Qax, 29 iyun, Mustafa Dadaşov, AZƏRTAC

Qax şəhərindəki XVI əsrə aid “Qala qapısı və qala divarları” (“İçəribazar” qala kompleksi) maddi-mədəniyyət abidəsinin yenidən qurulması tarixi irsimizin qorunması istiqamətində ölkəmizdə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlərin bariz nümunəsidir. Qala kompleksində əsrlərdən bəri qorunub saxlanılan bir çox maddi-mədəniyyət abidələri müasir Qax şəhərinin bir hissəsi olmaqla yanaşı, eyni zamanda, onun tarixinə verilən dəyəri nümayiş etdirir. Bir neçə il əvvəl aparılan tikinti və yenidənqurma işlərindən sonra şəhərin bu qədim tarixi hissəsi tamamilə müasir və füsunkar görkəm alıb.

Yenidənqurma işləri zamanı “İçəribazar” kompleksinin şimal və cənubundakı giriş-çıxış qapıları milli memarlıq üslubunda tikilib, ərazidə küçə və səkilərə salbənd daş düzülüb, evlərin damı qırmızı kirəmitlə örtülüb, küçə darvazaları, eyvanlar, sürahi və sütunlar ağac materialı ilə yenidən işlənib, küçə divarları çay daşı və qırmızı kərpiclə üzlənib. Ərazidə mükəmməl layihə əsasında açıq səma altında 300 yerlik səhnə, həmçinin tətbiqi sənət ustaları üçün emalatxanalar inşa olunub.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2011-ci ilin noyabrında Qax rayonuna səfəri zamanı “İçəribazar” qala kompleksində aparılmış tikinti və yenidənqurma işlərindən sonra yaradılan şəraitlə tanış olarkən deyib: “Deyə bilərəm ki, müasir Azərbaycanda belə gözəl guşələrin yaradılması yəqin ki, Qaxdan başlayıb... Mən çox şadam ki, Qaxın tarixi simasını əks etdirən bu kiçik guşə artıq fəaliyyətə başlayır. Burada sənətkarlar öz sənətlərini təqdim edirlər, açıq səma altında gözəl səhnə yaradılıbdır. Bir sözlə, belə guşələr Azərbaycanda daha da çox olmalıdır”.

Qax rayon mədəniyyət və turizm şöbəsinin müdiri Nəzir Omarov AZƏRTAC-a müsahibəsində “İçəribazar” Turizm Mədəniyyət Mərkəzi adlanan bu kompleksin fəaliyyəti barədə məlumat verib. Şöbə müdirinin bildirdiyinə görə, yenidənqurma işlərindən sonra “İçəribazar” şəhər sakinlərinin, eləcə də rayona gələn yerli və xarici turistlərin ən çox üz tutduqları istirahət məkanlarından birinə çevrilib. Sakinlərin, uşaq və gənclərin, qonaqların asudə vaxtlarının mənalı və səmərəli keçməsi üçün burada hər cür şərait yaradılıb. Yaz-yay aylarında hər həftənin şənbə və bazar günlərində buradakı açıq səma altında səhnədə konsertlər, diskotekalar, əyləncəli proqramlar təşkil olunur. Kompleksi ziyarət edən yerli və xarici turistlərə rayonun, həmçinin şəhərin bu qədim yaşayış məhəlləsinin tarixi, əhalinin yaşam tərzi, adət-ənənələri, məişəti, mətbəxi barədə müfəssəl məlumat verilir, qonaqlar buradakı obyektlərin xidmətlərindən yararlanırlar.

Yay səhnəsində vaxtaşırı olaraq ümumrayon tədbirləri, bayram şənlikləri keçirilir. Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə Qəbələdə hər il ənənəvi olaraq təşkil olunan Beynəlxalq Musiqi Festivalının səyyar konsertlərindən birinin Qax şəhərindəki “İçəribazar” Turizm Mədəniyyət Mərkəzinin səhnəsində keçirilməsi artıq adət halını alıb. Ötən ilin iyulunda Ukraynanın məşhur “Kiyev solistləri” Milli Kamera Orkestri bu səhnədə maraqlı konsert proqramı ilə çıxış edib. Konsertdə festivalın bədii rəhbərləri - məşhur violençel ustası, dirijor Dmitri Yablonski, Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq Artisti Fərhad Bədəlbəyli, həmçinin tanınmış musiqiçilər iştirak ediblər. Fərhad Bədəlbəyli konsertdən sonra AZƏRTAC-a müsahibəsində Qax şəhərinin bu qədim yaşayış məhəlləsində, açıq səma altında yaradılan bənzərsiz səhnədə çıxış etməyin hər bir musiqiçi üçün böyük şərəf olduğunu bildirib.

Mərkəzdə fəaliyyət göstərən sənətkarlıq emalatxanaları - tətbiqi sənət, ağacoyma, toxucu, xalçaçı, Şərq şirniyyatı və təndirxana otaqları ilin bütün fəsillərində yerli sakinlərin və turistlərin üzünə açıqdır. Burada fəaliyyət göstərən tətbiqi sənət nümunələrinin satış mərkəzində yerli sənətkarların hazırladıqları milli suvenirlər, rəngkarlıq və qrafika əsərləri, ağac üzərində oyma, daş üzərində təsvirlər, toxuculuq məmulatları, suvenir xalçalar nümayiş olunur. Mərkəzin əməkdaşı Həyat Mənəfovanın dediyinə görə, xarici turistlər daha çox Qax rayonunun məşhur tarixi abidələrinin, təbiət gözəlliklərinin əks olunduğu əsərlərə, buta ilə işlənmiş suvenir xalçalara maraq göstərir, bu işləri həvəslə alırlar. Burada yerli həvəskar rəssam Rövşən Şirinovun rəngkarlıq əsərlərindən ibarət sərgisi də turistlərin xüsusilə böyük marağına səbəb olur.

Xalçaçı Könül İsayeva mərkəz fəaliyyətə başladığı gündən buradakı xalça sexində çalışır. O, həmkarı Nəzakət Məmmədova ilə birlikdə Azərbaycan xalçaçılıq məktəbinin ənənələrini yaşadır. Xalçaçının dediyinə görə, indiyədək toxuduğu “Göyçə”, “Faxralı”, “Şirvan” və digər klassik xalça kompozisiyaları alıcıların xoşuna gəlib. Turistlərin marağını nəzərə alaraq o, kiçik ölçülü suvenir xalçalar da toxuyur. Könül İsayeva hazırda “Sarıbaş” xalçası üzərində işləyir.

Mərkəzdə fəaliyyət göstərən Şərq şirniyyatı sexi və təndirxana buraya üz tutanları geniş çeşiddə şirniyyat məmulatlarına və isti təndir çörəyinə qonaq edir. Qonaqlara, həmçinin bu yerlər üçün xarakterik olan xəmir xörəkləri - sürhüllü, girs, düşbərə, xəngəl, qutab və digər milli yeməklər də təklif olunur. Mərkəz açıldığı gündən burada çalışan kulinar Mehbarə Əhmədovanın dediyinə görə, Qax şəhərinin 2015-ci il üçün “Azərbaycanın Milli Mətbəx Paytaxtı” elan edilməsi rayonun milli kulinariyasının tanıdılması baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Buraya üz tutan turistlər rayonun milli mətbəxinə böyük maraq göstərirlər.

Bir sözlə, Qax şəhərinin bu qədim tarixi məhəlləsi - “İçəribazar” Turizm Mədəniyyət Mərkəzi rayona gələn qonaqlar üçün əsl istirahət məkanına çevrilib. Turistlər “İçəribazar” kompleksi ilə tanış olarkən keçmiş yüzilliklərin memarlığını yeni ideya və məzmunda duymaq imkanı əldə edirlər. Yeni yaradılan belə istirahət məkanları Qax rayonunda da turizm sahəsinin inkişafı üçün geniş imkanlar açır.