtəlifliyini artırmaq mümkündür və bu istiqamətdə də işlər aparılır”, - deyə Elşad Əsgərov əlavə edib.