Tokio, 17 noyabr, AZƏRTAC

Yaponiyanın “ajmedia.jp” portalı ABŞ-ın Hadson İnstitutunun baş elmi işçisi Luk Kofinin Cənubi Qafqazda sülhə çağıran məqaləsini yayıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, yapon dilində “Cənubi Qafqazda sülhə aparan addımlar İran tərəfindən bloklanmamalıdır” başlığı ilə dərc edilən məqalədə son vaxtlar İranın Azərbaycana qarşı siyasətinin təhlili aparılır. İki qonşu ölkə arasında yaranan gərginliyin səbəbləri araşdırılır.

Yazıda, həmçinin bildirilir ki, son illər Azərbaycan ilə İran arasında münasibətlərdə gərginlik müşahidə olunur. Belə ki, İranın Azərbaycana düşmən olan Ermənistanla dostluq münasibətləri qurması bu gərginliyi artırıb. Həmçinin İranın Azərbaycanın İsraillə münasibətlərinə qısqanclıqla yanaşdığı bildirilir. Qeyd edilir ki, bununla yanaşı, son vaxtlar baş verən iki hadisə münasibətləri xeyli gərginləşdirib.

Bunlardan birincisi İranın oktyabrın sonlarında Azərbaycanla sərhəddə böyük hərbi təlimlər keçirməsidir. Vurğulanır ki, həmin təlimlər əvvəlkilərdən bir neçə cəhəti ilə fərqlənib. Belə ki, İran dövlət televiziyasında yayımlanan musiqili videoda İran inqilabı mühafizəçiləri korpusunun hərbi təlimlərindən kadrlar yer alıb. Səslənən mahnının mətnində isə İsrailə müraciət edilərək ona yolunu azmaması və özünə qəbir qazmaması tövsiyə olunub. Azərbaycana isə xəbərdarlıq edilərək, İranın düşmənlərinin məhv ediləcəyi bildirilib.

İkinci səbəb kimi isə hərbi təlimlər zamanı İran hərbçilərinin Araz çayını keçmək üçün apardığı məşqlər göstərilir. Bu zaman iranlı hərbçilərin çayı keçmək üçün müvəqqəti körpülər quraşdırdığı qeyd edilir. Müəllif bu addımın Azərbaycana xəbərdarlıq məqsədilə atıldığının hamıya aydın olduğunu yazır.

Məqalədə Azərbaycan ilə İran arasında gərginliyin artmasının başqa bir səbəbi kimi Zəngəzur dəhlizi göstərilir. Bildirilir ki, 2020-ci ilin noyabrında imzalanan və İkinci Qarabağ müharibəsinə son qoyan üçtərəfli Bəyanata əsasən, Ermənistan Azərbaycan ilə onun ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat yolunun açılmasının təhlükəsizliyini təmin etməlidir. Qeyd olunur ki, həmin sənədin imzalanmasından iki il ötməsinə baxmayaraq, bu nəqliyyat dəhlizi hələ də açılmayıb.

Müəllif qeyd edir ki, Zəngəzur dəhlizi konsepsiyası iki cəhətinə görə Tehranı narahat edir. Birincisi, bu dəhlizin açılmasının nəticələri regiondan kənara da təsir edə bilər və bu, İran üçün sərfəli deyil. Digər tərəfdən, son nəticədə həmin dəhliz Türkiyə ilə Mərkəzi Asiyanı da birləşdirəcək. Tehranda çox gözəl başa düşürlər ki, bu dəhliz İran üçün növbəti rəqabət mənbəyinə çevrilə bilər.

İkinci səbəb isə Zəngəzur dəhlizinin Azərbaycan ilə bu ölkənin anklavı hesab edilən Naxçıvanı birləşdirməsidir ki, bu da regionda İranın təsirini azaldar. Bununla yanaşı, Azərbaycanın Naxçıvanı təbii qazla İran vasitəsilə təchiz etməsinə ehtiyac qalmayacaq və bu da onun regionda mövqeyini möhkəmləndirəcək.

Elmi işçi qeyd edir ki, bütün bu məqamlar İranı fəallaşmağa məcbur edir. Ermənistanla yüksək səviyyəli səfərlərin sayını artıran İran, bu ölkənin Qafan şəhərində öz konsulluğunu açacağını elan edib.

Bildirilir ki, Azərbaycan ilə İran arasında gərginlik regionun geopolitikasında baş verən hadisələr fonunda artmaqda davam edir. Belə ki, İranda Məhsa Əminin qətlə yetirilməsi ilə əlaqədar vətəndaş itaətsizliyi artıq uzun müddətdir ki, davam edir.

Müəllif vurğulayır ki, bütün bu baş verənlərə baxmayaraq, son vaxtlar əldə edilən razılaşmalar Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dayanıqlı sülhün əldə edilməsi üçün əlverişli şərait yaradıb. Həmçinin qeyd edir ki, bu, Ermənistan ilə Türkiyə arasında da münasibətlərin normallaşmasına və regionun daha çox ehtiyac duyduğu iqtisadi inkişafa yol aça bilər.

Xüsusi olaraq qeyd edir ki, bütün dünyanın diqqətinin Ukraynadakı vəziyyətə və Çin ilə Tayvan arasında artan gərginliyə yönəlməsinə baxmayaraq, beynəlxalq ictimaiyyət Cənubi Qafqazda baş verənlərə də biganə qalmamalıdır. Regionda sülhün dayanıqlı hal alması üçün İrana təzyiq göstərməlidir.