Moskva, 24 dekabr, AZƏRTAC 

Azərbaycan Rusiyanın bütün əməkdaşlıq istiqamətləri üzrə ardıcıl tərəfdaşlarından biridir. Rusiya Dövlət Dumasının deputatı, Rusiya-Azərbaycan Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun rəhbəri Dmitri Savelyev AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri ilə söhbətində başa çatan ildə dövlətlərarası qarşılıqlı fəaliyyətin yekunları barədə danışıb və gələcək perspektivləri müzakirə edib.

-Dmitri İvanoviç, siz Rusiya-Azərbaycan münasibətlərini 2019-cu ilin sonunda qısaca necə qiymətləndirərdiniz?

-Bizim tərəfdaşlığımız strateji xarakter daşıyır, özü də hər iki dövlətin çoxdan bəri qarşılıqlı dostluq hisslərinin sınağından çıxan siyasi rəhbərliyi, işgüzar dairələri, elm və mədəniyyət xadimləri, sadə rusiyalı və azərbaycanlılar bu tərəfdaşlığın dərinləşməsinə bərabər səviyyədə istiqamətlənib. Dövlətlərarası səviyyədə qarşılıqlı fəaliyyətin həyata keçirildiyi bütün sahələrdə əlaqələri sadələşdirən möhkəm hüquqi baza yaradılıb. Qeyd etmək istərdim ki, cari il ölkələrimizin siyasi rəhbərləri arasında görüşlərin sayına görə bir növ rekord ili olub: prezidentlər, hökumətlər, nazirlik və parlamentlər xətti ilə ruh yüksəkliyi yaradan 9 səfər əməkdaşlıq diapazonunun genişləndirilməsinə və perspektivlərin müəyyənləşdirilməsinə xidmət edib.

-Siz necə hesab edirsiniz, postsovet məkanında belə etibarlı münasibətlər niyə məhz Rusiya ilə Azərbaycan arasında yaranıb?

-Zənnimcə, etibarın yüksək səviyyəsi eyni dalğaya köklənən, ruhən oxşar olan və bütövlükdə dövlətlərarası qarşılıqlı fəaliyyətə tonallıq verən Vladimir Putin ilə İlham Əliyevin arasında səmimi şəxsi münasibətlərlə müəyyən edilir. Cari ildə onlar üç dəfə görüşüblər: yazda, “Bir kəmər, bir yol” Pekin forumu çərçivəsində, oktyabrda Soçidə, Azərbaycan Prezidentinin dünya və regional siyasətin kəskin problemlərini qaldırdığı “Valday” Diskussiya Klubunun iclasında və dekabrda Sankt-Peterburqda.

Lap yaxın vaxtlarda Moskvada səfərdə olan Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva sırf qadınlara xas olan “yumşaq qüvvə” ilə Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə təkan verdi. O, bir neçə gün ərzində çox iş görməyə fürsət tapdı: onuncu Regionlararası iqtisadi forumda iştirak etdi, Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisində “Azərbaycan” pavilyonunun yenidənqurmadan sonra açılışını etdi, ölkəmizin birinci şəxsləri ilə görüşdü, Vladimir Putin ona Dostluq ordenini şəxsən özü təqdim etdi.

-Siz ilin mühüm hadisələrindən biri kimi iqtisadi forumu xatırlatdınız. Dövlətlərarası əməkdaşlıq iqtisadiyyat sahəsində hansı perspektivləri açır?

-Əməkdaşlıq templəri qorunub saxlanılır və getdikcə yalnız artacaq. Biznes dairələri, dövlət strukturları və bu günlərdə Bakıda özünün növbəti iclasını başa vuran iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Rusiya-Azərbaycan hökumətlərarası komissiyası səviyyəsində sıx əlaqələr buna sübutdur. 2024-cü ilədək olan dövr üçün əməkdaşlığın mühüm istiqamətləri üzrə əsas inkişaf planında əmtəə dövriyyəsinin və qarşılıqlı investisiyaların artması, nəqliyyat potensialının inkişafı və birgə müəssisələr yaradılması, rəqəmsal və büdcə-vergi sahəsində təcrübə mübadiləsi vektorları müəyyən edilir. Hörmətli Mehriban xanımın səfəri çərçivəsində yüksək texnologiyalara və innovasiyalara dair altıncı “yol xəritəsi” razılaşdırıldı. Lakin bu, bütün əməkdaşlıq spektrini əhatə etmir: bu yaxınlarda 2020-2022-ci illər üçün aqrar sfera və turizm sahəsi üzrə sazişlər imzalanıb. “Bakutel” beynəlxalq sərgisində Rusiyanın “Kosmiçeskaya svyaz” şirkəti ilə “Azərkosmos” peyk rabitəsi və yayımı sahəsində qarşılıqlı fəaliyyət haqqında ilk kontrakt imzalayıblar. İki ölkənin potensialının belə birləşməsi ciddi sinerji effekti verməyə qadirdir.

-Başa çatmaqda olan il ərzində Rusiya ilə Azərbaycan arasında əmtəə dövriyyəsini səciyyələndirən rəqəmlər göstərə bilərdinizmi?

-Doqquz ay ərzində əmtəə dövriyyəsi təqribən 23 faiz artaraq 2,4 milyard dollar təşkil edib və ilin sonunadək 3 milyard dollar səviyyəsinə tamamilə çata bilər. Başqa cür ola da bilməz. Çünki Azərbaycan Cənubi Qafqazda Rusiyanın əsas ticarət tərəfdaşıdır, Rusiyanın region ölkələri ilə əmtəə dövriyyəsinin təxminən yarısını təmin edir. Maşınqayırmada, kimya sənayesində, həmçinin inşaat materiallarının istehsalında Rusiya-Azərbaycan birgə müəssisələri bu rəqəmlərə sanballı töhfə verir. Azərbaycanın SOCAR dövlət şirkəti Orenburq vilayətində yerləşən Antipinsk neft emalı zavodunun səhmlərinin bir hissəsini almaqla, Rusiyanın neft emalı bazarında əsas oyunçulardan birinə çevrilib. Sankt-Peterburqdan olan “Penopleks” şirkəti isə Hacıqabulda penopolistiroldan istilik keçirməyən plitələr istehsal edən zavodun tikintisinə başlayır. Bizim birgə müəssisələrimiz hətta üçüncü ölkələrin bazarlarına çıxır: SOCAR şirkəti tərəfindən Türkiyə ərazisində tikilən “Star” neft emalı zavodu xammalın yarısını Rusiyadan alır. Bütün bunlar ölkələrimizdə əlverişli investisiya mühitinin göstəriciləridir. Rusiya və Azərbaycan tərəfindən Avrasiya nəqliyyat-logistika karkasının tikintisi ayrıca mövzudur: Rusiya şirkətləri Bakı-Tbilisi-Qars magistralının imkanlarından fəal şəkildə istifadə edirlər. “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi ilə yükdaşımalar isə təkcə yarım il ərzində 60 faiz artıb.

-Siz Rusiya və Azərbaycanın beynəlxalq arenada qarşılıqlı fəaliyyətini necə səciyyələndirərdiniz?

-Azərbaycan regional lider statusunu keçərək artıq qlobal siyasətdə öz çəkisi olan dövlətə çevrilib. Buna misal kimi, respublikanın bu yaxınlarda rəhbərlik etdiyi Qoşulmama Hərəkatını göstərmək olar. Dövlətlərimiz müxtəlif məkanlarda bir-birini dəstəkləyir (Azərbaycan nümayəndə heyətinin Rusiyanın AŞPA-ya qaytarılması lehinə səs verməsini yada salmaq kifayətdir) və geosiyasi nöqteyi-nəzərdən çox mühüm olan Türkiyə və İranla üçtərəfli ittifaqda iştirak edirlər. Qarabağ probleminin həlli istiqamətində Moskvanın səylərini də yada salmaya bilmərəm. Şəxsən öz adımdan onu deyə bilərəm ki, Azərbaycanın yaralı Qarabağ torpağında sülhün və əmin-amanlığın bərpa olunması üçün Qarabağ torpağı və işğal altında olan bütün rayonlar qeyd-şərtsiz azad edilməlidir. Mən qardaş Azərbaycana bunu ürəkdən arzulayıram.

Fəridə Abdullayeva

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Moskva