Vyana, 15 oktyabr (AZƏRTAC). Avstriyalı ekstremal idmançı Feliks Baumqarner oktyabrın 14-də uzun illərdən bəri planlaşdırdığı „Red Bull Stratos“ missiyasını – stratosfer qatından yerə tullanışı uğurla başa çatdırmışdır.

ABŞ-ın Nyu-Meksiko ştatında Rosvell hərbi bazasında yerli vaxtla saat 9:30-da heliumla doldurulmuş hava şarına bərkidilmiş kapsulla fəzaya qalxan 43 yaşlı F.Baumqartnerin qarşısında dörd dünya rekordunu təzələmək durmuşdu: insanın hava şarı ilə indiyədək ən hündür nöqtəyə qalxması, insanın ən yüksəkdən tullanışı, heç bir uçuş aparatının köməyi olmadan insanın səsdən sürətli (saatda 1.100 km-dək) hərəkəti, heç bir texniki vasitədən istifadə etmədən insanın ən uzunmüddətli sərbəst uçuşu (azı 4 dəqiqə 36 saniyə).

İki saata yaxın çəkən uçuşdan sonra F.Baumqartner 34 min 668 metr yüksəkliyə çataraq, 1961-ci ildə Viktor Prafer və Malkom Ross tərəfindən müəyyənləşdirilmiş rekordu tarixə çevirmişdir.

F.Baumqartnerin yerə tullanışı 36 km yüksəklikdən nəzərdə tutulsa da, idmançı uçuşu davam etdirmiş və stratosfer qatında daha da yüksəyə qalxmışdır. Yerdən təxminən 39 km (39 min 45 metr) yüksəklikdə hərəkət etdiyi kapsulu tərk edən F.Baumqartner heç bir texniki vasitə olmadan yerə tullanmış, 4 dəqiqə 20 saniyə fəzada uçduqdan sonra paraşütü açmış və ekstremal idmançı sağ və salamat yerə enmişdir.

Kapsulu tərk etdikdən sonra fəzada sərbəst hərəkət zamanı F.Baumqartner səsdən də sürətlə (saatda 1.342 km) uçuş həyata keçirmiş və bununla da qarşıya qoyulan üçüncü rekordu (səsdən sürətli uçan ilk insan) müəyyənləşdirmişdir.

Kapsulu tərk etdikdən 4 dəqiqə 20 saniyə sonra paraşütü açan F.Baumqartner qarşıya qoyulmuş sonuncu və amerikalı pilot Co Kittinqer tərəfindən 1960-cı ildə müəyyənləşən rekordu (azı 4 dəqiqə 36 saniyə olmaq şərti ilə insanın ən uzunmüddətli sərbəst uçuşu) qıra bilməmişdir. Uçuş başa çatdıqdan sonra o, mətbuata verdiyi müsahibədə zarafatla heç olmazsa bir rekordun dostu və məsləhətçisi Co Kittinqerin aktivində qalmasıni istədiyini bildirmişdir.

Qeyd edək ki, 43 yaşlı zaltsburqlu idmançı və onun komandası beş ilə yaxın müddətdə „Red Bull Stratos“ adlanan missiyanı reallaşdırmaq üçün gərgin işləmiş, müxtəlif sınaqlar həyata keçirmiş və oktyabrın 14-də baş tutan uçuşun simulyasiyasını məşq etmişlər. Mətbuatda daha çox „dünyanın kənarından tullanış“ adını almış missiya zamanı F.Baumqartner ABŞ-ın NASA agentliyi tərəfindən hazırlanmış xüsusi skafandr və uçuş kapsulundan istifadə etmişdir.

Hələ bir neçə ay öncə missiyanın elmə xidmət etdiyini bildirən F.Baumqartner insan orqanizminin bir neçə dəqiqə ərzində -75 dərəcədən +20 dərəcəyədək dəyişən bir mühitə necə reaksiya verməsi, yüksək təzyiqin qan dövranına göstərdiyi təsirlə bağlı tibb üçün yeni biliklərin əldə olunacağını qeyd etmişdir.

Qeyd edək ki, indiyədək cəmi iki nəfər stratosferdən yerə tullanışı həyata keçirmişdir. Amerikalı pilot Co Kittinqer 1960-cı ildə 31 min 332 metr yüksəklikdən, SSRİ paraşütçüsü Yevqeni Andreyev isə 1962-ci ildə 25 min 458 metr yüksəklikdən tullanmışlar. Co Kittinqer missiyada məsləhətçi kimi iştirak etmiş və uçuş zamanı yerdəki nəzarət mərkəzindən F.Baumqartnerə bütün komandaları çatdırmışdır.

Elgün Niftəliyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Vyana