Suqovuşan, 11 oktyabr, Tahir Ağaməmmədov, AZƏRTAC

Yolumuz şanlı Azərbaycan Ordusunun ötən il oktyabrın əvvəllərində işğaldan azad etdiyi Suqovuşan qəsəbəsinədir. Suqovuşan azadlığına qovuşandan sonra AZƏRTAC olaraq Vətənimizin bu dilbər guşəsinə dəfələrlə səfər etmiş, müxtəlif istiqamətli reportajlar hazırlamışıq. Budəfəki səfərimiz Suqovuşanın işğaldan azad olunmasının bir ilini qeyd etdiyimiz günlərə təsadüf edir.

Suqovuşanı inkişafa, işıqlı gələcəyə, suqovuşanlıları doğma yurdlarına aparan yol

Avtomobilimiz yeni inşa edilmiş Tərtər-Çaylı-Suqovuşan-Talış avtomobil yolu ilə şütüyür. Bu yolun tikintisinə Suqovuşan qəsəbəsi və Talış kəndi işğaldan azad edildikdən dərhal sonra başlanılıb. Dünyanın bəlkə də heç bir ölkəsində müharibə dövründə, qızğın döyüşlər zamanı yol çəkilməyib. Bu baxımdan Suqovuşan qəsəbəsinə və Talış kəndinə gedən avtomobil yolunun yenidən qurulması dövlətimizin qüdrətini göstərməklə yanaşı, həm də strateji, iqtisadi və mənəvi məna daşıyır.

Oktyabrın 3-də Prezident İlham Əliyev Suqovuşan qəsəbəsinə və Talış kəndinə gedən avtomobil yollarının açılışını edib. Ümumi uzunluğu 28,5 kilometr olan yol Suqovuşanı inkişafa, işıqlı günlərə aparacaq, suqovuşanlıları doğma yurdlarına qovuşduracaq. Növbəti mərhələdə Çaylı kəndindən Talış kəndinə qədər uzunluğu 8 kilometr olan yolun, həmçinin Talış kəndindən Tap Qaraqoyunlu kəndini keçməklə Qaşaltı Qaraqoyunlu kəndinə doğru 22 kilometr uzunluğa malik yeni yolun inşası da nəzərdə tutulub. Sözügedən avtomobil yollarının birləşdirilməsi nəticəsində Tərtər şəhəri ilə yanaşı, alternativ olaraq Naftalan şəhərindən də bu istiqamətdə hərəkət etmək imkanı olacaq.

Susuz qalan torpaqlar yenidən canlanır

Seydimli kəndindən keçərkən Xanarxın gur su ilə axması diqqətimizi çəkir. Çünki ötən 30 ilə yaxın dövrdə bu kanal suya həsrət qalmışdı. Suqovuşan su anbarının azad edilməsi bu kanaldan istifadə etməyə də imkan yaratdı. İndi Xanarx kanalından uzun illərdən sonra əkinlərin suvarılmasında istifadə olunur.

Tərtərçay Hidroqovşağı İstismar İdarəsinin sahə rəisi Veysəl Mustafayev bildirib ki, Suqovuşan işğaldan azad olunduqdan sonra uzun illərdən bəri suvarılmasında çətinliklər yaranmış ərazilərə suyun verilməsi təmin edilib. Bu isə həmin ərazilərdə əkinlərin davamlı aparılması, kənd təsərrüfatında yüksək məhsuldarlığın əldə edilməsi deməkdir.

Artıq Tərtər, Bərdə, Yevlax və Goranboy rayonlarının 30 min hektardan çox torpaq sahəsinin suvarma suyu Tərtər çayından qidalanan 3 torpaq kanal – Xanarx, Xoruzlu və Təley arxı vasitəsilə təmin edilir. Cari ilin doqquz ayında həmin rayonlara 240 milyon kubmetrdən artıq suvarma suyu verilib. Suvarılan ərazilərdə əsasən pambıq, taxıl, çuğundur, yonca və digər kənd təsərrüfatı məhsulları becərilib və bol məhsul götürülüb.

Suqovuşanın işğaldan azad olunması Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlıq nümunəsidir

Müxtəlif relyef formalarını, hər qarışı Azərbaycan əsgərlərinin igidliyi, şücaəti ilə azad olunmuş torpaqları qürurla seyr edə-edə dağlar qoynunda yerləşən Suqovuşana çatırıq. Dövlətimizin başçısının qəsəbədə ucaltdığı üçrəngli bayrağımız hər birimizdə qürur hissi doğurur.

Prezident İlham Əliyev oktyabrın 3-də Suqovuşana səfəri zamanı bir il əvvəl bu ərazilərdə aparılan hərbi əməliyyatlardan danışarkən deyib: “Talış kəndi və Suqovuşan qəsəbəsi bir gündə - keçən il oktyabrın 3-də işğaldan azad edilmişdir. Burada çox güclü istehkamlar qurulmuşdu, bir neçə müdafiə xətti təşkil edilmişdi. Bütün strateji yüksəkliklərdə, qəsəbəyə gedən yüksəkliklərdə düşmən yerləşmişdi. Azərbaycan Ordusu böyük qəhrəmanlıq və fədakarlıq göstərərək şiddətli döyüşlər nəticəsində Talışı və Suqovuşanı işğaldan azad etdi. Müharibənin ilk günündə əldə edilmiş qələbələrdən sonra növbəti yaşayış məntəqələrinin azad edilməsi, əlbəttə ki, ordumuza, xalqımıza əlavə güc, mənəvi güc verdi və müharibənin yeddinci günündə səkkiz kəndin azad edilməsi, o cümlədən keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ərazisində yerləşmiş bu kəndlərin azad edilməsi bizə böyük mənəvi üstünlük verirdi”.

Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərin iştirakçısı olan qazi İntiqam Sarıyev bir əvvəlki tarixi günləri belə xatırlayır: “Sentyabrın 27-də düşmən yenə də cəbhə boyu təxribata başlamışdı. Biz düşmənin təxribatlarının qarşısını aldıq və Ali Baş Komandanımızın əmri ilə Suqovuşan istiqamətində əks hücuma keçdik. Çox çətin döyüş idi. Ancaq hamımızda yüksək əhval-ruhiyyə, döyüş ruhu var idi. Hər kəsin yeganə amalı torpaqlarımızı işğaldan azad etmək idi. Mən Suqovuşanın üstündəki yüksəklikdə yaralandım və təxliyə olundum. Eşidəndə ki, artıq ordumuz Suqovuşanı azad edib, çox sevindim. Digər tərəfdən döyüş yoldaşlarımla bir yerdə Suqovuşana daxil ola bilməməyimə, yoldaşlarımın bir çoxunun şəhid olmasına görə kədərləndim. Mən şəhidlərimizin ruhu qarşısında, onların valideynləri qarşısında baş əyirəm. Bu torpaqlar bizim tarixi torpaqlarımızdır. Burada bizim babalarımız yaşayıb. Vaxt var idi biz bu torpaqlara həsrət ilə baxırdıq. Artıq haqq-ədalət öz yerini tapdı, 30 illik həsrətimizə son qoyuldu. Mən fəxr edirəm ki, 44 günlük Vətən müharibəsində iştirak etmişəm. Bu torpaqların azad edilməsində mənim də qanım tökülüb”.

Ərazi mina və digər partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənir

İşğaldan azad edilmiş digər ərazilərimizdə olduğu kimi, Suqovuşanda da bir sıra infrastruktur layihələri həyata keçirilir. Bunun üçün isə həmin ərazilər mina və digər partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənir.

Azərbaycan Respublikasının Minatəmizləmə Agentliyinin (ANAMA) əməliyyat meneceri Şahin Allahverdiyev bildirib ki, ilkin olaraq elektrik xətləri, yollar və suvarma kanalları keçən ərazilər mina və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənir. Əməliyyatlar zamanı həm piyada əleyhinə, həm də tank əleyhinə minalara rast gəlinir. Ərazidə hələ də xeyli sayda mina və partlamamış hərbi sursat var. Odur ki, təhlükəsizlik səbəbindən həmin ərazilərə vətəndaşların gəlməməsi tövsiyə edilir.

Suqovuşanda elektrik enerjisinin təminatı sahəsində də genişmiqyaslı işlər görülüb

İşğaldan azad edilən Suqovuşanda digər sahələrlə yanaşı, elektrik enerjisinin təminatı sahəsində də genişmiqyaslı işlər aparılır. Qısa müddətdə Suqovuşana 110/35/6 kV-luq Tərtər yarımstansiyasından 35 kV-luq yeni elektrik veriliş xətti çəkilib, qəsəbənin daxili şəbəkəsində 0,4 kV hava xətləri bərpa edilib. Qəsəbə elektrik enerjisi ilə təmin olunub.

Gücü 4,8 meqavat olan “Suqovuşan-1” və gücü 3 meqavat olan “Suqovuşan-2” Kiçik Su Elektrik Stansiyalarında təmir-bərpa işləri aparılıb. “Suqovuşan-1” Kiçik Su Elektrik Stansiyasında ildə 13,8 milyon kVt/saat, “Suqovuşan-2” stansiyasında ildə 8,7 milyon kVt/saat elektrik enerjisinin istehsal olunması nəzərdə tutulub. “Suqovuşan-1” və “Suqovuşan-2” Kiçik Su Elektrik stansiyaları işğaldan azad olunmuş ərazilərin, xüsusilə Suqovuşan və Talış qəsəbələrinin elektrik enerjisi ilə təmin olunmasında mühüm rol oynayacaq. Həmçinin burada istehsal olunan elektrik enerjisi paylayıcı şəbəkənin yeni çəkilən xətləri vasitəsilə digər istiqamətlərə də ötürüləcək.

Suqovuşan sakinlərinin doğma yurdlarında xoşbəxt günləri yenidən başlayacaq

Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müzəffər ordumuzun işğaldan azad etdiyi digər yaşayış məntəqələrimiz kimi, Suqovuşana da həyat yenidən qayıdır. Qəsəbə sakinləri indi doğma yurdlarına köçəcəkləri günü gözləyirlər. Suqovuşan sakini Xaliq Hümbətov kəndin azad edilməsi ilə 28 illik xəyallarının gerçəyə çevrildiyini deyib: “Suqovuşan Azərbaycan xalqının qürur yeridir. Çünki ordumuz ermənilərin alınmaz hesab etdiyi Suqovuşanı qəhrəmanlıqla işğaldan azad edib. Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin, qazilərimizə cansağlığı versin. Mən Prezidentimizə qəsəbənin tarixi adını geri qaytararaq Suqovuşan adlandırdığı, bizi doğma yurdumuza qovuşdurduğu üçün minnətdarlığımı bildirirəm. Biz 28 il idi doğulub boya-başa çatdığımız torpağımıza qayıtmağı xəyal edirdik. Bu gün çox şadıq. Çünki öz torpağımıza qayıtmışıq. Şükür bu günə. Suqovuşanın işğaldan azad edilməsindən bir il ötür. Bu bir il ərzində burada böyük abadlıq işləri aparılıb. Qəsəbəyə yeni yol çəkilib. Elektrik enerjisi ilə təmin edilib. Biz suqovuşanlılar kəndimizə köçəcəyimiz günü səbirsizliklə gözləyirik”.

Suqovuşanı Qarabağın incisi adlandıran Xaliq Hümbətov buranın tezliklə turizm mərkəzinə çevriləcəyinə imanını ifadə edib: “Suqovuşan çox səfalı yerdir. Bura Qarabağın incisidir. Kəndin münbit torpaqları, meşələri, bulaqları var. Kəndin dağlarla əhatə olunması, su anbarı, tarixi abidələr burada turizmin inkişafını şərtləndirir”.

Bəli, çox keçməyəcək ki, suqovuşanlılar doğma kəndlərinə dönəcəklər və onların Suqovuşanda yenidən çal-çağırlı, xoşbəxt günləri başlayacaq.