Kiyev, 13 dekabr (AZƏRTAC). Xarici borc üzrə rekord ödənişlərə və Rusiya qazına görə ödənişlərə baxmayaraq, bu il Ukrayna Milli Bankı qızıl-valyuta ehtiyatlarını lazımi səviyyədə saxlaya bilmişdir. Ekspertlərin fikrincə, UMB-nin inzibati tədbirləri və BVF ilə əməkdaşlığın bərpa edilməsi sayəsində gələn il Ukrayna itkiləri konpensasiya edə biləcək və öz valyuta ehtiyatlarını xeyli artıraraq təxminən 28 milyard dollara çatdıracaqdır. 

İlin əvvəlində UMB-nin qızıl-valyuta ehtiyatları təxminən 20 faiz azalaraq 31,8 milyard dollardan 25,4 milyard dollara düşmüşdü. Ekspertlər belə hesab edirlər ki, indiki şəraitdə bu, əsaslı azalmadır. Başa çatmaqda olan ildə Ukrayna 2008-ci il böhranı zamanı götürdüyü milyardlarla xarici kreditləri ödəməyə məcbur olmuşdur. Bundan başqa, Rusiya qazının qiymətinin rekord səviyyədə yüksək olması Milli Bankı öz ehtiyatlarından istifadə etməyə məcbur etmişdir. Rusiyadan alınan qazın bir hissəsi supergüzəştli tariflərlə əhaliyə və ya istilik-kommunal-enerji müəssisələrinə verilir.

UMB-nin başçısı Sergey Arbuzov demişdir: “2010-cu ilin axırlarından indiyədək Ukraynanın BVF-dən kredit vəsaiti almadığına baxmayaraq, Ukrayna Milli Bankı qızıl-valyuta ehtiyatları itkilərini minimuma endirə bilmişdir. 2012-ci ildə Ukrayna dövlət borcunun və dövlət tərəfindən təminatlı borcun ödənilməsi və bu borclara xidmət üzrə son illərdə misli görünməmiş ən böyük məbləğdə xarici ödənişləri həyata keçirmişdir, habelə idxal olunmuş qaza görə “Ukrayna neft-qaz” Milli Səhmdar Şirkətinin ödənişlərinə kömək göstərilmişdir. İlin əvvəlindən indiyədək təkcə BVF-ə 3,4 milyard ABŞ dolları ödənilmişdir.

Ehtiyatların bir hissəsini parlament seçkiləri ərəfəsində valyuta bazarında əhali arasında yaradılmış qalmaqala qarşı mübarizəyə sərf etmək lazım gəlmişdir. UMB-nin məlumatına görə, təkcə oktyabr ayında banklar əhalidən 1,171 milyard dollar almış, 3,340 milyard dollar satmışlar.

Bütün bunlara baxmayaraq, Milli Bankda belə hesab edirlər ki, qızıl-valyuta ehtiyatlarının indiki həcmi hökumətin dövlət büdcəsində müəyyən etdiyi məzənnə oriyentiri (orta hesabla 1 dollar üçün 8,3 qrivna) çərçivəsində 2013-cü ildə milli valyutanın sabitliyini qoruyub saxlamağa kifayət edəcəkdir. Qızıl-valyuta ehtiyatlarına “təzyiqin” bir sıra səbəbləri artıq aradan qaldırılmışdır ki, bu da kifayət qədər pozitiv proqnozlar etməyə imkan verir. Məsələn, əhali tərəfindən dollara tələbatın azalması sayəsində UMB daha banklararası bazarda valyuta satmalı olmayacaqdır.

S.Arbuzov demişdir: “Əldə etdiyimiz məlumata görə, noyabrın ortalarından nağd xarici valyutaya tələbat durmadan azalır. Son bir həftə yarımda bu tələbat 2,7 dəfə azalmış və iyun ayındakı səviyyəyə enmişdir. İstisna etmirəm ki, bu dinamika davam edərsə, biz valyuta almağa məcbur olacağıq”.

Milli Bankda izah edirlər ki, möhtəkirlərin hələ seçkilərdən xeyli əvvəl yaydıqları şayiələr və irəli sürdükləri proqnozlar ukraynalıları bu il rekord həcmdə nağd valyuta ehtiyatı görməyə məcbur etmişdir. Hazırda əhalidə 50 milyard dollardan 80 milyard dollaradək nağd valyuta vardır. Hətta bu pulların bir hissəsi iqtisadiyyata (daşınmaz əmlakın alınması, depozitlər) sərf olunsa belə, bu, ehtiyat itkilərini xeyli kompensasiya etməyə imkan verəcəkdir. Ukrayna BVF ilə əməkdaşlığı bərpa edərsə, vəziyyət daha yaxşı olacaqdır: əvvəlki borclar yenidən strukturlaşdırılacaq, yeni borclar alınacaqdır. Analitiklərin fikrincə, hazırda həm Ukrayna hökuməti, həm də fond qarşılıqlı güzəşt yolu ilə razılığa gəlməkdə maraqlıdır.

Bununla belə Milli Bankda təsdiq edirlər ki, ehtiyatların həcmi indi əsas əhəmiyyət kəsb etmir. Hökumətin konkret addımlar atması daha vacibdir.

S.Arbuzov demişdir: “Dünya böhranının yenidən gücləndiyi bir şəraitdə ölkədəki vəziyyəti idarə etmək qabiliyyəti heç də təkcə beynəlxalq ehtiyatların mütləq həcmi ilə müəyyən olunmur. Ehtiyatların özündən daha çox iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyəti, onun struktur çevikliyi və maliyyə sabitliyi, milli istehsalın investisiya cazibədarlığı və onun dinamizminin yüksək səviyyədə olması vacibdir. Göstərilən faktorlar olduqda qızıl valyuta ehtiyatlarının həcmi məsələləri öz kəskinliyini itirir”.

Zeynal Ağazadə

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Kiyev