QAN YADDAŞI
20 Yanvar qırğınında 147 nəfər şəhid olmuşdur
Bakı, 16 yanvar (AZƏRTAC). Son günlər istər respublikamızda, istərsə də Azərbaycan diasporunun mövcud olduğu xarici ölkələrdə 20 Yanvar şəhidlərinin xatirəsini anma mərasimləri keçirilir. Kütləvi informasiya vasitələri həmin tədbirləri geniş şəkildə işıqlandırır. Ancaq dərc edilən materialların böyük əksəriyyətində 20 Yanvar şəhidlərinin sayı haqqında fərqli məlumatlar verilir. Bu məqamlara diqqət çəkən Prezident Kitabxanasının direktoru Mayıl Əhmədov AZƏRTAC-ın müxbiri ilə söhbətində demişdir:
- Azərbaycanın öz suverenliyi uğrunda ilk şəhidlərini verdiyi Qanlı Yanvar faciəsindən 23 il ötür. 1990-cı ilin Qanlı Yanvarı tariximizə həm faciə, həm də qəhrəmanlıq səhifəsi kimi yazılmışdır. Hər il yanvar ayının 20-si ölkəmizdə Ümumxalq Hüzn günü kimi qeyd edilir.
Azərbaycanda suveren, demokratik dövlət yaratmaq amalı ilə ayağa qalxmış xalqın inam və iradəsini qırmaq, milli mənliyini alçaltmaq, milli azadlıq hərəkatını boğmaq məqsədi ilə 1990-cı il yanvarın 20-də keçmiş sovet ordusunun hərbi hissələri paytaxt Bakıya və respublikanın bir neçə rayonuna yeridilmişdir. Xalqın haqq işinin müdafiəsi naminə küçələrə çıxmış dinc əhaliyə qarşı ağır cinayət törədilmiş, yüzlərlə insan yaralanmış, qəddarcasına qətlə yetirilmiş və itkin düşmüşdür.
Azərbaycanın müstəqilliyi və suverenliyi uğrunda şəhid olanların xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il 31 mart tarixli Fərmanı ilə Qanlı Yanvar faciəsi zamanı həlak olmuş Azərbaycan Respublikası vətəndaşları üçün “20 Yanvar şəhidi” fəxri adı təsis edilmişdir. “20 Yanvar şəhidi” fəxri adı haqqında Əsasnamə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il 29 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 17 yanvar tarixli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının azadlığı, suverenliyi və dövlət müstəqilliyi uğrunda 1990-cı ilin yanvarında Bakı şəhərində, Lənkəran və Neftçala rayonlarında faciəli hadisələr zamanı həlak olmuş və həmin hadisələr nəticəsində aldığı xəsarətdən (yaralanma, travma, kontuziya) vəfat etmiş 137 nəfər Azərbaycan Respublikasının vətəndaşına “20 Yanvar şəhidi” fəxri adı verilmişdir.
“20 Yanvar şəhidi” fəxri adı haqqında Əsasnamənin 2-ci bəndinə əsasən “20 Yanvar şəhidi” fəxri adının verilməsi haqqında vəsatət qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada müvafiq sənədlər əsasında Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə həvalə edilmişdir.
Sonradan aparılan araşdırmalar, qanunvericiliklə əldə edilmiş sənədlər əsasında daha 10 nəfərin Qanlı Yanvar hadisələri zamanı şəhid olduqları müəyyən edilmişdir. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin vəsatətləri nəzərə alınaraq, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002-ci il 28 yanvar tarixli Sərəncamı ilə iki nəfər Azərbaycan vətəndaşına, 2003-cü il 27 sentyabr tarixli Fərmanı ilə yenə də iki nəfər Azərbaycan vətəndaşına, 2008-ci il 6 fevral tarixli Sərəncamı ilə isə 6 nəfər Azərbaycan vətəndaşına "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı verilmişdir. Beləliklə, 20 Yanvar şəhidlərinin sayı 147 nəfərə çatmışdır.
Prezident Kitabxanası olaraq, üç ildir ki, Qanlı Yanvar faciəsinin miqyasını dünyaya çatdırmaq məqsədi ilə “Təcavüz. 20 Yanvar. Bakı. 1990” adlı elektron nəşr hazırlamışıq. Həmin elektron nəşrdə "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı verilmiş 147 nəfərin siyahısını oxuculara təqdim etmişik. Lakin çox təəssüf ki, Qanlı Yanvar faciəsinin ildönümləri ərəfəsində istər ölkə daxilində, istərsə də səfirliklərimiz və diaspor təşkilatlarının xətti ilə keçirilən tədbirlərdə, kütləvi informasiya vasitələrində, hətta bəzi rəsmi qurumların müraciətlərində belə, 1990-cı ildə xalqımıza qarşı törədilən cinayətlər zamanı şəhid olanların sayı müxtəlif rəqəmlərlə göstərilir. Bu yanlışlıqların qarşısını almaq üçün 20 Yanvar şəhidlərinin siyahısını Prezident Kitabxanasının(www.preslib.az) və AZƏRTAC-ın (www.azertag.com) rəsmi saytlarında diqqətə çatdırmağı məqsədəuyğun hesab edirik.
20 YANVAR ŞƏHİDLƏRİ
1. Abbasov Sabir Rzaqulu oğlu
2. Abbasov Zöhrab Heydərəli oğlu
3. Abbasova Fəridə Nəriman qızı
4. Abdullayev Eyyub Mahmud oğlu
5. Abdullayev Tariyel Hacıbala oğlu
6. Abdullayev Zahid Abdulla oğlu
7. Abduyev Tariyel Oruc oğlu
8. Ağahuseynov Ağahəsən Yarı oğlu
9. Ağahüseynov Nurəddin Aslan oğlu
10. Ağaverdiyev Aslan Əlikram oğlu
11. Alimov Ramis Xarisoviç
12. Allahverdiyev İlham Əjdər oğlu
13. Allahverdiyev Nəriman Əmir oğlu
14. Allahverdiyev Ruslan Kamal oğlu
15. Allahverdiyeva Fərizə Çoban qızı
16. Alməmmədov Teymur Yəhya oğlu
17. Atakişiyev Bəhruz Tofiq oğlu
18. Atakişiyev Şakir Xandadaş oğlu
19. Babayev Əlövsət Hidayət oğlu
20. Babayev Fuad Yavər oğlu
21. Babayev Rəhim Vaqif oğlu
22. Babayeva Sürəyyə Lətif qızı
23. Bağırov Baloğlan Həbib oğlu
24. Bağırov Telman Malik oğlu
25. Baxşəliyev Elçin Mirzə oğlu
26. Baxşıyev Salman Babaxan oğlu
27. Bayramov İsabala Əli oğlu
28. Bessantina Vera Lvovna
29. Bədəlov Rövşən Seyfulla oğlu
30. Boqdanov Valeriy Zakiroviç
31. Bünyadzadə Ülvi Yusif oğlu
32. Cabbarov Firuz Vəli oğlu
33. Cavanşirov İlkin Zülqədər oğlu
34. Cəfərov Əbülfəz Böyükağa oğlu
35. Durdıyev Anagəldi
36. Eminov Vəfadar Osman oğlu
37. Əbilhəsənov İlqar Yusif oğlu
38. Əbülfətov Mircamal Mirsaleh oğlu
39. Əhmədov İlqar Hamlet oğlu
40. Ələkbərov Azər Nəsib oğlu
41. Ələsgərov Zaur Rasim oğlu
42. Əliyev Aruz Əhmədəli oğlu
43. Əliyev Bayram Mədət oğlu
44. Əliyev Çingiz Mirzəhüseyn oğlu
45. Əliyev Xalqan Yusif oğlu
46. Əliyev Namiq Kamil oğlu
47. Əliyev Rüstəm Şahvələd oğlu
48. Əliyev Zabulla Xeyrulla oğlu
49. Əliyev Zahid Bayram oğlu
50. Əlizadə Faiq Əbdülhüseyn oğlu
51. Əsədullayev Asif Kamil oğlu
52. Əsgərov Novruz Faiq oğlu
53. Əşrəfov Rəhman İsmixan oğlu
54. Əzizov Habil Komunar oğlu
55. Hacıyev Mübariz Məhəmməd oğlu
56. Həmidov İzzət Atakişi oğlu
57. Həmzəyev Balahüseyn Mirqəzəb oğlu
58. Həsənov Əli Xudaverdi oğlu
59. Həsənov Fuad Əvəz oğlu
60. Həsənov Mehman İbrahim oğlu
61. Həsənov Müzəffər Qəzənfər oğlu
62. Həsənov Sahib Nəsib oğlu
63. Həşimov İsrafil Ağababa oğlu
64. Hüseynov Bəxtiyar Məmməd oğlu
65. Hüseynov Əlimərdan Əbil oğlu
66. Hüseynov Nəriman Vəli oğlu
67. Hüseynov Nizami Polad oğlu
68. Hüseynov Rahib Məmməd oğlu
69. Xammədov Baba Məhəmməd oğlu
70. Xanməmmədov Cəbrayıl Hüseynxan oğlu
71. Xaritonov Vladimir Aleksandroviç
72. İbadzadə Ağamehdi Seyfulla oğlu
73. İbrahimov İbrahim İsmayıl oğlu
74. İbrahimov İlqar Rəşid oğlu
75. İmanov Elçin Beydulla oğlu
76. İsayev Fəxrəddin Xudu oğlu
77. İsayev Müşviq Ağaəli oğlu
78. İsayev Rauf Sultanməcid oğlu
79. İsmayılov Cavad Yunus oğlu
80. İsmayılov Məmmədəli Novruz oğlu
81. İsmayılov Rəşid İslam oğlu
82. İsmayılov Tofiq Babaxan oğlu
83. İsrayılov Ağanəzər Araz oğlu
84. Kazımov Əflatun Həşim oğlu
85. Kərimov Aleksandr Ramazan oğlu
86. Kərimov İlqar İsa oğlu
87. Kərimov Oqtay Eyvaz oğlu
88. Marxevka Aleksandr Vitalyeviç
89. Meyeroviç Yan Maksimoviç
90. Məmmədov Eldar Zeynal oğlu
91. Məmmədov İbiş Behbud oğlu
92. Məmmədov İlham İslam oğlu
93. Məmmədov Kamal Seyidqurban oğlu
94. Məmmədov Mehman Sahibəli oğlu
95. Məmmədov Məmməd Yarməmməd oğlu
96. Məmmədov Rahim Vəliağa oğlu
97. Məmmədov Səxavət Heydər oğlu
98. Məmmədov Şahin Zahid oğlu
99. Məmmədov Vaqif Məmməd oğlu
100. Məmmədov Vidadi Üzeyir oğlu
101. Məmmədova Larisa Fərman qızı
102. Məmmədova Svetlana Həmid qızı
103. Mirzəyev Azad Əliheydər oğlu
104. Mirzəyev Elçin Hüseynqulu oğlu
105. Mirzəyev Vaqif Səməd oğlu
106. Mövlüdov Fuad Fərhad oğlu
107. Muxtarov Rasim Mustafa oğlu
108. Muradov Mehman Əsəd oğlu
109. Mursaqulov İsmayıl Həsən oğlu
110. Musayev Tofiq Ayvaz oğlu
111. Mustafayev Mahir Vaqif oğlu
112. Nəsibov Allahyar İsgəndər oğlu
113. Nəsirov Yanvar Şirəli oğlu
114. Nikolayenko Alla Alekseyevna
115. Nişşenko Andrey Aleksandroviç
116. Novruzbəyli Ağabəy Oqtay oğlu
117. Novruzov Tofiq Heydər oğlu
118. Nuriyev Zahir Zəbi oğlu
119. Orucov Rafiq Ümid oğlu
120. Orucov Rəfael Ümid oğlu
121. Orucov Şəmsəddin Əbilhəsən oğlu
122. Poladi Saleh Əliqulu oğlu
123. Qaibov Ələskər Yusif oğlu
124. Qarayev İlqar Əli oğlu
125. Qasımov Abbas Şamməd oğlu
126. Qasımov Yusif İbrahim oğlu
127. Qeybullayev Elçin Suyəddin oğlu
128. Qəniyev Mirzə Rzabala oğlu
129. Qocamanov Əliyusif Bilal oğlu
130. Quliyev Səxavət Balay oğlu
131. Rəhimov Rəhim İsmayıl oğlu
132. Rəhmanov İslam Oqtay oğlu
133. Rüstəmov Rövşən Məmməd oğlu
134. Rzayev Azad Allahverdi oğlu
135. Sadıqov Yusif Allahverdi oğlu
136. Salahov Şərafəddin Müzəffər oğlu
137. Salayeva Sevda Məmmədağa qızı
138. Semyonov Aleksandr Vladimiroviç
139. Səfərov Vəfadar Ağamirzə oğlu
140. Şərifov Mürvət Rəhim oğlu
141. Tokarev Vladimir İvanoviç
142. Tuxtamışov Fərqat Şərifullayeviç
143. Turabov Tengiz Məmməd oğlu
144. Yaqubov Nüsrət İsmayıl oğlu
145. Yefimiçev Boris Vasilyeviç
146. Yusupov Oleq Kərimoviç
147. Zülalov İsfəndiyar Adil oğlu