CƏMİYYƏT
“Toplan” Sahibsiz İtlərə Qayğı Mərkəzi humanist hisslər aşılayır
Bakı, 13 mart, AZƏRTAC
Paytaxt küçələri və ətraf rayonlarda sahibsiz heyvanların sayının son zamanlar çoxalması ölkəmizdə bu yöndə müvafiq addımların atılmasını zəruri edir. Belə heyvanların sayının artımı və onlara zəruri qayğının göstərilməməsi, xüsusilə sahibsiz it və pişiklərin vaxtında peyvəndlənməməsi ölkədə bir çox ekoloji və sanitar problemlərin yaranmasına səbəb olur. Bu problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün baytar qayğısı, xüsusi sığınacaqların yaradılması kimi məsələlər belə heyvanların qayğıya ehtiyacı olduğunu bir daha gündəmə gətirir. Bu mənada, xüsusi sığınacaq və baytarlıq klinikalarının fəaliyyət göstərməsi ilə yanaşı, uzunmüddətli perspektivdə insanlar arasında geniş maarifləndirmə və təbliğat işlərinin həyata keçirilməsi həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Bütün bunların nəticəsidir ki, ölkəmizdə problemlərin həlli üçün vaxtında kompleks şəkildə addımlar atılır. Əlbəttə ki, bu sahədə dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin təcrübəsindən yaralanmaq lazım gəlir. Əksər ölkələrdə sahibsiz küçə heyvanlarına qayğı mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Belə mərkəzlər küçə heyvanları və sahibləri tərəfindən atılmış heyvanları sığınacağa verir, qayğı göstərir, onları sahibləndirir, eləcə də populyasiyasını kütləvi axtalama və qısırlaşdırma (sterilizasiya) yolu ilə tənzimlənməsinə çalışır. Bu gün dünyada heyvanların hüquqlarının qorunması məsələsinə olduqca geniş diqqət yetirilir. Bir çox dünya ölkələrində heyvanların hüquqlarını müdafiə edən çoxsaylı qanunlar var. Məsələn, Avstriyada itlərin quyruğunu yaxud da qulağını kəsmək, zəncirləmək qanun pozuntusu hesab edilir. Qanunun tələblərini pozan avstriyalıları 15 min dollara qədər cərimə gözləyir. İtaliyada öz itini, ya da pişiyini küçəyə atan şəxslər məsuliyyət daşıyırlar. Bu cinayəti törədən şəxsi ya 10 min avro məbləğində cərimə, ya da 1 ilik həbs cəzası gözləyir. Ölkəmizdə sahibsiz heyvanlarla bağlı məsələ ən aktual problemlərdən hesab edilir. Azərbaycan “Ev heyvanlarının mühafizəsi haqqında” Avropa Konvensiyasına qoşulduqdan sonra bu sahədə mühüm addımlar atılmışdır. Yəni müxtəlif mərkəz və sığınacaqlar yaradılmış, heyvanlara rəhmsiz rəftara görə məsuliyyət sərtləşdirilmişdir. Lakin, problemin miqyası bu istiqamətdə daha geniş və intensiv səylərin göstərilməsini tələb edir.
Sahibsiz itlərlə bağlı aparılan işlər təkmilləşdirilir
2014-cü ilin oktyabr ayında Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə təməli qoyulan və 2017-ci il martın 1-də rəsmi fəaliyyətə başlayan IDEA Heyvanlara Qayğı Mərkəzi qeyd edilən sahədə çoxlu işlər görüb. Mərkəzin missiyası heyvanların rifah və sağlamlığının yaxşılaşdırılması, Bakı və onun ətraflarında sahibsiz heyvanların sayının tənzimlənməsi (sterilizasiyası), zoonoz və parazitik infeksiyaların yayılmasının qarşısının alınması (peyvəndlənmə), himayəyə götürülən heyvanların sayının artırılması, eləcə də heyvanlara humanist və məsuliyyətli yanaşmanın təşviq edilməsindən ibarətdir. Burada heyvanlar sterilizasiya edilir, peyvəndlənir, mikroçiplənir və potensial sahibləri üçün tam hazır vəziyyətə gətirilir. Hətta sterilizasiya edilən və himayəyə verilən heyvanların bir çoxuna adlar da verilir. Himayəyə verilən heyvanların profilləri Mərkəzin internet səhifəsi və sosial şəbəkələrdəki hesablarında yerləşdirilir. Fəaliyyət göstərdiyi vaxt ərzində IDEA Heyvanlara Qayğı Mərkəzində 3 minədək it və pişik sterilizasiya (axtalama və ya qısırlaşdırma) edilmiş, saysız-hesabsız yaralı və xəstə heyvanlara baytar xidməti göstərilmişdir. Sahibsiz heyvanlarla bağlı bütün xidmətləri pulsuz həyata keçirən Mərkəzdə, həmçinin gənclər və uşaqlar üçün çoxsaylı kütləvi turlar və maarifləndirmə tədbirləri də reallaşdırılır.
“Toplan” sahibsiz itlərə qayğı göstərir
Qarşıya qoyulan məqsəd və bu istiqamətdə reallaşacaq layihələrin davamı olaraq Heydər Əliyev Fondunun və Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin sahibsiz itlərlə işin təkmilləşdirilməsi üzrə birgə layihəsi çərçivəsində paytaxtın Balaxanı qəsəbəsində yaradılan “Toplan” Sahibsiz İtlərə Qayğı Mərkəzi bu ilin fevral ayının 15-də istifadəyə verildi. Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyeva açılışda iştirak etdi. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin Mənzil-Təsərrüfat Kommunal Departamentinin sanitariya və texniki təmizlik idarəsinin ərazisində yerləşən mərkəzdə yenidənqurma işlərinə 2018-ci ilin oktyabr ayında başlanılıb. Ərazisi 2500 kvadratmetrə yaxın olan mərkəz üç inzibati-təsərrüfat binasından ibarətdir. Mərkəzdə itlərin saxlanılması üçün xüsusi yerlər - volyerlər, karantin-reabilitasiya qəfəsləri yaradılıb. Ərazi abadlaşdırılıb, işıqlandırma və havalandırma sistemləri qurulub. Burada həmin heyvanlar peyvəndlənir, reproduktiv fəaliyyətlərinin dayandırılması məqsədilə müvafiq əməliyyat aparılır. Çiplə təmin olunan hər bir itə yardım göstərildikdən sonra onlar yenidən tutulduqları əraziyə buraxılır. Mərkəzdə beynəlxalq norma və tələblərə uyğun qəfəslər qurulub. “Toplan”nın baytar bloku müayinələrin aparılması, sterilizasiya, müalicə və heyvanlara mikroçipin yerləşdirilməsi üçün müasir tibbi avadanlıq və preparatlarla təchiz edilib. Həmçinin burada əməliyyata hazırlıq, əməliyyat, müayinə, ordinator, baytarlıq preparatlarının saxlanması otaqları var. Sahibsiz itlərin daşınması və təcili tibbi yardım üçün avtomobillərlə təchiz olunan mərkəz həftə ərzində bütün zəruri prosedurlardan keçirilmək şərti ilə 30-50 it qəbul etmək gücündədir. Buraya daxil olmuş sahibsiz itlərin mərkəzləşdirilmiş qeydiyyatı sistemi də yaradılıb. Heyvanın tutulduğu tarix və ünvan, vəziyyəti, həyata keçirilmiş tibbi yardımlar və mikroçipin nömrəsi xüsusi informasiya bazasına daxil edilir. Sərbəst buraxılan və sahiblərini tapan itlər barədə də bazaya müvafiq məlumatlar yerləşdirilir. Mərkəzin əməkdaşları baytarlar, itlərin toplanması ilə məşğul olan şəxslər və digər personal üçün xarici mütəxəssislərin iştirakı ilə təlimlər də keçirir.
Yeni Mərkəzdə proseduralardan keçmiş itlərin
vahid məlumat bazası yaradılıb
“Toplan”, eyni zamanda, ağır yaralı, müalicələri mümkün olmayan, əhali üçün aqressiv və təhlükəli olan sahibsiz itləri sivil qaydada zərərsizləşdirir. Burada sahibsiz itlər üçün təcili tibbi yardım fəaliyyət göstərir. Sahibsiz itlərin ovlanması ilə məşğul olan briqada xüsusi avadanlıqlarla təmin edilib. Mərkəzdə peyvənd və sterilizasiya olunan itlər üçün xüsusi zona yaradılıb. Arzu edən hər kəs it himayəyə götürə bilər. Mərkəzə daxil olan bütün itlərlə bağlı məlumatlar - tutulduğu tarix və ünvan, heyvanın vəziyyəti, həyata keçirilmiş tibbi yardımlar və mikroçipin nömrəsi xüsusi informasiya bazasına daxil edilir. Sərbəst buraxılan və sahiblərini tapan itlər barədə də bazaya müvafiq məlumatlar yerləşdirilir. “Toplan” fəaliyyətə başladığı dövrdən Mərkəzin 1921 nömrəli qaynar xəttinə vətəndaşlardan 400-dən artıq zəng və müraciət, həmçinin dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlarından buraya çoxsaylı rəsmi məktublar daxil olub. Müraciətlərin əsas məzmunu sahibsiz itlərlə əlaqədar problemin bu və ya digər ərazilərdə həll edilməsidir. Soyuq havalarda “Toplan”nın “pasiyent”lərinin yeri rahat olur. Bütün volyerlərin qış hissəsi isti döşəmə sistemi ilə təmin olunub. “Dördayaqlı” dostlarımız orada məmnuniyyətlə dincəlirlər. Mərkəzin əməkdaşları tibbi prosedurlardan keçirmək üçün ərazilərdən itləri toplayıb, xüsusi hallarda (açıq ərazilərdə, narahat davranan və s.) tibbi ləvazimatlarla təchiz edilmiş avtomobillərə yükləyib onların sağlamlığına ziyan vurmayan uydurucu məhlullarla doldurulmuş silahlardan istifadə edirlər. “Toplan”da heyvanların hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olan QHT və özəl sığınacaq təmsilçiləri, həmçinin, bu sahədə fəaliyyət göstərən fəallarla mütəmadi görüşlər keçirilir. Görüşlər zamanı cəmiyyətin sahibsiz itlərə daha insanpərvər münasibətinin formalaşdırılmasına, ümumilikdə ictimai şüurun sahibsiz itlərə qarşı transformasiyasına hesablanmış birgə fəaliyyətin perspektivləri və imkanları sahəsində aktual mövzular müzakirə edilir. “Toplan” ölkəmizdə ilk dəfə prosedurlardan keçmiş bütün itlərin vahid məlumat bazasını formalaşdırmışdır. Burada itin götürüldüyü vaxt və ərazi, vurulmuş peyvəndlər, keçirilmiş tibbi əməliyyatlar və s. məlumatlar əks olunmuşdur. Bu məlumatlar itlərə yerləşdirilən çiplərdə əks etdirilir. Mərkəzin əməkdaşları rayonlarda monitorinqlər zamanı xüsusi proqram təminatı ilə təchiz olunmuş planşetlər vasitəsilə həmin məlumatları məsafədən oxuya bilirlər. Mərkəzə daxil olan bildirişlər əsasında itlər üçün cağırışlara gedəcək əməkdaşlar burada xüsusi təlimlər keçirlər.
“Toplan”nın ərazisi böyüyür, qəfəslərin sayı artırılır
“Toplan”da işləmək üçün əsas tələblərdən biri itləri sevməkdir. Əlbəttə, təqdirəlayiq haldır ki, “Toplan”nın birinci korpusunun açılışından sonra Leyla xanımın iştirakı ilə ikinci hissəsinin də təməli qoyuldu. Mərkəzin yeni hissəsində bir neçə təsərrüfat binası və 80-ə yaxın itin saxlanılması üçün xüsusi yer - volyer və karantin-reabilitasiya qəfəslərinin yaradılacağı nəzərdə tutulur. Bu möhtəşəm layihə çərçivəsində müxtəlif maarifləndirmə işlərini təşviq edən heyvanlarla bağlı müxtəlif sosial tədbirlərin, sərgilərin təşkili, animasiya filmlərinin çəkilməsi, sosial videoçarxların, bilbordların, elektron təqdimatların hazırlanması planlaşdırılır. Bu gün belə layihələrin reallaşdırılması ölkəmizdə sahibsiz küçə heyvanlarına qarşı humanist yanaşmanın göstəricisidir. Belə layihələrdə cəmiyyətin də yaxından iştirakı olduqca vacibdir. Hamılıqla heyvanların əziyyətsiz yaşamaları naminə çalışmalıyıq. Çünki onlar da duyğu və hərəkət qabiliyyəti olan canlılardır. Qayğıya çox ehtiyacları var...
Ceyhun Alışlı
AZƏRTAC-ın müxbiri
Yazı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun yaranmasının 10-cu ildönümü və Novruz bayramı münasibətilə təşkil olunan fərdi jurnalist yazıları müsabiqəsinə təqdim edilir.