ELM VƏ TƏHSİL
Qax təhsilinin lideri
Qax, 1 mart (AZƏRTAC). Son illər ölkə iqtisadiyyatının dinamik yüksəlişi bütün başqa sahələr kimi, təhsilin inkişafı üçün də əlverişli şərait yaratmış, onun yeni mərhələsi başlamışdır. Ölkənin gələcək inkişafını təmin edəcək təhsil insan kapitalının formalaşmasına xidmət edən ən mühüm sahə olmuşdur. İnsan resurslarının, elm və texnologiyanın iqtisadi inkişafda həlledici amilə çevrildiyi müasir cəmiyyətdə təhsilin rolu və əhəmiyyəti durmadan artır. Təsadüfi deyil ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı XXI yüzilliyi “Təhsil əsri” elan etmişdir.
Ümummilli lider Heydər Əliyev təhsilə həmişə xüsusi əhəmiyyət vermiş, müəllim əməyini yüksək qiymətləndirmişdir: “Təhsil hər bir dövlətin, ölkənin, cəmiyyətin həyatının, fəaliyyətinin mühüm bir sahəsidir. O, milli məqsədlər, mənafelər əsasında aparılmalıdır. Cəmiyyət təhsilsiz inkişaf edə bilməz. Cəmiyyət haradan olursa olsun, nədən olursa olsun kəsib təhsilə xərcləməli, gənc nəslin təhsilinə, müəlliminə kömək etməlidir”.
Azərbaycan dövləti, Prezident İlham Əliyev bu xətti ardıcıl surətdə davam etdirir, son illər təhsilin ayrı-ayrı sahələri üzrə bir sıra inkişafyönümlü Dövlət proqramları uğurla həyata keçirilir. Bu proqramların reallaşması nəticəsində təhsilin infrastrukturu müasir tələblərə uyğun qurulur, təhsilin məzmunu yeniləşir, təhsil müəssisələri informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ilə təmin edilir, təhsil sistemi informasiyalaşdırılır.
Bütün bu yeniliklər Qax rayonunun təhsil sahəsində də əksini tapır. Qax təhsili özünəməxsus tarixi ənənələri ilə həmişə seçilmişdir. Rayonun pedaqoji kollektivləri bu ənənələri nəsildən-nəslə yaşatmış, qabaqcıl müəllimlərin iş üsulları yeni nəsillərə örnək olmuşdur. Qax rayonunda ilk təhsil işığını yandıranlar, təhsil ənənələrini sonrakı nəsillərə ötürənlər daim məhəbbət və ehtiram hisləri ilə xatırlanır, yad edilir. XIX əsrin sonlarında Qaxda ilk dünyəvi təhsil məktəbləri açan, bir sıra yeni dərsliklərin müəllifləri Harun bəy Sultanov, İslam bəy Qabulov, Həmzət bəy Əfəndiyev, habelə İsa bəy Abakarov, Şərif Əfəndiyev, Məmməd Əfəndiyev, Molla Əhməd Əfəndi və digər tanınmış pedaqoqların adları rayonda həmişə iftixarla çəkilir. Sevindirici haldır ki, bu gün rayonun təhsil işçiləri maarifçilik sahəsində tarixi ənənələri şərəflə davam etdirir, müstəqil respublikamızda milli təhsil quruculuğunun ön sıralarında gedirlər.
Qax rayonunda uğurları ilə tanınan məktəblər çoxdur. Haqqında söhbət açacağımız şəhid Namiq Allahverdiyev adına Qax şəhər 2 nömrəli təbiət elmləri təmayüllü məktəb-lisey isə nəinki rayonun, eləcə də respublikanın ən tanınmış təhsil ocaqlarındandır. Məktəb-lisey 2007/2008-ci tədris ilində Azərbaycan Prezidentinin 2008-ci il 19 avqust tarixli Sərəncamı ilə respublikada ilk dəfə keçirilən “Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi” müsabiqəsində qalib gələn 50 məktəb arasında 6-cı olmuşdur. Son 10 ildə məktəbi bitirən şagirdlərdən 463 nəfəri ali məktəblərə daxil olmuş, qəbul göstəriciləri 55 faizdən artaraq 67 faizə çatmışdır. Qəbul imtahanlarında məktəbin məzunlarından 61 nəfəri 600-dən, 121 nəfəri isə 500-dən yuxarı bal toplamışdır. Ali məktəblərə qəbul imtahanlarında yüksək nəticə göstərərək Prezident təqaüdünə layiq görülmüş 13 nəfər rayon məzunundan 7-si bu təhsil ocağının yetirməsidir.
Onu da qeyd edək ki, Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının (TQDK) son illər üçün ali və orta ixtisas təhsil müəssisələrinə aparılmış qəbul imtahanlarının elmi-statistik təhlilinə əsasən Qax rayonu məzunlarının imtahan fənləri üzrə bütövlükdə göstəriciləri respublikanın ən yaxşı 15 təhsil şöbəsi sırasında ənənəvi olaraq ilk yerləri tutur. Qəbul imtahanlarında fizika, kimya, riyaziyyat və ana dili fənləri üzrə ən yüksək nəticələr də məhz qaxlı məzunlara məxsusdur.
2011/2012-ci tədris ilində məktəb-liseyin 2 şagirdi Bakıda keçirilən ekologiya və təbiəti mühafizə problemlərinə həsr olunmuş Ətraf Mühitin Mühafizəsi VI Beynəlxalq Layihə Olimpiadasında gümüş medal qazanmış, 2 şagird isə “Enerji və resurslardan istifadə üzrə Beynəlxalq Məktəbli Proqramı” çərçivəsində keçirilən müsabiqədə “Bərpa olunan enerji mənbələrinin tətbiqi” nominasiyası üzrə birinci yerə layiq görülmüşdür. Ümumiyyətlə, son 10 ildə respublika səviyyəli müsabiqə və yarışlarda məktəb-liseyin şagirdlərindən 14 nəfər birinci, 13 nəfər ikinci, 15 nəfər üçüncü, 10 nəfər isə dördüncü yeri tutmuşdur. Bundan əlavə, şagirdlər beynəlxalq və regional olimpiada, müsabiqə və yarışlarda da fəal iştirak etmiş, 6 nəfər birinci, 4 nəfər ikinci, 11 nəfər üçüncü, 7 nəfər isə dördüncü yerə layiq görülmüşdür.
1979-cu ildən məktəb-liseyə respublikanın Əməkdar Müəllimi Şəkər Abdullayeva rəhbərlik edir. Bundan əvvəl isə o, şəhərdəki 8 illik və 1 nömrəli orta məktəblərin direktoru vəzifəsində çalışmışdır. Onun rəhbərliyi ilə bu təhsil müəssisələri respublikanın qabaqcıl məktəbləri sırasına çıxmış, 2 nömrəli məktəb-liseyin iş təcrübəsi öyrənilərək respublikada yayılmışdır. Ş.Abdullayeva təhsilin inkişafına verdiyi töhfələrə və rayonun ictimai-siyasi həyatında fəal iştirakına görə 1967-ci ildə Azərbaycanın, 1977-ci ildə isə keçmiş SSRİ-nin “Qabaqcıl maarif xadimi” döş nişanlarına layiq görülmüş, müxtəlif orden və medallarla təltif olunmuşdur.
Məktəb-lisey barədə iftixarla danışan Şəkər Abdullayeva AZƏRTAC-a bildirmişdir ki, qazanılan uğurlar, ilk növbədə müəllimlərin gərgin əməyinin bəhrəsidir. Şagirdlərə elm, bilik, aydın dünyagörüşü verən də, gənc nəslə vətənpərvərlik, kamillik, zəhmətsevərlik kimi insani keyfiyyətləri təlqin edən də müəllimlərdir. Bu təhsil ocağında yüksək iş keyfiyyətləri ilə seçilən, peşəsini ürəkdən sevən müəllimlər çoxdur. Məsələn, Gülbəniz Seyidova və Nazlı İsmayılova Azərbaycan Prezidentinin müvafiq sərəncamı ilə keçirilən “Ən yaxşı müəllim” respublika müsabiqəsinin qalibləridir. Son illər məktəb-liseyin müəllimlərindən 2 nəfərinə “Əməkdar Müəllim” fəxri adı verilmiş, 2 nəfər “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuş, 5 nəfər isə Azərbaycan Respublikasının “Qabaqcıl təhsil işçisi” adına layiq görülmüşdür.
Doqquz yüzə yaxın şagirdin təhsil aldığı məktəb-liseydə tədris 3 dildə - Azərbaycan, rus və gürcü dillərində aparılır. Şagirdlərin yaradıcılıq qabiliyyətlərinin üzə çıxarılması, dünyagörüşünün zənginləşdirilməsi üçün məktəbdə müxtəlif layihələr həyata keçirilir. Üç ildir ki, bu təhsil ocağında “Məktəb uşaq parlamenti” fəaliyyət göstərir. “Parlament”də 5 komissiya təşkil olunmuşdur. Məktəb direktorunun bildirdiyinə görə, uşaqların gələcək həyata hazırlanmasında “parlament”in fəaliyyəti çox əhəmiyyətlidir. Onun üzvləri “Şagird özünüidarə günü”nün, habelə şagirdlərlə müxtəlif sinifdən xaric tədbirlərin keçirilməsində, yay istirahətinin təşkilində, müxtəlif dərnəklərin aparılmasında fəal iştirak edirlər. “Parlament” üzvlərinin ətraf mühitin qorunması ilə əlaqədar həyata keçirdiyi tədbirlər də çox maraqlıdır. Bu ilin fevralında “Məktəb uşaq parlamenti”nə III çağırış seçkilər keçirilmiş, onun 41 nəfərdən ibarət tərkibi təsdiq olunmuşdur.
Məktəbdə 2008-ci ildən fəaliyyət göstərən “Kiçik Akademiya” da şagirdlərin qabiliyyətlərinin üzə çıxarılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Müxtəlif fənlər üzrə fəaliyyət göstərən qruplarda aparılan yaradıcılıq işləri, hazırlanan referatlar, bukletlər istedadlı şagirdlərin formalaşmasına mühüm təsir göstərir. “Kiçik Akademiya” indiyədək məktəbdə 30-a yaxın tədbir, bilik yarışları, debatlar təşkil etmişdir. Bu tədbirlər məktəbin rayon və zona üzrə keçirilən yarışlarda uğurlu iştirakına imkan verir.
Məktəbdə 1985-ci ildən fəaliyyət göstərən diyarşünaslıq muzeyində 500-dən artıq əşya (eksponat) toplanmışdır. Muzey şagirdlərdə milli-mənəvi hislərin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Burada həm də müxtəlif fənlər üzrə dərslər keçirilir, “dəyirmi masa”lar, görüşlər təşkil olunur.
2000-ci ildə yaradılan “Heydər Əliyev otağı” ümummilli liderimizin həyat və fəaliyyətinin öyrənilməsi və təbliği baxımından çox əhəmiyyətlidir.
Məktəb-liseyin direktoru Şəkər Abdullayeva həm də istedadlı riyaziyyat müəllimidir. Qabaqcıl müəllim kimi, onun təcrübəsi öyrənilir. O, yaradıcılığı sevir, daim axtarır və tətbiq edir. Son üç ildə “məktəblərdə çevik texnologiyaları və səmərəli idarəetməni tətbiq etməklə təlim-tərbiyənin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə nail olmaq” problemi üzərində işləmişdir. Bu məqsədlə məktəbdaxili iki layihə irəli sürülmüş və həyata keçirilmişdir. Onun rəhbərliyi ilə məktəbdə “Yaradıcı müəllimlər mərkəzi” fəaliyyət göstərir. “Dayaq məntəqəsi”nin sədri kimi rayon müəllimlərinin təcrübəsinin öyrənilməsi və yayılmasında fəal iştirak edir.
2 nömrəli məktəb-liseyin kollektivi 2013-cü ildə “Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi” respublika müsabiqəsində yenidən iştirak etməyi və ən yaxşı 50 məktəb sırasına daxil olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdur. Bu məqsədlə Təhsil Nazirliyinin təşkilat komitəsinə müraciət olunmuş və lazımi sənədlər göndərilmişdir. Müsabiqənin birinci mərhələsində uğur qazanan məktəb-lisey indi səylə növbəti mərhələlərə hazırlaşır.
Məktəb-liseyin məzunları Azərbaycanın müxtəlif guşələrində ən müxtəlif sahələrdə uğurla fəaliyyət göstərir. Bəzilərinin sorağı isə yaxın və uzaq xarici ölkələrdən gəlir. Adlı-sanlı məktəbin bütün kollektivinə və məzunlarına daha böyük uğurlar diləyirik.
Mustafa Dadaşov
AZƏRTAC-ın müxbiri