Araz çayının yeni qol-kanalı 53 min hektar torpaq sahələrinin suvarılmasına imkan verəcək

Bakı, 23 oktyabr, AZƏRTAC

İmişli rayonunda Araz çayının yeni qol-kanalının tikintisi ölkəmizdə qeyri-neft sektorunun, o cümlədən aqrar sahənin inkişafına sanballı töhfələr verəcək, aqroparkların, iri fermer təsərrüfatlarının və müasir heyvandarlıq komplekslərinin suvarma suyu ilə təminatında böyük rol oynayacaq. Dövlətimizin başçısı Araz çayının yeni qol-kanalının açılış mərasimində bildirib ki, layihənin icrası təkcə İmişli rayonu üçün deyil, eyni zamanda, qonşu rayonlar üçün də böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu layihənin həyata keçirilməsi nəticəsində İmişli və qonşu rayonların iqtisadiyyatına yeni təkan veriləcək.

Bu barədə AZƏRTAC-a açıqlama verən “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” ASC-nin şöbə müdiri, kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə ekspert Nicat Nəsirli Araz çayının yeni qol-kanalının açılışının önəmindən danışıb.

Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə yeni inkişaf mərhələsinə keçmiş aqrar sektorun planlaşdırılmış istiqamətlərdə inkişafı heç şübhəsiz ki, su təminatının davamlılığından asılıdır. Ölkəmizdə yerüstü su ehtiyatlarının 70 faizi respublika hüdudlarından kənarda formalaşır, əsas qidalandırıcı çaylarımız olan Araz və Kür mənbəyini qonşu ölkələrdən götürür. Bu çaylar ölkəmizin ərazisinə çatanadək xeyli su itkisinə məruz qalır. Bundan başqa, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar bu gün Azərbaycan Arazın su ehtiyatlarından tam istifadə edə bilmir, ermənilər işğal olunmuş rayonlarımızın ərazisində bir neçə yerdə bənd quraraq su tutumunun böyük hissəsini istismar edirlər. Eyni zamanda, su tutumu 640 milyon kubmetr olan su anbarları Azərbaycanın işğal olunmuş 20 faiz ərazisində qaldığı üçün onların sularından uzun illərdən bəri istifadə edilmir. Mövsüm ərzində hər iki çayda su axını aşağı düşdüyünə görə təsərrüfatlar korluq çəkir. Nəzərə alsaq ki, məhsul istehsalının böyük hissəsi aran rayonlarının payına düşür, onda suyun nə qədər önəmli olduğu aydınlaşar.

“Ölkədə əkinəyararlı torpaq sahəsi 5 milyon 160 hektardır. Bunun da 1 milyon 800 hektara yaxını əkin dövriyyəsindədir. Deməli, torpaqlarımızın cəmi 32 faizi əkin dövriyyəsinə aiddir. Rəsmi göstəricilərə görə, suvarılan torpaqlar yararlı torpaq sahələrinin yalnız üçdəbirini - 1 milyon 432 hektarını əhatə edir və ölkədə istehsal olunan məhsulların 90 faizi bu torpaqlardan götürülür. Suvarılan torpaqların 565 min hektarı mexaniki üsulla, 349 min hektarı elektrik, 68 min hektarı nasos stansiyaları, 147 min hektarı subartezian quyuları vasitəsi ilə suvarılır. Hesablamalar göstərir ki, Azərbaycanın torpaq iqlim şəraiti suvarılan torpaq sahəsini 3 milyon 500 hektara çatdırmağa imkan verir, lakin su ehtiyatları çatışmadığından bu, mümkün deyil. Bu mənada İmişli rayonunda Araz çayının yeni qol-kanalının açılışı suvarma kanallarının su təminatına müsbət təsir göstərəcək. Hazırda aran rayonlarında olan əkin sahələri Yuxarı Qarabağ, Yuxarı Şirvan, Baş Mil kanalı, Samur-Abşeron kanalı, Baş Muğan kanalı vasitəsi ilə suvarılır ki, bunların da hamısı mənbəyini Araz və Kür çayından götürür”, - deyə ekspert bildirib.

Su məsələsi həm də coğrafi baxımdan strateji əhəmiyyət daşıyır. Nicat Nəsirli qeyd edib ki, ölkə üzrə orta illik su çatışmazlığı 4,5-5 milyard kubmetr arasında qiymətləndirilir. Hazırda respublikada orta illik su çatışmazlığı 3,7 kubkilometr, az sulu illərdə isə 4,75 kubkilometr təşkil edir. Son illər respublikamızda bütün su mənbələrində orta hesabla 10-14 milyard kubmetr su götürülür ki, onun 60-70 faizi kənd təsərrüfatının, 20-25 faizi sənayenin, qalan hissəsi isə təsərrüfat və içməli su tələbatının ödənilməsinə sərf olunur.

“Bütün bunlar sübut edir ki, son illər dövlət səviyyəsində su ehtiyatlarının yaradılmasına yönəlmiş fəaliyyət və irihəcmli investisiyalar ciddi təhlillərə söykənir və gələcək inkişaf baxımından bu addımlara böyük zərurət var”, - deyə ekspert vurğulayıb.

Qeyd edək ki, Araz çayının yeni qol-kanalının tikintisi layihəsi 4 mərhələdə icra olunur. Hazırda onun birinci mərhələ üzrə baş suqəbuledici qurğu daxil olmaqla, 5 kilometrlik hissəsinin tikintisi başa çatdırılıb. Tikilmiş baş suqəbuledici qurğu və yeni qoldan istifadə etməklə Saatlı, İmişli və Biləsuvar rayonlarının 53 min hektar torpaq sahələrinin suvarılması üçün 54,2 kilometr uzunluğunda kanalın hidrotexniki qurğularla birgə inşası həyata keçirilib. Kanalın başlanğıcda suburaxma qabiliyyəti saniyədə 46, sonda isə 24 kubmetr təşkil edir.