Şəki, 22 iyun, Mustafa Dadaşov, AZƏRTAC

Şəkidə hamı onu xovlu tikmə sənəti ilə məşğul olan yeganə kişi sənətkar kimi tanıyır. Taleyinə anadangəlmə əlillik payı düşən ikinci qrup əlil Rəhman Kamiloğlu 18 ildir ki, bədii tikmə sənətinin bu növü ilə məşğul olur. Bədii tikmə sənəti əsrlərboyu qadınların sevimli məşğuliyyət sahəsi olsa da, bu sənət xırda əmtəə istehsalı səviyyəsinə yüksələndən sonra onunla kişilər də məşğul olmağa başlayıb.

AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri Şəki şəhərindəki “Sənətkarlar evi”ndə Rəhman Kamiloğlunun emalatxanasında olub, onu bu sənətə bağlayan tellərlə maraqlanıb.

Rəhmanın uşaqlığı çox çətin və qayğılı keçib. O, erkən yaşlarında əvvəlcə atasını, sonralar isə anasını itirib. Gələcək yaşayışını, dolanışığını özü təmin etməyi, heç kəsdən kömək ummamağı qarşısına məqsəd qoyan Rəhman uşaqlıqdan fəal şəkildə cəmiyyətə inteqrasiya olunmağa çalışıb. Elə bu həvəslə də 2001-ci ildə Dünya Bankı tərəfindən maliyyələşdirilən “Böyüklər və uşaqlar üçün xalq yaradıcılığı, biçmə-tikmə kursları” adlı layihə çərçivəsində Əlillərin Dizayn Assosiasiyası tərəfindən Şəki şəhərində təşkil edilən xalçaçılıq kursuna yazılıb, bədii tikmə sənətinin incəlikləri barədə ilkin vərdişlərə yiyələnib. Assosiasiyanın Şəkidəki mərkəzinin üzvü olan Rəhman Kamiloğlu burada Əməkdar rəssam Qüdrət Məmmədovdan rəssamlığın, tanınmış təkəlduz ustası Güləndam Alxasovadan isə bədii tikmə sənətinin sirlərini öyrənib. Daim öz üzərində çalışan Rəhman az müddət sonra Şəkidə xovlu tikmənin mahir ustalarından biri kimi tanınmağa başlayıb.

Anadangəlmə nitq problemi olan, insanlarla ünsiyyətdən qaçan Rəhman Kamiloğlunun çox sehrli sənət dünyası var. Sənətkar öz əsərlərində sanki ürək sözlərini, duyğularını, deyə bilmədiklərini əks etdirməyə çalışır. Doğulduğu diyarın təbiət mənzərələri, qədim yaşayış məhəllələri, tarixi binalar, daş döşənmiş küçələr, qırmızı kirəmitli evlər, eyvanlar, həmçinin Şəki xanlarının sarayı, Yuxarı və Aşağı karvansaraylar, məscidlər, minarələr, körpülər və digər qədim tarixi abidələr Rəhmanın əsərlərinin əsas mövzusunu, süjetini təşkil edir.

Rəhman Kamiloğlu öz yaradıcılığında daim yeniliklər etməyə, yeni mövzular axtarıb tapmağa can atır. Sənətkar bu dəfə Azərbaycanın muğam sənətini, milli musiqi alətlərimizi rəngbərəng saplarla kətan üzərində toxumaqla maraqlı kompozisiyalar yaratmağa müvəffəq olub. Müsahibimiz deyir: “Son illər mədəni irsimizin, muğam sənətinin qorunması və təbliğinə ölkə rəhbərliyi, xüsusilə də Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyeva tərəfindən çox böyük diqqət və qayğı göstərilir. Mən də, bir sənətkar kimi, bu layihələrə öz töhfəmi vermək istədim. Şəhərimizə gələn yerli və xarici turistlər milli musiqi alətlərimizin əks olunduğu xovlu tikmələrə də böyük maraq göstərirlər. Ona görə də yaradıcılığımda Şəkinin məşhur tarixi abidələri, təbiət gözəllikləri ilə yanaşı, muğam kompozisiyalarına da diqqət ayırmağa başladım. Turistlər belə əl işlərini böyük həvəslə alırlar”.

Bu sənətin özəllikləri, işləmə texnikası barədə məlumat verən müsahibimiz bildirib ki, xovlu tikmə ağ, kətan parçanın tərs üzündən xüsusi iynə ilə pambıq və yun saplarla işlənilir. Əvvəlcə parçanın arxa tərəfində mövzuya uyğun eskiz çəkilir və elə arxa tərəfindən də tikilir. Sonra artıq saplar qayçı ilə kəsilir. Xovlu tikmə ilə hazırlanan əl işləri uzaqdan baxanda sanki rəsm əsərinə bənzəyir. Yalnız yaxından baxanda, əllə toxunanda əmin olursan ki, bu, bir tikmə nümunəsidir.

Xovlu tikmə sənətinin çox incəlik tələb edən, eyni zamanda, xeyli vaxt aparan bir sənət növü olduğunu bildirən sənətkar deyir: “Elə işlər var ki, 8-9 ay üzərində çalışmalı olursan. Nisbətən kiçik ölçülü əl işləri isə 3-4 aya əmələ gəlir”.

Bu sənət Rəhmanın həm də dolanışığını təmin edir. Özünün də qeyd etdiyi kimi, heç kəsə möhtac deyil, qabiliyyəti əlinin zəhməti ilə dolanır. Əl işlərinin qiyməti ölçülərinə görə 500-1000 manatdan bir neçə min manatadək dəyişir. İl ərzində bir neçə iş satılarsa, yaşayış ehtiyaclarını ödəyə bilir. Əl işlərinin eskizlərinin hazırlanmasında ona rəssam qardaşı Musa da kömək edir. Hazırda Rəhman qardaşı ilə bir yerdə yaşayır.

Rəhman Kamiloğlunun əl işləri dəfələrlə respublika və beynəlxalq səviyyəli sərgilərdə nümayiş etdirilib, diplomlara layiq görülüb. O, eyni zamanda, 3 dəfə Bakı şəhərində təşkil olunan Beynəlxalq Turizm və Səyahətlər Sərgisinin iştirakçısı olub, 2009-cu ildə Əlillərin VII Ümumrespublika yaradıcılıq sərgi-müsabiqəsinin qalibi adını qazanıb, 1-ci dərəcəli diplomla mükafatlandırılıb. Sənətkarın xovlu tikmə nümunələri Fransanın Kolmar şəhərində Azərbaycan günləri çərçivəsində təşkil olunan sərgidə də nümayiş etdirilib və iştirakçılar tərəfindən maraqla qarşılanıb.