Strasburq, 24 iyun (AZƏRTAC). Bir neçə sessiyadır ki, Avropa Şurasında bu qurumu yeniləndirmək, onu daha çevik bir siyasi təşkilat olaraq müasir inkişaf templəri ilə uyğunlaşdırmaq səmtində müzakirələr gedir. Yay sessiyasında Fransanın AŞPA-dakı nümayəndə heyətinin rəhbəri Jan-Klod Minyonun hazırladığı “Parlament Assambleyasında islahatlar” adlı məruzə də yenə həmin aktual mövzunu davam etdirirdi. Bir çox avropalı deputatların iştirak etdiyi müzakirələrdə Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Rafael Hüseynov da çıxış etdi və nitqində islahatlar mövzusu ilə əlaqədar bir sıra mühüm məqamları qabartdı: “Artıq 10 ildən çoxdur ki, XXI əsr başlayıb. Əlbəttə, təqvimə görə biz hələ XXI əsrin, 3-cü minilliyin 11-ci ilini yaşayırıq. Lakin əslində yeni əsr köhnə əsr bitməmişdən, XX əsrin son 15 ilində, dünyada baş verən bir sıra ciddi proseslərlə birgə başlanmışdı. Təbii ki, bütün dünya dəyişirsə, zamanın özü dəyişirsə, dünya və zaman qarşısında cavabdeh olan təşkilatların da dəyişməsi, yeniləşməsi, dəyişən dünyanın və zamanın tələblərinə uyğunlaşması labüddür. Ona görə də son 63 ildə Avropanın və bütövlükdə planetimizin ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynamış Avropa Şurasında islahatlar çağırışları və onların belə davamlı olması təbiidir. XX əsrin ikinci yarısında, XXI əsrin başlanğıcında Avropada və dünyada cərəyan etmiş bir çox dəyişikliklərin, elə zamanın özünün də başqalaşmasının, ayrı rənglər və sürətlər qazanmasının səbəbkarları və müəllifləri sırasında Avropa Şurasının da imzası vardır. 1949-cu ildən bəri Avropa Şurası həm Avropada, həm də münasibətdə olduğu digər qitələrdə insan haqlarının qorunmasına, demokratik cəmiyyətlər formalaşdırılmasına misilsiz töhfələr vermişdir və bu gün demokratiya yolu ilə irəliləyən dövlətlərin sayı əvvəlki 30 il əvvələ nisbətən dəfələrlə artmışsa burada da Avropa Şurasının danılmaz payı vardır. Lakin Avropa Şurasının özünün də dəyişdirmiş olduğu Avropa və dünya yeni dəyişikliklər, yeni inkişaf sürətləri istəyir. Bu istəklərə cavab vermək üçünsə yalnız köhnə təcrübə ilə kifayətlənmək kafi deyildir”.

R.Hüseynov daha sonra demişdir ki, zənnimcə, Avropa Şurasında da islahatlar mahiyyətlə, başlıca iş üsulları, yanaşmalarla bağlı olmalıdır. Yoxsa ki, sadəcə müəyyən şəkil dəyişmələri ilə yeniləşməyə ümid etmək əhəmiyyətsizdir. Təkliflər səslənir ki, Parlament Assambleyasında bu gün bəlkə də hamı üçün ən aktual və mühüm olan problemləri qaldıraraq müzakirə edən, faydalı nəticələrə gətirib çıxaran qətnamələr qəbul edən Ətraf mühit komitəsi ləğv edilsin. Doğrudur, söhbət birbaşa ləğvetmədən getmir, məsələ bu komitənin iqtisadiyyat komitəsi ilə birləşdirilməsi şəklində qoyulur. Bu, əslində elə ləğvetmə, ətraf mühit komitəsi daxilində görülən işlərin çevrəsini bir qədər də daraltmaqdan gedir. Reallıqda isə Avropa və dünya həyatının, eləcə də Parlament Assambleyasının indiki vəziyyəti elm, təhsil, mədəniyyət və ətraf mühit komitələrində işi bir qədər də fəallaşdırmağın, getdikcə daha çox yaxınlaşdırıcı, birləşdirici funksiyaları həyata keçirən bu istiqamətləri daha da qüvvətləndirməyin zəruriyyətini ortaya çıxarır. Bu komitələrdən hər hansı birinin fəaliyyətlərinin məhdudlaşdırılması, ya onların hansısa digər komitələrə birləşdirilərək faktiki olaraq ləğvi Avropa Şurasında böhranın daha da dərinləşməsinə əlavə bir səbəb olacaqdır. Avropa Şurasında bu gün islahata ən böyük ehtiyac olan sahə qəbul edilən qərar və qətnamələrin icrasını təmin edəcək işlək mexanizmlərin yaradılmasıdır. Siyasi komitədə, Hüquqi işlər və insan haqları, eləcə də İqtisadiyyat komitələri xətti ilə Assambleyanın müzakirəsinə çıxarılmış çox vacib məruzələrlə əlaqədar təxminən yekdilliklə qəbul edilmiş çox mühüm qətnamələrin əksəriyyəti icra edilmədən kağız üzərində qalırsa hansı nüfuzdan danışa bilərik. 2005-ci ilin 25 yanvarında Assambleya 1416 saylı qətnamə qəbul etdi. Həmin qətnamənin ilk bəndində Avropa Şurası Parlament Assambleyasının rəsmi mövqeyi olaraq Ermənistanın digər üzv dövlətin - Azərbaycanın ərazilərini işğal etdiyi, Dağlıq Qarabağda separatçı rejimin mövcud olduğu, Ermənistanın azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə apardığı birmənalı şəkildə bəyan edilmişdir. Parlament Assambleyası həmin qətnamənin icrasına nəzarət üçün hətta ayrıca bir alt komitə də yaradıb. Nəticə nədən ibarətdir? Nəticə yoxdur. Əslində, heç bir nəticə olmayıb demək də düzgün olmaz. Terrorizmi dövlət siyasətinə çevirmiş Ermənistan iqtidarı Avropa Şurasının və digər bu qəbil beynəlxalq təşkilatların belə mülayim münasibətini görərək qonşusuna qarşı apardığı antihumanist, antidemokratik, aqressiv siyasəti öz ölkəsində, öz vətəndaşlarına qarşı da yeritmiş, bununla da imkanı olan əhalinin xaricə güclü axını başlamış, Ermənistanda vətəndaşların sayı 2 dəfə yarım azalmışdır.

Bu gün Avropa Şurası ikili standartlardan qurtulmağa, sözlə əməl arasındakı əlaqələri arzuolunan səviyyəyə çatdırmağa çalışmalıdır. Bu gün Avropa Şurası insan hüquqları sahəsinin mühüm tərkib hissəsinə çevrilən ekoloji problemlərin, dövlətlər və millətlər arasında yaxınlaşmanı təmin edən mədəni, elmi, təhsil mövzularının araşdırılması, bunların siyasi aspektlərinin önə çəkilməsinə diqqət etməlidir. Bu gün Avropa Şurası öz Nazirlər Komitəsini daha da fəallaşdırmaqla bu qurumun norma və prinsiplərini nümayişkaranə şəkildə pozan dövlətlərə qarşı iqtisadi təzyiqlər göstərə bilmək imkanlarını artırmağa səy etməlidir. İslahat mahiyyətlə, iş prinsipləri ilə, nüfuzla birbaşa bağlı olan belə qəti addımlardan yaranır, daha hansısa komitələri birləşdirməklə guya qənaətə və maddi mənfəətə hesablanmış cüzi və böyük səmərəsi olmayacaq kosmetik dəyişiklərdən yox!.

Əsgər Əliyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Strasburq