Bakı, 9 iyun, AZƏRTAC

1979-cu ildə Ulu Öndər Heydər Əliyevin dahi Nizami Gəncəvinin irsinin öyrənilməsi, nəşri və təbliği haqqında xüsusi qərar imzalaması ilə ölkəmizdə nizamişünaslığın yeni mərhələsi başlandı. Onun təşəbbüsü ilə 1981-ci ilin avqustunda Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 840 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında xüsusi qərar qəbul olundu. Bu qərardan sonra dahi şairin adının əbədiləşdirilməsi və təbliği istiqamətində müvafiq tədbirlər həyata keçirildi, nizamişünaslıqda xüsusi canlanma baş verdi. Əlamətdar haldır ki, 1981-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat İnstitutunun nəzdində Əməkdar elm xadimi Rüstəm Əliyevin rəhbərliyi altında Nizamişünaslıq şöbəsi yaradıldı. Həmin illərdə (1981-1983) Nizami əsərlərinin Azərbaycan dilinə poetik tərcümələri yenidən redaktə olunaraq nəşr edildi, “Xəmsə”yə daxil olan əsərlərin mükəmməl filoloji tərcüməsi ərsəyə gəldi. Tərcümələrin, onlara yazılan izah, qeyd, şərh və lüğətlərin müəllifləri Rüstəm Əliyev, Həmid Məmmədzadə, Mübariz Əlizadə, Qəzənfər Əliyev, Vaqif Aslanov, Zümrüd Quluzadə kimi həm təcrübəli, həm də yeni nəsil nizamişünaslar və şərqşünas-tərcüməçilər idi.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi katibi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əzizağa Nəcəfov söyləyib. O bildirib ki, ötən əsrin 80-ci illərində böyük mütəfəkkirin həyat və yaradıcılığının daha ətraflı öyrənilməsi, əsərlərinin müxtəlif istiqamətlərdən tədqiqi məqsədi ilə bir neçə Nizami lektoriyası təşkil olundu, əhəmiyyətli respublika və ümumittifaq xarakterli konfranslar keçirildi, nizamişünaslığın aktual problemlərinə həsr olunmuş elmi məruzələr dinlənildi. Həmçinin Nizami və onun təsiri ilə yaranan ədəbiyyat mövzusunda Məmməd Cəfər Cəfərovun “Nizaminin fikir dünyası” monoqrafiyası kimi yeni tədqiqat işi ərsəyə gəldi. Azadə Rüstəmova, Xəlil Yusifli, Arif Hacıyev, Nüşabə Araslı, Tağı Xalisbəyli, Çingiz Sasanian və başqa nizamişünaslarımız yaşlı nəsildən estafeti uğurla alaraq bu istiqamətdə daha cəsarətli addımlar atdılar, nizamişünaslığın üfüqlərini bir qədər də genişləndirdilər.

1981-ci ildə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Nizami Gəncəvinin 840 illik yubileyinin qeyd olunması haqqında imzaladığı tarixi qərarından sonra Rüstəm Əliyev silsilə kitablar nəşr etdirdi, dünya şərqşünaslarının yaradıcılığından dahi şairin türklüyünü qabardan, onun xalqı ilə əlaqəsini önə çəkən məqamları tərcümə edərək bir kitaba toplayıb geniş oxucu kütləsinə çatdırdı. Onun 1981-ci ildə nəşrə hazırladığı “Məşhur rus alimləri və yazıçıları Nizami Gəncəvi haqqında” kitabı şairin milli mənsubiyyəti etibarilə Azərbaycan-türk etnosuna aid olmasının, əsərlərindəki xalqına bağlılığın görkəmli rus tədqiqatçıları tərəfindən də sübuta yetirildiyini heç bir şərhə ehtiyac olmadan aşkar şəkildə nümayiş etdirir.

Ulu Öndərin mədəniyyət siyasətinin mühüm tərkib hissəsi olan Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin dünyada daha geniş coğrafiyada təbliği və əsərlərinin daha dərindən tədqiqi, nəşri işlərinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində atdığı mühüm addımlar Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. 2011-ci ildə şairin 870 illik yubileyinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması üçün ölkə Prezidenti 2011-ci ildə Sərəncam imzaladı. Həmin il şairin yubileyinin dünyanın əksər ölkələrində təntənə ilə qeyd olunması, əsərlərinin nəşri, tədqiqi və təbliği ilə bağlı işlər yeni məcraya qədəm qoydu. Nizami haqqında mətbuatda məqalələr dərc olundu, ölkədə və ondan kənarda elmi-praktik konfranslar keçirildi, şairin əsərlərinin əlyazmalarının fotofaksimilesi nəşr olundu, yeni monoqrafik tədqiqatlar işıq üzü gördü, bəzi sanballı araşdırmalar yenidən çapa hazırlandı. Hətta müasir dövrdə elmi əhəmiyyətini qoruyan Y.E.Bertelsin “Böyük Azərbaycan şairi Nizami” monoqrafiyası ingilis dilinə çevrilərək dünya oxucusuna təqdim olundu, dünya ölkələrində Nizami mərkəzləri yaradıldı ki, bu da onun bir Azərbaycan şairi kimi təbliğində xüsusi önəm kəsb edir.

“2011-ci ildən bəri alimlərimiz Nizaminin türklüyü, Azərbaycan xalqına məxsusluğu, öz millətinin etnik dəyərlərinə bağlılığını inkar etməyə yönələn əks-təbliğatçılarla mübarizə aparır, bu sahədə uğurlu addımlar atırlar. Alimlərimiz bir çox ölkələrin mətbuatında, nüfuzlu elmi jurnallarında bu mövzuda sanballı məqalələr çap etdirirlər. “Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi İli” elan edilməsi haqqında” Prezident İlham Əliyevin 2021-ci il 5 yanvar tarixli Sərəncamından sonra ölkədə nizamişünaslıq sahəsində yeni canlanma oldu. Təqdirəlayiq haldır ki, Azərbaycan nizamişünasları səylərini birləşdirib “Nizami Gəncəvinin biblioqrafiyası: izahlı məlumat kitabı” adlı beynəlxalq nəşrin məsələsini qaldırıb, “Nizami Gəncəvinin həyat və yaradıcılığı” adlı kollektiv monoqrafiyanı nəşr etdiriblər. “Nizami lüğəti”nin hazırlanması üzərində çalışır, şairin irsini müxtəlif aspektlərdən tədqiq edirlər. Göründüyü kimi, Azərbaycan nizamişünaslığı Ulu Öndərin və Prezident İlham Əliyevin diqqət və qayğısı nəticəsində böyük inkişaf yolu keçib, mühüm nailiyyətlər əldə edib. Bütün bunları nəzərə alaraq deyə bilərik ki, nizamişünaslığa dövlət qayğısı Azərbaycanda mədəniyyət siyasətinin mühüm tərkib hissəsidir”, - deyə Ə.Nəcəfov fikrini yekunlaşdırıb.